در ابتدای بحث نسبت به تفاوت در چگونگی مطالبه یا وصول مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه پرداخته می شود تا پلی در جهت تشریح اصل مطلب ایجاد شود؛
مهریه عندالمطالبه:
وصول این نوع مهریه بدون هیچ پیش شرطی، با خواست زن در هر زمان از طریق دادگاه خانواده و یا اداره اجرای اسناد رسمی اداره ثبت اسناد قابل مطالبه است.
مهریه عندالاستطاعه:
وصول این نوع مهریه با پیش شرط اثبات توانایی و استطاعت مرد بر پرداخت مهریه به دو روش مراجعه به دادگاه خانواده و یا اداره اجرای اسناد رسمی اداره ثبت اسناد قابل مطالبه است.
چگونگی وصول مهریه
حال در صورتی که زن خواهان مهریه خویش می باشد، ابتدا بایست به اداره اجرای اسناد رسمی(اداره پنجم) اداره ثبت اسناد محل مراجعه کند که بدین طریق می باشد؛
ابتدا زوجه به دفتر ازدواجی که سند ازدواجشان را صادر کرده مراجعه و درخواست تکمیل فرم اجرائیه می کند، سپس فرم اجرائیه به پیوست رونوشت سند ازدواج و شناسنامه به اداره پنجم اداره ثبت اسناد ارسال می گردد یا اینکه زوجه با داشتن فرم اجرائیه و سایر مدارک صرفاً در تهران به دفاتر پیشخوان اداره پنجم مراجعه و تقاضای صدور اجرائیه خود را ثبت کند. سپس در صورت تصدیق صحت مدارک توسط اداره پنجم اداره ثبت، اجرائیه برای زوج صادر و ارسال می گردد و 10 روز مهلت برای اجرای مفاد اعطاء می گردد که در صورت عدم پرداخت مهریه زوجه در این مدت، ایشان می تواند درخواست استعلام دارایی یا با معرفی دارایی درخواست توقیف آنها را کند و یا حتی زوج را ممنوع الخروج کند.
در صورتی که زوجه نتواند از طریق اداره پنجم اداره ثبت اسناد مهریه خود را مطالبه کند، پس از سپری شدن سه ماه، می تواند درخواست صدور گواهی عدم وصول مهریه از آن اداره کند و با همراه داشتن سایر مدارک خویش به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دادخواست مطالبه مهریه خویش را ثبت کند. لازم به ذکر است که سه و نیم درصد مهریه مطالبه شده را بایست بعنوان هزینه دادرسی در زمان ثبت دادخواست پرداخت گردد و یا اینکه در قسمت خواسته، بدواً تقاضای رسیدگی به اعسار از پرداخت محکوم به مطرح شود تا ابتدا به ادعای اعسار از پرداخت محکوم به رسیدگی شود، سپس اگر زوجه معسر شناخته شد، بدون پرداخت هزینه دادرسی به دعوای اصلی یعنی مطالبه مهریه رسیدگی می شود.
آثار امتناع از پرداخت مهریه
در صورتی که مرد از پرداخت مهریه پس از صدور حکم توسط دادگاه خانواده (در مواردی که مهریه عندالمطالبه باشد)، امتناع ورزد (به قصد یا به دلیل عدم تمکن مالی) امکان بازداشت و حبس مرد تا زمان پرداخت مهریه میسر خواهد بود. در صورتی که مرد تمامی مهریه را یکجا پرداخت کند یا اینکه ادعای اعسار از پرداخت محکوم به ایشان پذیرفته شود از حبس آزاد می شود.
در نظر داشته باشید که اگر مرد درخواست طلاق داده باشد، باید مهریه را یکجا پرداخت نماید و امکان پرداخت اقساطی نیست مگر اینکه اعسار از پرداخت مهریه را اثبات کند.
در صورت فوت زوج، مهریه زوجه از اموال متوفی (ماترک) قابل وصول است اما اگر زوج پس از فوت مالی برای وصول مهریه نداشته باشد، این دین تبدیل به یک دین طبیعی شده و اگر وراث متوفی خواهان پرداخت دین مورث خویش باشند، می تواند دین ایشان را پرداخت کنند.