تصویبنامه راجع به سازمان اداره مستقل
(سازمان اقتصادی دولت)
مصوب 1323,11,09
هیئت‌وزیران در جلسه 9 بهمن ماه 1323 سازمان اداره مستقل (سازمان اقتصادی دولت) را به شرح زیر تصویب نمودند.
فصل اول ـ در کلیات
ماده 1ـ به منظور اداره کردن مؤسسات اقتصادی ذیل که تصدی آنها به عهده دولت می‌باشد اداره مستقلی به اسم «سازمان اقتصادی دولت» تشکیل می‌شود.
تصدی امورمربوطه به غله و نان و خرید و فروش قند و شکر و چای و قماش و کالاهای اتومبیل و کبریت و پخش و جیره‌بندی هر قسمت از این کالاها که ضرورت یابد و اداره امور باربری کشور به عهده این سازمان واگذار می‌شود.
ماده 2ـ سازمان اقتصادی دولتی بنگاهی است مستقل و دارای شخصیت حقوقی و به طرز بازرگانی اداره خواهد شد نمایندگی آن در مقابل اشخاص و مؤسسات ثالث به عهده رئیس هیئت‌مدیره یا قائم‌مقامی می‌باشد که از طرف مشارالیه معین شود.
نماینده قانونی آن در مقابل مجلس شورای ملی و هیئت‌وزیران شخص نخست وزیر می‌باشد.
ماده 3ـ کلیه اعتبارات بودجه و دارائی دستگاههائی که ضمیمه سازمان اقتصادی گردیده به آن منتقل می‌شود.
ماده 4ـ اداره کردن قسمتهای مختلف سازمان اقتصادی به عهده هیئتها و ادارات تابعه‌ای که در فصول بعد شرح داده می‌شود خواهد بود.
فصل دوم ـ در تشکیلات
ماده 5 ـ هیئتها و اداراتی که عهده‌دار انجام وظایف محوله به سازمان اقتصادی می‌باشند به شرح زیرند:
1ـ شورای عالی
2ـ هیئت‌مدیره
3 ـ هیئت نظارت
4 ـ جلسه نمایندگان دولت
5ـ ادارات تابعه
فصل سوم ـ شورای‌عالی
ماده 6 ـ شورای عالی مرکب از هفت نفر اتباع ایران می‌باشند که از طرف دولت در جلسه سالیانه نمایندگان دولت برای مدت سه سال تعیین می‌شود. در سالهای اول و دوم دو نفر به حکم قرعه در آخر سال سوم سه نفر باقیمانده خارج و جانشین آنها به طریق مذکور در فوق انتخاب خواهند شد.اشخاصی که دوره مأموریت آنها سرآمد مجدداً قابل انتخاب می‌باشند.
ماده 7 ـ وظایف شورای عالی به قرار ذیل است:
الف ـ تعیین خط‌مشی ادارات تابعه سازمان اقتصادی.
ب ـ تصویب بودجه و اعتبارات ادارات تابعه.
ج ـ تصویب آئین‌نامه‌های استخدامی و سایر آئین‌نامه‌های سازمان اقتصادی
د ـ نظارت کلی در کلیه امور سازمان اقتصادی
هـ ـ شور و تصمیم درباره مسائلی که از طرف رئیس هیئت‌مدیره به آن ارجاع می‌شود.
فصل چهارم ـ هیئت‌مدیره
ماده 8 ـ هیئت‌مدیره مرکب از سه نفر خواهد بود یک نفر رئیس و دونفر عضو که همه ساله برای مدت یک سال در جلسه نمایندگان دولت از بین اعضای شورای عالی انتخاب می‌شوند. اعضای هیئت‌مدیره که دوره مأموریت آنها سرآمده ممکن است مجدداً به این سمت انتخاب شوند.
ماده 9 ـ هیئت‌مدیره دارای کلیه اختیارات برای اداره کردن سازمان اقتصادی دولت می‌باشد و مخصوصاً عهده‌دار انجام امور زیر است:
الف ـ تهیه طرح آئین‌نامه‌ها و پیشنهادهائی که باید به تصویب شورای عالی برسد.
ب ـ تهیه گزارش عملیات ادارات تابعه سازمان اقتصادی برای تقدیم به شورای عالی.
ج ـ طرح تهیه بودجه ادارات تابعه سازمان اقتصادی برای تقدیم به شورای‌عالی.
د ـ تعیین اختیارات رؤسای ادارات تابعه سازمان اقتصادی.
هـ ـ انتخاب و تغییر و تعلیق و انفصال مستخدمین سازمان و تعیین مشاغل و حقوق و ترفیع آنها و به طور کلی انجام تمام امور داخلی و اداری در حدود بودجه و مقرراتی که از طرف شورای‌عالی تصویب می‌شود.
وـ تهیه گزارش ماهیانه عملیات ادارات تابعه سازمان اقتصادی و تقدیم آن به شورای عالی و هیئت‌وزیران.
زـ ابلاغ بودجه‌ها و تصمیمات شورای‌عالی به ادارات تابعه و مراقبت در اجرای آنها.
ح ـ تعیین امضاهای مجاز.
ماده 10 ـ در کلیه امور مربوط به استخدام و عزل و نصب کارمندان سازمان رئیس هیئت‌مدیره به تنهائی و در سایر امور با موافقت یک نفر از اعضای هیئت اقدام می‌نماید.
فصل پنجم ـ هیئت نظارت
ماده 11 ـ هیئت نظارت مرکب از هفت نفر خواهد بود که دو نفر از آنها از طرف مجلس شورای ملی و دو نفر را رؤسا و مستشاران دیوان محاسبات از بین خود و سه نفر دیگر را نمایندگان دولت در جلسه سالیانه نمایندگان دولت انتخاب می‌نماید. دوره مأموریت اعضای هیئت نظارت یک سال و در پایان سال ممکن است مجدداً به این سمت انتخاب شوند.
ماده 12 ـ هیئت نظارت لااقل هفتهای یک مرتبه تشکیل می‌شود. هیئت مزبور مداخله مستقیم در امور سازمان اقتصادی نمی‌کند ولی می‌تواند هر موقع نظریاتی در طرز اداره کردن سازمان داشته باشد کتباً برای هیئت‌مدیره ارسال دارد.
ماده 13 ـ هیئت‌نظارت باید مراقبت نماید امور سازمان اقتصادی طبق قوانین و مقررات آئین‌نامه‌های مربوطه انجام شود و برای این منظور حق نظارت در تمام امور و عملیات سازمان اقتصادی دارد و می‌تواند هر نوع اطلاعی را که لازم دارد بخواهد و مستقیماً یا توسط اعضاء یا کارمندان خود به دفاتر و اسناد و پرونده‌های ادارات تابعه سازمان اقتصادی رسیدگی نماید.
هیئت نظارت مخصوصاً موظف است هر سه ماه یک مرتبه گزارشی راجع به وضعیت موقتی مالی سازمان تهیه و رونوشت برای مجلس شورای ملی و هیئت دولت و شورای عالی و هیئت مدیره سازمان بفرستد.
هیئت نظارت در آخر هرسال ترازنامه و حساب سود و زیان سازمان را که از طرف هیئت‌مدیره تهیه می‌شود رسیدگی و صحت آن را در ضمن گزارشی جهت نمایندگان دولت تصدیق می‌نماید.
فصل ششم ـ جلسه نمایندگان
ماده 14 ـ در مدت ده روز پس از اختتام رسیدگی به ترازنامه سازمان و صدور گزارش هیئت‌نظارت جلسه‌ای به دعوت رئیس هیئت‌مدیره به ریاست نخست وزیر با حضور وزیر دارائی و سه نفر دیگر از وزیران که به‌نمایندگی از طرف هیئت دولت انتخاب شده‌اند در مرکز سازمان تشکیل می‌شود.اعضای شورای عالی و هیئت‌مدیره و هیئت نظارت در آن جلسه حاضر و در مذاکرات شرکت می‌کنند ولی حق رأی ندارند در جلسه مزبور بدواً گزارش سالیانه هیئت‌مدیره و حساب سود و زیان و گزارش هیئت‌نظارت مطرح و تصویب می‌شود سپس نمایندگان دولت به انتخاب سه نفر اعضای هیئت‌مدیره و اعضای شورای‌عالی که دوره مأموریت آنها منقضی شده و سه‌نفر اعضاء هیئت نظارت اقدام و حقوق آنان را تعیین و در سایر اموری که قبلاً جزو دستور قرار داده شده شور و مذاکره می‌نمایند. هرگاه در ظرف سال تشکیل این جلسه برای انتخاب کسری اعضای هیئت‌عامل یا شورای عالی یا هیئت نظارت که قبل از موعد فوت یا کناره‌گیری کرده‌اند یا برای شور در امور مهمی لازم شود برحسب تقاضای هیئت دولت یا هیئت‌مدیره یا هیئت نظارت از طرف رئیس هیئت‌مدیره دعوت خواهد شد و فقط در مسائلی که در دستور قرار داده شده شور و اتخاذ تصمیم خواهد نمود.
فصل هفتم ـ ادارات تابعه
ماده 15ـ برای انجام امور دفتری و تسهیل در اجرای وظایف هیئت‌مدیره و شورای عالی و هیئت‌نظارت و ارتباط دادن عملیات ادارات تابعه و تمرکز محاسبات و تهیه و بودجه کل و ترازنامه و سایر امور مشترک بین قسمتهای مختلف اداراتی تحت نظر مستقیم هیئت‌مدیره انجام وظیفه خواهد نمود. این ادارات عبارتند از دفتر کل ـ اداره حقوقی و آمار و مطالعات اقتصادی ـ اداره بازرسی کل ـ اداره تمرکز حساب‌ها.
ماده 16 ـ وظایف محوله به سازمان اقتصادی بین ادارات زیر تقسیم می‌شود:
اداره کل خرید
اداره کل پخش
اداره کل جیره‌بندی
اداره کل غله
اداره کل باربری
ماده 17 ـ وظائف اداره کل خرید از این قرار است:
خرید کلیه کالاهائی که توسط سازمان اقتصادی به مصرف می‌رسد و یا به وسیله آن پخش می‌گردد به استثنای خرید غله که به اداره کل غله خواهد بود.اجناس خریداری مادام که تحویل انبارهای پخش نگردیده تحت نظر خواهد بود.
ماده 18 ـ وظائف اداره کل پخش این است که کالاهائی را که سازمان اقتصادی خریداری می‌نمایند از تاریخ تحویل تحت حفاظت خود قرار دهد و مادامی که پخش پاره‌ای از این کالاها به عهده دولت محول است این عمل را در مرکز و شهرستانها عهده‌دار شود.
ماده 19 ـ اداره کل جیره‌بندی وظیفه‌دار است سرشماری افراد را در نقاطی که لازم باشد به منظور تعیین تعداد مصرف‌کنندگان و اتخاذ بهترین طریقه تقسیم فردی یا جمعی کالاهای جیره‌بندی شده انجام دهد و دفترچه‌های جیره‌بندی را تقسیم و در توزیع صحیح سهمیه کالا به وسیله عمال پخش بین مصرف‌کنندگان مراقبت نماید.
ماده 20 ـ اداره کل غله و نان عهده‌دار جمع‌آوری و خرید و پخش غله در تمام کشور و تأمین نان در نقاطی که تأمین آن به عهده دولت می‌باشد سیلوها و انبارهای غله در کلیه نقاط تحت نظر این اداره خواهد بود.
ماده 21 ـ اداره کل باربری عهده‌دار تنظیم و مراقبت در امور باربری کشور و مخصوصاً تأمین حمل غله و کالاهای دولتی و تصدی کلیه وسائط نقلیه باربری کشوری و دولتی و کارخانه تعمیرات دولتی و نظارت در پخش مصرف لاستیک و سایر کالاهای اتومبیل می‌باشد.
فصل هشتم ـ مواد متفرقه
ماده 22 ـ سال مالی سازمان اقتصادی از اول فروردین تا آخر اسفند است. استثنائاً سال اول مالی از تاریخ تأسیس تا آخر اسفند 1324 خواهد بود.
ماده 23 ـ از سود ویژه سالیانه سازمان همه ساله مبلغی به تشخیص جلسه نمایندگان دولت که از ده‌درصد سود مزبور کمتر نخواهد بود به‌عنوان ذخیره سازمان کسر و مابقی نقداً تسلیم خزانه دولت می‌شود.
هرگاه سازمان اقتصادی برحسب تصمیم دولت موظف شود در مواقعی کالاهای خریداری خود را به قیمتی نازلتر از بهای تمام شده به فروش رساند دولت معادل مبلغی که از این راه به سازمان زیان وارد می‌شود در بودجه عمومی کشور به عنوان کمک هزینه به سازمان اقتصادی منظور و این مبلغ را یکجا به سازمان خواهد پرداخت.
ماده 24 ـ کلیه اعضائی که در سازمان اقتصادی موظفاً کار می‌کنند در هیچ یک از معاملات سازمان اقتصادی نمی‌توانند مستقیماً یا بطور غیرمستقیم سهیم باشند و همچنین حق ندارند معاملات مشابه معاملات سازمان اقتصادی را در خارج انجام نمایند.
ماده 25 ـ در آغاز تأسیس سازمان اقتصادی انتخاب و تعیین حقوق اولین اعضای شورای عالی و هیئت‌مدیره و سه نفر از اعضای هیئت‌نظارت که انتخاب آنها به عهده جلسه نمایندگان دولت محول شده و چهار نفر که انتخاب آنها با مجلس شورای ملی و دیوان محاسبات است مستقیماً به‌وسیله هیئت‌وزیران به عمل خواهد آمد. به منظور تجدید انتخاب اعضای هیئت‌های انتخابی استثنائاً مدت از تاریخ تأسیس سازمان تا آخر اسفند 1323 بر مدت یک سال اول افزوده خواهد شد.
ماده 26 ـ جلسات شورای عالی و هیئت نظارت در صورتی رسمیت پیدا می‌کند که پنج نفر از اعضاء حاضر باشند و تصمیمات به اکثریت حاضرین اتخاذ می‌شود.
ماده 27 ـ این سازمان از کلیه قوانینی که به منظور اداره کردن مؤسسات دولتی به طرز بازرگانی وضع شده استفاده می‌نماید.
رونوشت به وزارت دادگستری و وزارت بازرگانی و پیشه و هنر و اداره روزنامه رسمی کشور فرستاده شد.