هیأت وزیران در جلسه مورخ 5 /10 /1380بنا به پیشنهاد مشترک وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و به استناد ماده (192) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران - مصوب 1379 -، آیین نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی ماده (192) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1380,10,05با اصلاحات و الحاقات بعدی
فصل اول : تعاریف
ماده 1ـ تعریف اصطلاحات مندرج در آیین نامه به قرار زیر است:
الف (اصلاحی 04/10/1381)ـ خدمات بهداشتی: خدماتی است که وزارت بهداشت در اجرای بند (1) ماده (1) قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش تعیین می نماید.کلیه خدمات مزبور رایگان خواهد بود.
ب - افزایش کارایی: به مجموعه اقدامهایی اطلاق می شود بدون اینکه الزاماً هزینه خدمات را افزایش دهد بر کمیت یا کیفیت یا هر دو اثر مثبت بر جا گذارد.
پ - دسترسی آحاد مردم: ملاک دسترسی سهل به اولین سطح خدمات طبق ضوابط طرحهای گسترش و سطح بندی خدمات در شهر و روستاست.
ت - مشارکت: منظور مشارکت بخش غیر دولتی و خیریه و کارکنان در سرمایه گذاری و ارایه خدمات بهداشتی و درمانی یا نظارت بر آنهاست.
ث - تعیین حدود تصدی: منظور تعیین انواع خدمات، محلهای جغرافیایی عرضه آنها و میزان مشارکت بخشهای دولتی و غیر دولتی در ارایه این خدمات است.
ج - بخش غیر دولتی: اشخاص حقیقی، حقوقی، واحد ها و مؤسسات ارایه کننده خدمات بهداشتی و درمانی است که سهم دولت در بودجه عمومی آنها حداکثر چهل و نه درصد (49%) یا کمتر است.
چ - ارایه رایگان توسط دولت: منظور تأمین منابع مالی خدمات توسط دولت است، به نوعی که برخورداری از خدمت برای مردم متضمن تحمل هزینه نباشد. دولت می تواند به طور مستقیم یا از طریق افراد حقیقی یا حقوقی خدمات را عرضه کند.
ح - خدمات تعریف شده: منظور مجموعه خدماتی است که ارایه آنها به طرف قرارداد محول می شود.
خ - تعرفه های مصوب: منظور تعرفه های مصوب موضوع بند (الف) این آیین نامه و سایر تعرفه های خدمات بهداشتی و درمانی است که هر سال طبق ماده (8) و تبصره ماده (11) قانون بیمه همگانی خدمات درمانی و بند (15) از ماده (1) قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد عمل واقع می گردد.
د- نظام کارمزدی: منظور پرداخت هزینه های خدمات در برابر کار یا خدمت معین ارایه شده است.
ذ- فهرست واحد های بهداشتی و درمانی: منظور فهرست واحد ارایه خدمات بهداشتی و درمانی است که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تصویب نموده یا می نماید.
ر - دستگاه واگذارنده: منظور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و واحد های تابع مانند دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و‌درمانی، شبکه بهداشت و درمان همچنین کلیه شرکتها، سازمانها، مؤسسات و نهاد های عمومی و دستگاههایی است که به نحوی از بودجه عمومی دولت برای ارایه خدمات بهداشتی و درمانی استفاده می کنند.
ز- مناطق توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته: مناطقی است که توسط دولت اعلام می شود.
ژ- شهر های کوچک: شهر هایی با جمعیت کمتر از یکصد هزار نفر می باشد.
فصل دوم - توسعه دسترسی مردم به خدمات بهداشت و درمان و تعیین حدود تصدی در بخش
ماده 2 ـ به منظور تسهیل دسترسی مردم به خدمات بهداشتی و درمانی طبق برنامه سطح بندی خدمات، نظام ارجاع، طرح گسترش شبکه و طرح ساماندهی اورژانس کشور در طول برنامه سوم اقدامات زیر به عمل خواهد آمد:
الف - خانه های بهداشت، پایگاههای بهداشت شهری، مراکز بهداشت شهرستان و استان، شبکه های بهداشت و درمان شهرستانها، آزمایشگاه رفرانس، پایگاههای اورژانس شهری و بین شهری و مرکز ارتباطات اورژانس توسط دولت تأسیس خواهد شد.
تبصره - تأسیس واحد های فوق به غیر از مرکز ارتباطات اورژانس طبق ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط افراد حقیقی و حقوقی بخش خصوصی و تعاونی مجاز است.
ب - توسعه مراکز بهداشتی و درمانی روستایی به جز مناطقی که بخش تعاونی، خصوصی و خیریه آمادگی احداث و راه اندازی آن را داشته باشند، توسط دولت انجام خواهد شد.
پ - توسعه، احداث و راه اندازی مراکز بهداشتی و درمانی شهری توسط بخش تعاونی، خصوصی و خیریه با تشخیص وزارت بهداشت، درمان و‌آموزش پزشکی خواهد بود، مگر در شهر هایی که داوطلبی وجود نداشته باشد که توسط دولت انجام خواهد شد.
ت - تأسیس آزمایشگاههای تشخیص طبی، رادیولوژی، مطب، کلینیک روزانه، داروخانه و غیره در شهر و روستا طبق دستور العمل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی توسط بخش تعاونی، خصوصی و خیریه خواهد بود.
ث - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی سالانه فهرست واحد های بهداشتی و درمانی را که قرار است در طول برنامه سوم توسعه طبق طرح گسترش شبکه های بهداشتی و درمانی، نظام سطح بندی خدمات و ارجاع و طرح ساماندهی اورژانس کشور از طریق بخش خصوصی و تعاونی راه اندازی شود، از طریق جراید کثیر الانتشار در سه نوبت به اطلاع عمومی خواهد رساند. چنانچه حداکثر سه ماه از آخرین اطلاعیه، متقاضی واجد شرایطی وجود نداشت، اعتبارات لازم جهت ساخت و راه اندازی این واحد ها به مرور تأمین و جهت اجرا برنامه ریزی خواهد شد.
ج - توسعه، بازسازی و نوسازی بیمارستانها:
1 ـ ضمن استمرار تصدی دولت، توسعه درمان بستری مناطق توسعه نیافته، کمتر توسعه یافته و شهر های دارای کمتر از یکصد هزار نفر جمعیت و در صورت عدم وجود متقاضی از طرف بخش خصوصی و تعاونی با دولت است.
2 ـ توسعه بیمارستانهای درمانی جدید در شهر های دارای بیش از یکصد هزار نفر جمعیت بر مبنای برنامه سطح بندی خدمات درمانی توسط بخش تعاونی، خصوصی و خیریه است.
تبصره - بخشهای آموزشی از این امر مستثنا می باشند.
3 ـ مبنای توسعه، بازسازی و نوسازی بیمارستانها، ماده (193) قانون برنامه سوم توسعه و آیین نامه اجرایی آن خواهد بود.
ماده 3 (اصلاحی 04/10/1381)ـ به منظور توسعه مشارکت بخش غیر دولتی (خصوصی، تعاونی و خیریه) و کارکنان واحد های موجود بهداشتی و درمانی در زمینه توسعه، بازسازی و نوسازی و ارایه خدمات بهداشتی و درمانی، دولت با اعتبار مصوب مجلس شورای اسلامی نسبت به ارایه تسهیلات لازم به صورت وجوه اداره شده و تسهیلات بانکی، کمک بلاعوض و واقعی کردن تعرفه های خدمات بهداشتی و درمانی اقدام می نماید.
فصل سوم - نحوه خرید خدمات بهداشتی از بخش غیر دولتی و کارکنان بخش
ماده 4 - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می تواند بر اساس دستور العمل اجرایی و تعرفه مصوب سالانه (بر اساس سرانه جمعیت یا حسب نوع خدمت) با افراد حقیقی و حقوقی بخش غیر دولتی شامل تعاونی، خصوصی، خیریه و کارکنان بخش جهت خرید خدمات تعریف شده مورد نیاز‌مردم اقدام نماید.
تبصره 1 – تعرفه های خدمات به صورت سرانه جمعیت یا حسب نوع خدمت سالانه پس از تأیید مراجع ذی ربط توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام خواهد شد.
تبصره 2 - اعتبار لازم برای خرید خدمات موضوع این ماده در ردیفی مستقل در بودجه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاههای علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی تابع منظور خواهد شد.
تبصره3 - عقد قرارداد این ماده طبق دستور العمل وزارت یاد شده خواهد بود.
ماده 5 - اصلاح نظام پرداخت کارکنان به منظور حرکت از روز مزدی به طرف کارمزدی، بر اساس دستور العملی خواهد بود که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و پس از تأیید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و تصویب هیأت وزیران به دانشگاهها و دانشکده های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی ابلاغ خواهد شد.
فصل چهارم - واگذاری
ماده 6 - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از طریق واگذاری مدیریتی (بدون انتقال مالکیت سرمایه ای) اجاره و سایر روشهای دیگر می تواند اداره واحد های بهداشتی و درمانی و آموزشی را به طور کامل یا بخشی از آن یا برخی از خدمات را بر اساس دستور العمل اجرایی که توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تدوین و ابلاغ خواهد شد به افراد حقیقی یا حقوقی واگذاری نماید.
ماده 7 (اصلاحی 04/10/1381)- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می تواند از طریق انتقال مالکیت سرمایه ای به صورت فروش و اجاره به شرط تملیک بیمارستانها و داروخانه ها و آزمایشگاهها و غیره مشمول این آیین نامه را به افراد حقیقی یا حقوقی و بخش غیر دولتی (تعاونی، خصوصی و خیریه)با اولویت تعاونی های گرو‌ه پزشکی بر اساس قیمتهای موضوع ماده (12) این آیین نامه واگذار نماید.
ماده 8 - به منظور هماهنگی در اجرای واگذاری (مالکیتی موضوع ماده 7) مشمول این آیین نامه، کارگروهی در سطح شهرستان به ریاست رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان، رئیس اداره امور اقتصادی و دارایی شهرستان و نماینده رئیس دانشگاه علوم پزشکی مربوط تشکیل می گردد. وظیفه کارگروه یاد شده طبق ضوابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.
تبصره - شهرستانهایی که دانشکده یا دانشگاه علوم پزشکی مستقل دارند، ریاست کارگروه به عهده رییس دانشگاه یا دانشکده خواهد بود.
ماده 9 - به منظور هماهنگی فعالیتهای کارگروههای واگذاری شهرستانها، شورایی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ریاست وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عضویت رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، رییس کل سازمان نظام پزشکی کشور و معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل می شود. شرح وظیفه شورا در اولین جلسه آن به تصویب خواهد رسید. دبیرخانه این شورا در معاونت سلامت خواهد بود.
ماده 10 - در مورد سایر دستگاههای دولتی به غیر از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که دارای واحد های بهداشتی و درمانی می باشند، کارگروهی متمرکز به ریاست بالاترین مقام دستگاه مربوط و با عضویت رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، رییس سازمان نظام پزشکی و نمایند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل می گردد که تمام وظایف واگذاری را به عهده می گیرد.
ماده 11 - در خصوص واگذاری و نحوه هزینه کردن وجوه حاصل شده از آن، اگر دستگاههای موضوع این آیین نامه دارای قانون و آیین نامه های خاصی باشند، طبق همان قانون و آیین نامه عمل خواهند نمود.
ماده 12 – قیمت گذاری واحد های قابل واگذاری از طریق معدل نظر سه نفر کارشناس رسمی دادگستری به عنوان قیمت پایه به دستگاه واگذارنده اعلام می گردد.
تبصره (اصلاحی 04/10/1381)- تعاونیهای بهداشتی و درمانی و تعاونیهای کارکنان شاغل از تسهیلات ویژه (حداکثر تا ده درصد بخشودگی از مبالغ قرارداد) تعاونی های گرو‌ه پزشکی از اولویت و تسهیلات یاد شده برخوردار می شوند.
ماده 13 (اصلاحی 04/10/1381)- اولویت در توسعه، بازسازی، نوسازی و واگذاری واحد های بهداشتی و درمانی و آموزشی از هر نوع در شرایط مساوی با تعاونی های گرو‌ه پزشکی می باشد.
تبصره (منسوخه 04/10/1381)- تعاونیهای کارکنان واحد های بهداشتی، درمان و آموزشی در اولویت اول خواهند بود.
فصل پنجم - تعیین تکلیف کارکنان شاغل در بخش
ماده 14 - حداقل بیست درصد (20 %) کارکنان رسمی شاغل بر اساس تفاهمی که بین دستگاه واگذارنده و طرف قرارداد به عمل می آید، به واحد های واگذار شده مأمور به خدمت می شوند. پرداخت حقوق و مزایای مستمر، بیمه و بازنشستگی کارکنان فوق الذکر همچنان جزو تعهدات دستگاه اجرایی مربوط بوده و انجام خواهد شد.
تبصره - حقوق و مزایای کارکنان مأمور به خدمت موضوع این ماده از طریق اعتبارات دستگاه اجرایی واگذارنده پرداخت می گردد و معادل آن از سر جمع پرداختهای خرید خدمات دولت از واحد واگذار شده کسر می گردد.
ماده 15 - در اجرای این ماده طرف قرارداد می تواند از بین کارکنان شاغل در واحد واگذار شده افراد را متناسب با سهم مزبور انتخاب نماید. طرف قرارداد در صورت عدم تمایل می تواند از کارکنان سایر واحد های دستگاه واگذارنده در همان شهرستان افراد مورد نظر را انتخاب نماید.
ماده 16 - سایر کارکنان شاغل رسمی که توسط طرف قرارداد جذب نمی شوند، با موافقت دستگاه اجرایی می توانند با انتقال پست سازمانی خود به سایر واحد های دستگاه واگذارنده انتقال یابند.
ماده 17 - ساعت کار کارکنان مأمور به خدمت برابر قوانین مربوط بر اساس برنامه تنظیم شده مراکز می باشد.
ماده 18 - در رابطه با کارکنان غیر رسمی شاغل در مراکز موضوع این آیین نامه، بر اساس مصوبه شماره 13784 /د.ش مورخ 1 /12 /1375 شورای‌عالی اداری رفتار خواهد شد.
ماده 19 - دستگاه واگذارنده مکلف است نسبت به واریز وجوه حاصل از واگذاری این آیین نامه به خزانه عمل نماید، معادل صد در صد (100 %) درآمد حاصل شده در اختیار دستگاه واگذارنده قرار می گیرد تا صرف هزینه های عمرانی، سرمایه ای و انسانی و بهبود کیفیت شود.
معاون اول رییس جمهور – محمد رضا عارف