آیین‌نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی
مصوب 1381,06,09

فصل اول ـ هدف، دامنه شمول و تعاریف

الف – هدف
هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات و خسارات جانی و مالی در عملیات ساختمانی و تأمین ایمنی و حفاظت نیروی انسانی شاغل در کارگاههای ساختمانی است.

ب – دامنه شمول
مقررات این آیین نامه باستناد ماده 85 قانون کار جمهوری اسلامی ایران تدوین و در مورد کلیه کارگاههای ساختمانی لازم‌الاجرا است.

ج – تعریف صاحب کار در کارگاه ساختمانی
صاحب کار شخصی است حقیقی یا حقوقی که مالک یا قائم‌مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی بوده و انجام یک یا چند نوع از عملیات ساختمانی را به یک یا چند پیمانکار محول مىنماید و یا خود رأساً یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی متعلق به خود بر طبق مقررات قانون‌کار به کار مىگمارد که در حالت دوم کارفرما محسوب مىگردد.

د – تعریف کارفرما در کارگاه ساختمانی
کارفرما در کارگاه ساختمانی شخصی است حقیقی یا حقوقی که یک یا تعدادی کارگر را در کارگاه ساختمانی بر طبق مقررات قانون کار و به حساب خود به کار مىگمارد اعم از اینکه پیمانکار اصلی، پیمانکار جزء و یا صاحب کار باشد.

هـ ـ تعریف مهندس ناظر
مهندس ناظر شخصی است حقیقی یا حقوقی که بر طبق قانون مهندسی و کنترل ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود صلاحیت خود، مسئولیت نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی را بر عهده مىگیرد.

و – تعریف حادثه ناشی از کار
حادثه ناشی از کار باستناد ماده 60 قانون تأمین اجتماعی حادثه‌ای است که در حین انجام وظیفه و به سبب آن برای کارگر اتفاق مىافتد و موجب صدماتی بر جسم و روان وی مىگردد. حوادثی که برای کارگر در حین اقدام به منظور نجات سایر افراد حادثه‌دیده در کارگاه و مساعدت به آنان روی مىدهد نیز حادثه ناشی از کار محسوب مىگردد.

ز – تعریف شخص ذیصلاح
شخص ذیصلاح از لحاظ این آیین نامه شخصی است که دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی یا کاردانی از وزارت مسکن و شهرسازی و یا پروانه مهارت فنی از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای وزارت کار و امور اجتماعی در رشته مربوطه باشد.

فصل دوم – مقررات کلی

ماده 1 – قبل از شروع عملیات ساختمانی باید پروانه و مجوزهای لازم توسط مالکان و صاحبان کار از مراجع ذیربط قانونی اخذ گردد.

ماده 2 – قبل از شروع عملیات ساختمانی مربوط به تأسیس کارگاههای جدید یا توسعه کارگاههای موجود، باید طبق ماده 87 قانون کار، نقشه‌های ساختمانی و طرح‌های موردنظر از لحاظ پیش‌بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار برای اظهارنظر و تأیید به واحد کار و امور اجتماعی محل ارائه گردد.

ماده 3 – مسئولیت اجرای مقررات این آیین نامه براساس مواد 91 و 95 قانون کار بر عهده کارفرماست.

ماده 4 – هرگاه صاحب کار اجرای کلیه عملیات ساختمانی از ابتدا تا پایان کار را کلاً به یک پیمانکار محول نماید، پیمانکار مسئول اجرای مقررات این آیین‌نامه در کارگاه خواهدبود.

ماده 5 – هرگاه صاحب کار اجرای قسمتهای مختلف عملیات ساختمانی خود را به پیمانکاران مختلف محول نماید، هر پیمانکار در محدوده پیمان خود، مسئول اجرای مقررات این آیین نامه خواهدبود و پیمانکارانی که به طور همزمان در یک کارگاه ساختمانی مشغول فعالیت هستند، باید در اجرای مقررات مذکور با یکدیگر همکاری نمایند و صاحب‌کار مسئول ایجاد هماهنگی بین آنها خواهدبود.

ماده 6 – هرگاه پیمانکار اصلی اجرای قسمتهای مختلف عملیات ساختمانی را به پیمانکار یا پیمانکاران دیگر محول نماید، هر پیمانکار جزء در محدوده پیمان خود مسئول اجرای مقررات این آیین‌نامه بوده و پیمانکار اصلی مسئول نظارت و ایجاد هماهنگی بین آنها خواهدبود.

ماده 7 – هرگاه مهندسان ناظر در ارتباط با نحوه اجرای عملیات ساختمانی ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال خطر وقوع حادثه را در برداشته باشد، باید فوراً مراتب را همراه با راهنمائی‌ها و دستورالعملهای لازم، کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع داده و رونوشت آن را به واحد کار و اموراجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نماید. کارفرما موظف است کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده، متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر بعمل آورد.

ماده 8 ـ کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار منجر به فوت یا نقص عضو را کتباً در اسرع وقت و قبل از آنکه علائم و آثار از بین رفته باشد، به واحد کار و امور اجتماعی محل اطلاع دهد.

ماده 9 – کارفرما باید وقوع هرگونه حادثه ناشی از کار را ظرف مدت سه روز اداری به شعبه سازمان تأمین اجتماعی محل اطلاع دهد و نسبت به تکمیل و ارائه فرم ویژه گزارش حادثه اقدام نماید.

ماده 10 – کارگاه ساختمانی باید به طور مطمئن و ایمن محصور و از ورود افراد متفرقه و غیرمسئول به داخل آن جلوگیری بعمل آید. همچنین نصب تابلوها و علائم هشداردهنده که در شب و روز قابل رویت باشد، در اطراف کارگاه ساختمانی ضروری است.

ماده 11 – قرار دادن و انبارکردن وسائل‌کار، مصالح ساختمانی و نخاله‌های ساختمانی در معابر عمومی مجاز نیست و چنانچه انجام این امر برای مدت موقت و محدود اجتناب ناپذیر باشد، باید با شرایط زیر اقدام کرد:

الف ـ مجوز لازم از مرجع صدور پروانه ساختمان و سایر مراجع ذیربط و مسئول اخذ گردد.

ب ـ نحوه قراردادن، چیدن یا ریختن این وسائل و مصالح و انتخاب مکان آن بترتیبی باشد که حوادثی برای عابران و وسائل نقلیه بوجود نیاورد و در اطراف آن نرده های متحرک و وسائل کنترل مسیر و همچنین تابلوها و علائم هشداردهنده که در شب و روز از فاصله مناسب قابل رویت باشد نصب گردد.

ماه 12 – برای جلوگیری از سقوط مصالح ساختمانی و ابزار کار بر روی کارگران و افرادی که در محوطه کارگاه ساختمانی از مجاور ساختمان در دست تخریب، احداث و یا تعمیر و یا بازسازی عبور مىنمایند، باید یک سرپوش حفاظتی با عرض و استحکام کافی از شبکه فلزی یا از جنس الوار چوبی با شرایط زیر در دیواره اطراف ساختمان نصب گردد:

الف ـ سرپوش حفاظتی باید با توجه به ارتفاع و وضعیت ساختمان چنان طراحی و ساخته شود که در اثر ریزش مصالح و ابزار کار بر روی آن هیچگونه خطری متوجه افرادی که از زیر آن عبور مىنمایند، نگردد.

ب ـ زاویه سرپوش حفاظتی را نسبت به سطح افقی مىتوان بین 30 تا 45 درجه بسوی ساختمان اختیار نمود.

ماده 13 – احداث راهرو سرپوشیده موقتی در امتداد معبر عمومی مجاور کارگاه ساختمانی در موارد زیر ضروری است:

الف ـ چنانچه فاصله ساختمان در دست تخریب از معبر عمومی کمتر از 40 درصد ارتفاع اولیه آن باشد.

ب ـ در صورتیکه فاصله ساختمان در دست احداث یا تعمیر و بازسازی کمتر از 25 درصد ارتفاع نهائی آن باشد.

ج ـ در مواردی که فاصله ساختمان در دست تخریب، احداث یا تعمیر و بازسازی از معابر عمومی بیش از حدنصاب‌های مقرر در بندهای الف و ب باشد، اما با توجه به شرایط و مقتضیات خاص، به نظر بازرس کار یا مرجع صدور پروانه ساختمان با مهندس ناظر، راهرو سرپوشیده موقتی ضروری تشخیص داده شود.

ماده 14 – راهروهای سرپوشیده موضوع ماده 13 باید دارای شرایط زیر باشند:

الف ـ ارتفاع راهرو سرپوشیده نباید کمتر از 5 /2 متر و عرض آن نیز نباید کمتر از 5 /1 متر و یا عرض پیاده روی موجود باشد.

ب ـ راهرو باید فاقد هرگونه مانع بوده و دارای روشنائی لازم طبیعی یا مصنوعی دائمی باشد.

ج ـ سقف راهرو باید توانایی تحمل حداقل 700 کیلوگرم بر متر مربع فشار را داشته باشد. بعلاوه سایر قسمتهای آن باید تحمل بار مربوط و فشار مذکور را داشته باشد.

د ـ سقف راهرو باید از الوار به ضخامت حداقل 5 سانتیمتر ساخته شده و الوارها طوری در کنار هم قرار گرفته باشند که از ریزش مصالح ساختمانی به داخل راهرو جلوگیری بعمل آید.

هـ ـ اطراف بیرونی سقف راهرو باید به وسیله دیواره شیب داری از چوب یا شبکه فلزی مقاوم محصور باشد. زاویه این حفاظ را نسبت به سقف مىتوان بین 30 تا 45 درجه به طرف خارج اختیار نمود.

و ـ در صورتی که راهرو دارای درهای جانبی برای ورود و خروج مصالح و نخاله‌های ساختمانی و غیره باشد، این درها باید همواره بسته باشند، مگر در موارد مذکور که باید مراقبت کافی بعمل آید.

ماده 15 – کلیه پرتگاهها و دهانه‌های باز در قسمتهای مختلف کارگاه ساختمانی و محوطه آن که احتمال خطر سقوط افراد را دربردارند، باید تا زمان محصور شدن یا پوشیده شدن نهایی و یا نصب حفاظ‌ها، پوشش ها و نرده های دائم و اصلی، به وسیله نرده‌ها یا پوشش‌های موقت به طور محکم و مناسب حفاظت گردند.

ماده 16 – نرده حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ ارتفاع آن در مورد راه پله‌ها و سطوح شیب‌دار حداقل 75 سانتیمتر و درسایر موارد حداقل 90 سانتیمتر باشد.

ب ـ در فواصل حداکثر 2 متر، دارای پایه‌های عمودی محکم باشد.

ج ‌ـ در اجزاء آن قسمتهای تیز و برنده وجود نداشته باشد.

ماده 17 – پوشش حفاظتی موقت موضوع ماده 15 باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ در مورد دهانه های باز با ابعاد کمتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5 /2 سانتیمتر.

ب ـ در مورد دهانه های باز با ابعاد بیشتر از 45 سانتیمتر، تخته یا الوارهای چوبی با قطر حداقل 5 سانتیمتر.

ماده 18 – در مواردی که احتمال سقوط و ریزش مصالح و ابزار کار از روی جایگاهها و سکوهای کار یا لبه پرتگاهها یا دهانه های باز وجود داشته باشد، باید نسبت به نصب پاخورهای چوبی به ضخامت حداقل 5 /2 سانتیمتر و ارتفاع 15 سانتیمتر اقدام شود.

ماده 19 – چنانچه قبل از زدن سقف های دائم، نیاز به ایجاد سکوی کار در محل باشد، باید از الوارهائی با ضخامت 5 و عرض 25 سانتیمتر که در کنار هم محکم به یکدیگر بسته و متصل شده باشد، استفاده شود.

ماده 20 ـ برای جلوگیری از خطر برق گرفتگی و کاهش اثرات زیان‌آور میدانهای الکترومغناطیسی ناشی از خطوط برق فشار قوی، باید مقررات مربوط به حریم خطوط انتقال و توزیع نیروی برق، در کلیه عملیات ساختمانی و نیز در تعیین محل احداث بناها و تأسیسات، رعایت گردد.

ماده 21 – قبل از شروع عملیات ساختمانی در مجاورت خطوط هوائی برق فشار ضعیف، باید مراتب به اطلاع مسئولان و مراجع ذیربط رسانیده شود تا اقدامات احتیاطی لازم از قبیل قطع جریان، تغییر موقت یا دائم مسیر یا روکش کردن خطوط مجاور ساختمان با مواد مناسب از قبیل لوله های پلی اتیلن یا شلنگ های لاستیکی و غیره انجام شود.

ماده 22 – کلیه هادیها، خطوط و تأسیسات برقی در محوطه و حریم عملیات ساختمانی باید برق دار فرض شوند، مگر آنکه خلاف آن ثابت گردد.

ماده 23 – کلیه کارگران کارگاههای ساختمانی باید مجهز به کلاه و کفش ایمنی باشند.
همچنین درصورتی‌که شرایط و نوع کار اقتضاء نماید، سایر وسائل حفاظت ؟؟؟ از قبیل دستکش حفاظتی، عینک و نقاب حفاظتی، ماسک تنفسی حفاظتی، چکمه و نیم‌چکمه لاستیکی، کمربندی ایمنی، طناب مهار و طناب نجات مطابق ضوابط آیین نامه وسائل حفاظت انفرادی باید در اختیار کارگران قرار داده شود.

فصل سوم – ماشین‌آلات و تجهیزات ساختمانی

ماده 24 – کلیه رانندگان یا اپراتورهای ماشین‌آلات و تجهیزات ساختمانی باید آموزشهای لازم در مورد نحوه کار با این وسائل را طبق قوانین و مقررات مربوطه فراگرفته و دارای پروانه مهارت فنی یا گواهی‌نامه ویژه از مراجع ذیربط باشند.

ماده 25 ـ بکاربردن ماشین‌آلات و تجهیزات ساختمانی در نزدیکی خطوط انتقال نیروی برق باید با رعایت مواد 20 و 21 صورت گیرد.

ماده 26 ـ قسمتهای مختلف دستگاهها و وسائل بالابر باید طبق برنامه ذیل مورد بازدیدهای دوره‌ای یا معاینه فنی و آزمایش قرار گیرند:

الف ـ بازدید روزانه کلیه لوازم، بستن و بلند کردن بار از قبیل قلابها، حلقه‌ها، اتصالات، کابلها، زنجیرها و غیره، از نظر فرسودگی، خوردگی، شکستگی و هر نوع عیوب ظاهری دیگر، توسط اپراتور و مسئول دستگاه.

ب ـ بازدید فنی کلیه قسمتهای دستگاه، هفته ای یکبار، توسط شخص متخصص یا مسئول فنی دستگاه و ارائه گزارش به سرپرست مربوطه

ج ـ معاینه فنی و آزمایش کلیه قسمتهای دستگاه توسط اشخاص متخصص و صدور گواهی‌نامه اجازه کار هر سه ماه یک‌بار و همچنین قبل از استفاده برای اولین بار یا پس از هرگونه جابجائی و نصب در محل جدید.

ماده 27 – کلیه تعمیرات اساسی و تعویض قطعات و لوازم اصلی که بر روی دستگاه بالابر انجام مىشود، باید در دفتر ویژه ای ثبت و توسط متخصص مربوطه امضاء گردد. این دفتر همراه با گواهینامه های اجازه کار موضوع بند ج ماده 26، باید نزد مالک و کارفرمای دستگاه نگاهداری و در هنگام لزوم ارائه گردد.

ماده 28 – کلیه قسمتهای تشکیل دهنده دستگاهها و وسائل بالابر و اجزاء آنها باید با رعایت اصول و قواعد فنی و طبق استانداردها و ضرائب اطمینان مندرج در «آیین‌نامه حفاظتی وسائل حمل و نقل و جابه‌جا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها» طراحی، محاسبه و ساخته شده و توسط اشخاص ذیصلاح نصب، تنظیم و آماده به کار شوند.

ماده 29 – حداکثر ظرفیت بار مجاز و همچنین سرعت کار مطمئن هر وسیله بالابر بر روی لوحه‌ای نوشته و در محل مناسبی بر روی دستگاه نصب و مفاد آن دقیقا‌ً رعایت گردد.

ماده 30 – قلاب دستگاهها و وسائل بالابر باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ مجهز به شیطانک یا ضامن باشد تا مانع جدا شدن اتفاقی بار از آن گردد.

ب ـ حداکثر باری که مىتوان به وسیله آن بلند نمود، به طور واضح بر روی آن حک شده باشد.

ج ـ در صورتی که نوع کار ایجاب نماید، مجهز به دستگیره مناسبی باشد که بتوان آن را در حالت تعلیق، تغییر مکان داده و آن را در وضع مناسبی قرار داد.

ماده 31 ـ میزان حداکثر مجاز بار بدون خطر زنجیرها، کابلها و سایر وسائل بلند کردن و بستن بار باید بر روی پلاک فلزی درج و به آنها متصل باشد.

ماده 32 – دستگاههای بالابر ثابت از قبیل جرثقیل های برجی (tower cranes ) و وینچ ها باید به طور مطمئن در محل نصب خود مهار گردیده و وزنه های تعادل آنها متناسب با حداکثر میزان حمل بار محاسبه و در نظر گرفته شود.
در مورد جرثقیلهای برجی، استحکام و مقاومت زمین محل استقرار دستگاه قبل از شروع عملیات نصب و مونتاژ باید مورد بررسی قرار گیرد. همچنین نحوه مهار این دستگاهها باید بترتیبی باشد که در مقابل حداکثر نیروی باد و طوفان در محل، مقاومت کافی داشته باشد.

ماده 33 ـ هر دستگاه بالابر علاوه بر اپراتور یا راننده، باید دارای یک نفر کمک اپراتور یا علامت‌دهنده نیز باشد. این شخص باید در مورد نحوه علامت‌دادن با دستها یا وسایل هشدار دهنده و نوع علائم مشخصه و یکنواخت، آموزش لازم را دیده باشد.
در مواردی که به علت محدود بودن میدان دید اپراتور و یا هرگونه شرایط و موقعیت های خاص، به بیش از یک نفر علامت دهنده نیاز باشد، باید علائم حرکت فقط توسط کی از آنها که نفر اصلی است، داده شود. اما در عین حال اپراتور باید از علامت توقفی که در موارد خطر توسط هر کدام از آنها داده مىشود تبعیت نماید.

ماده 34 – مسیر حرکت و محل استقرار جرثقیل ها و دیگر وسائل بالابر قبلاَ به طور دقیق بازدید و بررسی شود تا در موقع حرکت و کار، خطری از طریق برخورد با سیم و کابلهای برق یا تأسیسات و بناهای موجود و یا سقوط در محلهای حفاری شده و غیره، متوجه اپراتور، کارگران و افراد دیگر نشود.

ماده 35 – از روی معابر و فضاهای عمومی مجاور کارگاه ساختمانی نباید هیچ باری به وسیله دستگاههای بالابر عبور داده شود و چنانچه انجام اینکار اجتناب ناپذیر باشد، باید این معابر و فضاها با استفاده از وسائل مناسب محصور، محدود و یا مسدود گردیده و همچنین علائم هشدار دهنده موثر از قبیل تابلوها، پرچم های مخصوص یا چراغهای چشمک‌زن به کار برده شود.

ماده 36 – به رانندگان یا اپراتورهای دستگاهها و وسائل بالابر نباید کار دیگری ارجاع شود. همچنین افراد مذبور در هنگام روشن بودن دستگاه و یا آویزان بودن بار، مجاز به ترک و رها کردن دستگاه نمی‌باشند.

ماده 37 – راننده یا اپراتور دستگاه بالابر و افراد کمکی و علامت دهنده، در هنگام انجام وظیفه، حق خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات را ندارند.

ماده 38 – به هیچ وجه نباید اجازه داده شود که کارگران بر روی بار مورد حمل سوار شوند و یا برای جابجا شدن از وسائل بالابر استفاده نمایند.

ماده 39ـ در هنگام بهره‌برداری از جرثقیلهای سیار موتوری باید دقت شود که جکها به طور صحیح استفاده و در محل مناسب استقرار یابند.

ماده 40 ـ در هنگام باد، طوفان و بارندگی شدید، باید از کار کردن با دستگاهها و وسائل بالابر خودداری شود.

ماده 41 – کابین راننده یا اپراتور ماشین‌آلات راهسازی و ساختمانی باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ به ترتیبی باشد که راننده یا اپراتور را در برابر شرایط جوی و گرد و غبار محافظت نموده و نیز میدان دید کافی برای او تأمین نماید.

ب ـ کلیه شیشه های درها و پنجره ها از نوع مقاوم و نشکن باشد.

ج ـ دارای رکاب و دستگیره ای باشد که راننده یا اپراتور بتواند به راحتی و با ایمنی کامل سوار و پیاده شود.

د ـ پله و رکاب ترجیحاً مشبک و پنجره‌ای باشد تا گل و لای بر روی آن متراکم نشده و باعث لغزش پای راننده و اپراتور نگردد. ضمناً از آلوده شدن آن به روغن، گریس یا سایر مواد لغزنده باید جلوگیری بعمل آید.

ماده 42 – در مواردی که میدان دید راننده یا اپراتور ماشین‌آلات راهسازی و ساختمانی محدود باشد، وجود یک نفر کمک یا علامت دهنده الزامی است.

ماده 43 – راننده یا اپراتور قبل از ترک ماشین آلات راهسازی و ساختمانی باید دستگاه را ترمز و در صورت وجود تیغه یا باکت یا خاکبردار، آن را پایین آورده و بر روی زمین قرار داده و دستگاه را خاموش نماید.

ماده 44 – در شرایطی که به دلیل سستی بستر یا ازدیاد شیب آن، تعادل دستگاه خاک‌برداری به خطر افتد، نباید آن را به کار انداخت یا مورد استفاده قرار داد.

ماده 45 – هنگامی که ماشین آلات راهسازی و ساختمانی در حال کار هستند، ورود افراد به داخل شعاع عمل آنها باید ممنوع گردد.

ماده 46 – ماشین‌آلات راهسازی و ساختمانی را نباید شبها در حاشیه جاده‌های عمومی متوقف نمود. چنانچه در موارد خاص، این کار اجتناب ناپذیر گردد، باید اطراف آنها با وسائل مناسب هشداردهنده از قبیل پرچم قرمز، علائم شبرنگ، چراغ قرمز چشمک‌زن و غیره، محدود و علامت گذاری شود.

ماده 47 – استفاده از ماشین‌آلات راهسازی و ساختمانی در غیر از موضوع تعریف شده ممنوع مىباشد.

ماده 48 – در هنگام حرکت بیل مکانیکی، باکت یا خاک‌بردار آن باید خالی از بار باشد. همچنین بوم آن باید در جهت حرکت قرار گیرد.

ماده 49 – در موقع تعمیر باکت یا خاک‌بردار بیل مکانیکی یا لودر با تعویض ناخنهای آن، باید آنرا قبلاً در محل خود محکم نمود تا از حرکت ناگهانی آن و ایجاد حادثه جلوگیری به عمل آید.

ماده 50 – از تیغه‌های بولدوزر نباید به عنوان ترمز استفاده شود، مگر در موارد استثنائی و اضطراری.

ماده 51 ـ در کارگاههائی که از ماشین‌آلات خاکبرداری و یا وسائل موتوری ویژه حمل و جابجائی مصالح ساختمانی استفاده مىشود، باید راههای ورود و خروج ایمن و مناسب برای آنها ایجاد و نسبت به نصب علائم خطر و هشداردهنده مناسب اقدام گردد.

ماده 52 ‌ـ در بارگیری و تخلیه وسائل نقلیه موتوری ویژه حمل و جابجائی مصالح ساختمانی باید نکات زیر مورد توجه قرار گیرد:

الف ـ وزن تقریبی مصالح بار شده از ظرفیت وسیله نقلیه تجاوز ننماید

ب ـ ارتفاع بار از دیواره‌های اتاق بارگیری تجاوز نماید و در مواردی که نوع و وضعیت بار بترتیبی باشد که این امر اجتناب‌ناپذیر گردد، باید به وسیله کابل فلزی یا طناب مناسب نسبت به مهار آن به طور مطمئن و ایمن اقدام شود.

ج ـ مصالحی از قبیل آجر، سنگ و غیره باید به وسیله برزنت یا توریهای محکم پوشیده و محفوظ شوند، مگر آنکه ارتفاع بار از ارتفاع دیواره‌های اطاق بارگیری کمتر باشد. در مورد مصالح ریزدانه پوشش بار الزامی است.

د ـ در هنگام بارزدن قطعات و مصالح سنگین و حجیم از قبیل تیرآهن، قطعات ساخته شده اسکلت‌های فلزی، لوله‌های بزرگ و غیره، باید طوری روی هم چیده شوند که هنگام تخلیه بار و بازکردن دیواره‌های اطاق بارگیری، از لغزش آنها بر روی هم و ایجاد حادثه پیشگیری بعمل آید. هم چنین نحوه بارگیری و توزیع قطعات مذکور در اطاق بارگیری باید بترتیبی باشد که مرکز ثقل کامیون را به یک سمت آن متوجه نساخته و تعادل آن در هنگام حرکت حفظ شود.

هـ ـ در بارگیری و تخلیه قطعات و مصالح سنگین و حجیم باید از وسائل مکانیکی استفاده شود.

و ـ در موقع بار زدن مواد و مصالحی از قبیل شن، ماسه، سنگ، آجر، خاک، نخاله و ضایعات ساختمانی به وسیله لودر و بیل مکانیکی و یا قطعات و مصالح سنگین و حجیم به وسیله جرثقیل، باید سرنشینان وسیله نقلیه آنرا ترک و تا پایان بارگیری در محل مناسبی مستقر شوند

ز ـ در هنگام بارگیری یا تخلیه وسائل نقلیه موتوری، باید علاوه بر استفاده از ترمزدستی، از موانع مناسب از قبیل بلوک‌های چوبی نیز برای جلوگیری از حرکت اتفاقی و مهار وسائل مذکور استفاده شود.

ح ـ در مواردی که کار تخلیه و بارگیری در محیط‌های بسته انجام مىشود، باید تهویه لازم و کافی صورت گیرد. در غیر این صورت باید موتور وسیله نقلیه خاموش شود.

ماده 53 ـ دهانه‌های سیلوهای مصالح ساختمانی و قیف تغذیه‌کننده تراک میکسر و پمپ بتن باید به وسیله چند میله عمود بر هم حفاظ‌گذاری شوند تا از سقوط افراد به داخل آنها جلوگیری بعمل‌آید.

ماده 54 ـ کف توقفگاه ماشین‌آلات سنگین ساختمانی و وسائل نقلیه‌موتوری ویژه حمل و جابجایی مصالح ساختمانی باید دارای شرایط زیر باشد:

الف ـ همواره و حتی‌الامکان قابل شستشو باشد.

ب ـ از استحکام کافی برخوردار باشد تا در هنگام زدن جک در زیر ماشین‌آلات و وسائل نقلیه موتوری، از در رفتن جک و ایجاد حادثه جلوگیری بعمل آید.

ج ـ مجاری مناسبی در آن پیش‌بینی شده باشد تا در صورت ریزش یا نشت مواد سوختی، مواد مذکور به چاله‌ها و مخازن قابل تخلیه هدایت گردند.

فصل چهارم – وسائل دسترسی موقت (داربست و نردبان)

بخش اول – داربست
تعریف: داربست ساختاری است موقتی شامل یک یا چند جایگاه، اجزای نگهدارنده، اتصالات و تکیه‌گاهها که در حین اجرای هرگونه عملیات ساختمانی به منظور دسترسی موقت به بنا و حفظ و نگاهداری کارگران یا مصالح در ارتفاع، مورد استفاده قرار مىگیرد.

مقررات کلی داربست‌ها
ضرورت استفاده از داربست و صلاحیت افراد ذیربط.

ماده 55 ـ در کلیه عملیات ساختمانی که امکان انجام آنها از روی زمین یا کف طبقات ساختمان و یا با استفاده از نردبان به طور ایمن و بدون خطر امکان‌پذیر نباشد، باید از داربست استفاده شود.

ماده 56ـ برپاکردن، پیاده کردن و دادن تغییرات اساسی در داربست‌ها باید تحت نظارت شخص ذیصلاح و به وسیله کارگرانی که در این‌گونه کارها تجربه کافی دارند انجام گیرد.

کیفیت اجراء داربست

ماده 57 ـ اجزاء داربستها و کلیه وسائلی که در آن به کار مىروند باید از مصالح مناسب و مرغوب، طوری طراحی، ساخته و آماده شوند که واجد شرایط ایمن کار برای کارگران بوده و تحمل چهار برابر بار مورد نظر را داشته باشند.

ماده 58 ـ قطعات چوبی که در ساخت داربست بکار مىروند باید از کیفیت مرغوبی برخوردار بوده و الیاف بلندی داشته باشند. همچنین عاری از هرگونه عیوب و بدون گره، پوسته، کرم‌خوردگی و پوسیدگی بوده و نیز رنگ نشده باشند.

ماده 59 – تخته‌ها و الوارهائی که در داربست به کار برده مىشوند، باید در برابر ترک‌خوردگی محافظت گردند.

ماده 60 ـ وسایلی که برای ساخت داربستها به کار مىروند باید در شرایط خوبی در انبار نگاهداری شوند و از وسایل نامناسب جدا گردند.

ماده 61 ـ از طنابهای لیفی در مکانهائی که احتمال آسیب‌دیدگی اینگونه طنابها وجود دارد، نباید استفاده شود.

ماده 62 ـ طنابهائی که با اسیدها یا مواد خورنده و فرساینده دیگر در تماس بوده‌اند، یا معیوبند نباید به کار گرفته شود.

ماده 63 ـ میخ‌هائی که برای اتصال اجزاء داربست چوبی به کار برده مىشوند، باید به اندازه های مناسب و تعداد کافی باشند و تا انتها به طور کامل کوبیده شوند نه اینکه نیمه‌کاره کوبیده شده و سپس خم گردند. همچنین در داربست نباید میخ های چدنی به کار برده شود.

پایداری و استحکام داربست

ماده 64 ـ داربست‌ها باید با ضریب اطمینانی تا چهار برابر حداکثر بارگیری طراحی شده و به طور ایمن مهار گردند.

ماده 65 ـ بجز داربستهای مستقل، هر داربستی باید در فاصله‌های مناسب، در دوجهت عمودی و افقی محکم به ساختمان مهار شود.

ماده 66ـ هر سازه و هر وسیله‌ای که به عنوان تکیه گاه و جایگاه کار در مورد استفاده قرار مىگیرد، باید طبق اصول فنی ساخته شده و پایه محکمی داشته باشد و با مهاربندی مناسبی استوار گردد.

ماده 67 – پایه‌های داربست باید بطور مطمئن و محکم مهار شود تا مانع نوسان و جابجائی و لغزیدن داربست گردد.

ماده 68ـ در داربست‌های مستقل حداقل یک سوم تیرهای حامل جایگاه، تا پیاده‌شدن کامل داربست باید در جای خود باقی بمانند و بر حسب مورد به تیرهای افقی یا به تیرهای افقی یا به تیرهای عمودی بطور محکم بسته شوند.

ماده 69 – هرگز نباید برای تکیه گاه داربست یا ساخت آن از آجرهای لق، بشکه، جعبه یا مصالح نامطمئن دیگر استفاده شود

ماده 70 – بخشهای فلزی داربست باید فاقد ترک‌خوردگی، زنگ‌زدگی یا عیوب دیگر باشند.

ماده 71 – هر یک از بخش‌های داربست باید طوری متصل و مهاربندی شوند که در حین استفاده از داربست جابه‌جا نشوند.

بازرسی و کنترل داربست

ماده 72 – داربست باید در موارد زیر توسط شخص ذیصلاح مورد بازدید و کنترل قرار گیرد تا از پایداری، استحکام و ایمنی آن اطمینان حاصل و گواهی کتبی صادر گردد:

الف ـ قبل از شروع به استفاده از آن

ب ـ پس از هرگونه تغییرات، تعویض اجزاء و یا ایجاد وقفه طولانی در استفاده از آن.

ج ـ پس از قرار گرفتن در معرض باد، طوفان، زلزله و غیره که استحکام و پایداری داربست مورد تردید باشد.

ماده 73 ــ هیچ بخشی از داربست را نباید پیاده کرد و داربست را در حالتی بجا گذاشت که بتوان از بخشهای باقیمانده استفاده نمود، مگر آنکه بخش بجامانده منطبق با این مقررات باشد.

ماده 74 – اگر قسمتی از داربست احتیاج به تعمیر داشته باشد، نباید قبل از رفع نقص و تعمیر داربست به کارگران اجازه کار کردن بر روی آن داده شود.

ماده 75 – بعد از اتمام کار روزانه، باید کلیه ابزار و مصالح از روی داربست برداشته شود.

ماده 76ـ در موقع پیاده کردن داربست باید مراقبت لازم بعمل آید که کلیه میخها از قطعات پیاده شده چوبی، کشیده شوند.

استفاده از داربست

ماده 77 – در طول مدت استفاده از داربست باید دائماً نظارت شود تا بار بیش از اندازه و مصالح ساختمانی غیر لازم روی آن قرار داده نشود.

ماده 78 – تا آنجا که امکان دارد، بار روی داربست باید بطور یکنواخت توزیع گردد تا از عدم تعادل خطرناک داربست جلوگیری شود.

ماده 79 – از داربست ها نباید برای انبار کردن مصالح ساختمانی استفاده شود، مگر مصالحی که برای کوتاه مدت و انجام کار فوری مورد نیاز باشد.

ماده 80 – در مواقعی که هوا طوفانی است و باد شدید مىوزد، کار باید متوقف گردد تا آنکه تمام احتیاط‌های لازم اتخاذ شود.

ماده 81 – در مواردی که روی جایگاه داربست برف یا یخ وجود داشته باشد، کارگران نباید روی آن کار کند، مگر آنکه قبلاً برف یا یخ از روی جایگاهها برداشته شده و روی آن ماسه نرم ریخته شود.

ماده 82 – در قسمتهائی از کابل یا طناب داربست که احتمال بریدگی یا سائیدگی مىرود، باید با تعبیه بالشتک از آن محافظت شود.

ماده 83 – هنگامیکه در مجاورت خطوط نیروی برق احتیاج به نصب داربست باشد، این کار باید با رعایت مواد 20 و 21 انجام شود.

نصب دستگاههای بالابر روی داربست

ماده 84 – هرگاه لازم شود روی داربست دستگاه بالابر نصب گردد، باید موارد زیر رعایت گردد:

الف ـ بخشهای متشکله داربست به دقت بازرسی شده و در صورت لزوم به نحو مناسبی به مقاومت آن افزوده شود.

ب ـ از حرکت و جابجائی تیرهای افقی داخل دیواری جلوگیری شود.

ج ـ پایه‌های عمودی به طور محکمی به بخش مقاوم ساختمان و در محلی که دستگاه بالابر باید نصب گردد، متصل و مهار شوند.

ماده 85 – هرگاه به هنگام بالا و پایین رفتن بار امکان برخورد آن با داربست وجود داشته باشد، باید برای جلوگیری از گیرکردن بار به داربست، سرتاسر ارتفاع آن در مسیر حرکت بار، با نرده های عمودی پوشیده شود.

جایگاه کار

ماده 86 – کلیه داربستها باید دارای تعداد کافی جایگاه کار باشند.

ماده 87 ـ هیچ بخشی از جایگاه کار نباید بر روی آجرهای لق، لوله های آب، دودکش و سایر مصالح غیر مطمئن و نامناسب قرار گیرد.

ماده 88 ـ از جایگاه داربست زمانی باید استفاده شود که ساخت آن به اتمام رسیده و وسایل حفاظتی لازم به طور مناسبی نصب شده باشد.

ماده 89 ـ عرض جایگاه کار باید با نوع کار مناسب باشد و در هر بخش آن گذرگاه بازی به عرض حداقل 60 سانتیمتر بدون هرگونه مانع فراهم گردد.

ماده 90 ـ در هیچ موردی عرض جایگاه نباید از اندازه‌های زیر کمتر باشد:

الف ـ 60 سانتی‌متر، اگر جایگاه فقط برای عبور اشخاص بکار مىرود.

ب ـ 80 سانتی‌متر، اگر از جایگاه برای قرار دادن مصالح ساختمانی استفاده مىشود.

ج ـ 110 سانتی‌متر، اگر از جایگاه برای نگاهداری جایگاه یا سکوی بلندتر دیگری استفاده مىشود.

د ـ 130 سانتی‌متر، اگر از جایگاه برای نصب یا شکل دادن به سنگهای نمای ساختمان استفاده مىشود.

هـ ـ 150 سانتی‌متر، اگر از جایگاه هم برای نگاهداری سکوی بلندتر دیگر و هم برای نصب و شکل دادن به سنگهای نمای ساختمان استفاده مىشود.

ماده 91 ـ بطور کلی عرض جایگاهی که با تیرهای داخل دیواری نگاهداری مىشود، نباید از 150 سانتی‌متر بیشتر باشد.

ماده 92 ـ یک فضای خالی بالاسری، حداقل به ارتفاع 180 سانتی‌متر باید بالای هر جایگاه کار در نظر گرفته شود.

ماده 93 ـ جایگاه هر داربست باید حداقل یک متر پائین‌تر از منتهی‌الیه تیرهای عمودی قرار گیرد.

ماده 94 ـ الوارهائی که جزئی از جایگاه کار بشمار مىآیند، باید دارای شرایط زیر باشند:

الف ـ با در نظر گرفتن فاصله بین تیرهای تکیه گاه جایگاه، ضخامت آنها ایمنی لازم را تأمین نماید. در هیچ موردی ضخامت الوارها از 5 سانتی‌متر کمتر نبوده و ضخامت‌ها مساوی باشند.

ب ـ عرض آنها با هم مساوی و حداقل 25 سانتی‌متر باشد.

ماده 95 ـ هر الوار که جزئی از جایگاه کار بشمار مىآید، نباید بیش از 4 برابر ضخامت آن از انتهای تکیه گاه تجاوز نماید.

ماده 96 ـ الوارها نباید روی همدیگر قرار گیرند تا خطر برخورد پای کارگران به لبه الوارها و افتادن آنان به حداقل کاهش یابد و نیز جابجائی چرخهای دستی به آسانی صورت گیرد.

ماده 97 ـ الوارهائی که جزء سکوی کار بشمار مىآیند، باید حداقل با سه تکیه‌گاه نگاهداری شوند، مگر آن که فاصله بین تکیه‌گاهها و ضخامت الوارها به اندازه‌ای باشد که خطر شکم دادن بیش از حد و یا بلند شدن سر دیگر تخته در بین نباشد.

ماده 98 ـ جایگاههای کار باید به شیوه‌ای ساخته شوند که الوارهای تشکیل دهنده آنها، هنگام استفاده جابه‌جا نشوند.

ماده 99 ـ هر سکو یا جایگاه که بیش از 2 متر بالای زمین یا کف قرار دارد، باید دارای تخته‌بندی نزدیک هم باشد تا هیچ نوع ابزار، لوازم کار و مصالح از لای آنها به پائین سقوط ننماید. ضمناَ استقرار تخته‌ها در امتداد همدیگر به شکلی باشد که برخورد پا به لبه انها ممکن نگردد.

حفاظ ‌گذاری جایگاههای کار

ماده 100 – هر بخشی از جایگاه کار یا محل کاری که بلندی آن بیش از 120 سانتی‌متر باشد و امکان سقوط از روی آن وجود داشته باشد، باید دارای جان پناه با شرایط زیر باشد:

الف ـ حفاظ از جنس مرغوب و مناسب و دارای استحکام کافی باشد.

ب ـ نرده بالائی بین 90 تا 110 سانتی‌متر بالای سطح جایگاه قرار گیرد.

ج ـ برای جلوگیری از سرخوردن کارگران و یا افتادن مصالح ساختمانی و ابزار کار از روی جایگاه، پاخوری در لبه باز جایگاه به بلندی 15 سانتی‌متر و ضخامت حداقل 5 /2 سانتی‌متر نصب شود.

د ـ نرده میانی بین پاخور و نرده بالائی قرار داده شود.

هـ ـ حتی‌الامکان سرپوش مناسب حفاظتی در لبه خارجی جایگاه نصب گردد.

ماده 101 – حفاظهای نرده‌ای و پاخورهای لبه جایگاه داربست باید در سوی داخلی ستون عمودی مهار شوند.

ماده 102 – نرده ها، پاخورها و وسائل دیگر حفاظتی که در جایگاه داربست به کار رفته‌اند، نباید از جای خود برداشته شوند مگر در زمانی و در حدی که برای ورود اشخاص، حمل یا جابجائی مصالح ساختمانی لازم باشد.

ماده 103 – جایگاههای داربستهای معلق باید از هر سو دارای حفاظ نرده‌ای و پاخور باشند، اما:

الف ـ اگر کار به نحوی باشد که نتوان حفاظ را با شرایط بند ب ماده 100 نصب نمود، ارتفاع حفاظ طرف دیوار را مىتوان 70 سانتی‌متر اختیار نمود.

ب ـ اگر کارگران روی سکو یا جایگاه بطور نشسته کار مىکنند، نصب حفاظ و پاخور در سمت دیوار الزامی نیست ولی در این حالت، جایگاه باید مجهز به طناب، کابل یا زنجیرهائی باشد تا کارگران در صورت سرخوردن بتوانند از آن به عنوان دستگیره استفاده نمایند.

ماده 104 ـ فاصله بین دیوار و جایگاه باید تا حد امکان کم باشد، مگر در مواردی که کارگران روی جایگاه بطور نشسته کار مىکنند که در این حالت فاصله بین دیوار و جایگاه را مىتوان 45 سانتی‌متر اختیار نمود.

مقررات ویژه داربست های فلزی لوله‌ای

مقررات کلی

ماده 105 ـ داربستهای فلزی لوله‌ای باید دارای شرایط زیر باشند:

الف ـ از مواد مناسبی مانند لوله‌های فولادی یا فلز مشابهی که استقامتی نظیر فولاد دارد، ساخته شده باشند.

ب ـ استحکام کافی برای نگاهداری بار مورد نظر با ضریب اطمینان چهار داشته باشند.

ماده 106 ـ تمام قطعات عمودی و افقی داربستهای فلزی لوله‌ای باید بطور مطمئنی به همدیگر متصل شوند.

ماده 107 – لوله‌هائی که در داربست‌های فلزی لوله‌ای به کار مىروند، باید مستقیم و عاری از زنگزدگی، خوردگی، قرشدگی و سایر معایب باشند.

ماده 108 – سرهای انتهائی لوله های فلزی باید صاف باشند تا در مواقع افزایش ارتفاع داربست، نقاط اتکا و اتصال، کاملاً روی همدیگر قرار گیرند.

ماده 109 ـ لوله‌ها باید به اندازه و با مقاوت مناسب برای باری که مىباید تحمل نمایند، اختیار شوند و در هیچ مورد قطر خارجی آنها کمتر از 5 سانتی‌متر نباشد.

پایه‌های عمودی

ماده 110 ـ پایه ها در داربستهای فلزی لوله‌ای باید همیشه در وضعیت عمودی نگاهداری شوند و محل استقرار آنها روی زمین از استقامت کافی برخوردار بوده و حتی‌الامکان از کفشکهای فلزی با سطح اتکاء مناسب برخوردار باشند.

ماده 111 ـ اتصالات در پایه‌های عمودی باید به طریق زیر باشند:

الف ـ به تیرهای افقی یا سایر قطعات مقاوم که مانع جابجائی آنها شود، اتصال داده شوند.

ب ـ به تناوب طوری بسته شوند که اتصالات مجاور در یک سطح نباشند.

ماده 112 ـ فواصل بین پایه‌های عمودی نباید از اندازه‌های زیر تجاوز نماید:

الف ـ 8 /1 برای کارهای سنگین با قابلیت تحمل 350 کیلوگرم بر مترمربع.

ب ـ 3 /2 متر برای کارهای سبک با قابلیت تحمل 125 کیلوگرم بر مترمربع.

تیرهای افقی

ماده 113 ـ تیرهای افقی باید حداقل تا 3 پایه عمودی ادامه داشته و بطور مطمئن به هر پایه عمودی متصل باشند.

ماده 114 ـ اتصالات بین تیرهای افقی بادی به پایه‌های عمودی بسته شده در طبقات مختلف مستقیماَ روی هم قرار نگیرند.

ماده 115 ـ فاصله عمودی بین تیرهای افقی نباید از 2 متر تجاوز نماید.

ماده 116 ـ زمانی که جایگاههای کار از جای خود برداشته مىشوند، کلیه تیرهای افقی باید برای حفظ پایداری داربست در محل خود باقی بمانند.

دستک‌ها
تعریف: دستک‌ها بخشی از داربست هستند که بر روی آنها جایگاه کار قرار دارد. در داربستهائی که فقط دارای یک ردیف پایه هستند، یک سر دستک‌ها در داخل دیوار قرار مىگیرند، اما در داربستهایی که به وسیله دو ردیف پایه برپا مىشوند هر دو سر دستکها بر روی تیرهای افقی قرار داده مىشوند.

ماده 117 ‌ـ در داربستهای فلزی لوله‌ای یک دستک باید کنار هر پایه عمودی قرار گیرد.

ماده 118 ـ طول هر کدام از دستک ها در داربستهای فلزی لوله‌ای نباید از 5 /1 متر تجاوز نماید.

ماده 119 ـ فاصله دستکها برای کارهای سنگین در داربستهای فلزی لوله‌ای نباید از 90 سانتی‌متر و برای کارهای نیمه‌سنگین از 115 سانتی‌متر تجاوز نماید.

ماده 120 ـ در حالتی که یک سر دستکهای داربست به دیوار ساختمان تکیه دارند، باید حداقل 10 سانتی‌متر در داخل دیوار فرو روند.

مهار کردن داربست

ماده 121 ـ داربست باید به طور مطمئنی به دیوار ساختمان مهار شود و نحوه اتصال لوله‌های مهار باید به ترتیب زیر باشد:

الف – لوله‌های مهار در نقاط برخورد پایه‌ها به تیرهای افقی به داربست بسته شوند.

ب – انتهای دیگر لوله‌های مهار به بدنه ساختمان به طور محکم بسته شوند.

ج – اولین، آخرین و یکی در میان از پایه‌ها به وسیله لوله‌هائی به ساختمان مهار شوند.

اتصالات

ماده 122 ـ مفاصل و اتصالات داربستهای فلزی لوله‌ای باید:

الف ـ از جنس فولاد چکش‌خوار و غیرقابل خورد شدن یا از مواد مشابهی با همان مشخصات و استقامت باشند.

ب ـ به وسیله قفل و بست یا بوشن و یا سه راهی و چهاراهی بر روی سرتاسر قطعات، به سطوح اتکاء مورد استفاده متصل گردند، به نحوی که اتصالات هرزه نبوده و حرکت و لرزش نداشته باشند.

ماده 123 ـ اتصالات نباید باعث تغییر شکل در لوله ها شده و یا خود تغییر شکل یابند.

ماده 124 ـ اتصالات دارای پیچ و مهره باید تا آخرین دندانه کاملاً پیچ و سفت شوند.

داربستهای معلق با راه اندازی دستی

ماده 125 ـ تیرهای پیش آمده باید:

الف ـ دارای مقاومت و سطح مقطع کافی برای تأمین استحکام و پایداری داربست باشند.

ب ـ بطور عمودی به نمای خارجی ساختمان نصب گرند.

ماده 126 – بخش پیش آمده این تیرها از ساختمان باید به گونه‌ای باشد که در زمانی که جایگاه کار (پلات ورم) در حالت آویزات ثابت مانده، فاصله جایگاه از نمای خارجی ساختمان از 30 سانتی‌متر نباشد مگر در موارد استثنائی که در ماده 104 به آن اشاره شده است.

ماده 127 ـ تیرهای پیش آمده باید به وسیله پیچ یا وسایل مشابه به طور مطمئنی به اجزاء اصلی ساختمان متصل و رها شوند.

ماده 128 ـ پیچ های مهار باید به خوبی سفت شوند و به طور مطمئنی تیرهای پیش آمده را به اسکلت و بدنه ساختمان متصل سازند

ماده 129 ـ در مواقعیکه تیرهای پیش آمده با کیسه‌های شن یا وزنه‌های تعادل مهار مىشوند، وسایل فوق باید به طور اطمینان بخشی به تیرهای پیش آمده بسته شوند.

ماده 130 ـ در انتهای هر یک از تیرهای پیش آمده با هر یک از تیرآهن های حمال باید پیچ های متوقف کننده نصب شود.

ماده 131 ـ طناب‌های آویز باید:

الف ـ از الیاف مرغوب طبیعی یا مصنوعی یا سیم فولادی تشکیل شوند.

ب ـ حداقل دارای ضریب اطمینان 10 برای رشته ها و فیبرها و ضریب اطمینان 6 برای سیم فولادی باشند.

ماده 132 ـ طنابهای آویز باید دور پولی ها و قرقره های مناسبی جمع شوند تا جایگاه بتواند به راحتی و به طور اطمینان بخشی بالا و پائین برود.

ماده 133 ـ طنابهای آویز باید به طور مناسبی در مقابل سائیدگی و خوردگی محافظت شوند.

ماده 134 ـ طول جایگاههای کار (پلات فورمهای) داربستهای معلق با راه‌اندازی دستی نباید از 8 متر و عرض آنها از 60 سانتی‌متر تجاوز نماید.

ماده 135 ـ جایگاههای کار باید:

الف ـ به وسیله دو یا چند طناب یا زنجیر آویزان باشند، به طوری که بیش از 5 /3 متر از یکدیگر فاصله نداشته باشند.

ب ـ به وسیله نرده‌هائی که بر روی رکابهای فلزی تکیه دارند، محافظت شده و این رکابها به طنابها و زنجیرهای آویز متصل شوند.

ماده 136 ـ در هیچ زمانی طناب میانی نباید بیشتر از هر یک از دو طناب کناری آن کشیده شود.

ماده 137 ـ رکابهای جایگاه کار (پلات فورم) باید از زیر تخته‌های جایگاه عبور کرده و به طور محکم به آنها بسته شوند.

ماده 138 ـ بیش از دو نفر کارگر نباید به طور همزمان بر روی جایگاه داربست معلق با راه اندازی دستی کار نمایند.

ماده 139 ـ در مواقعیکه داربست معلق با راه‌اندازی دستی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، باید به بدنه ساختمان بسته شود یا به سطح زمین پائین آورده شده و ابزار کار و مصالح از روی آن برداشته شود.

ماده 140 ـ داربست معلق با راه اندازی دستی قبل از بکارگیری باید به وسیله دو بار بارگیری آزمایشی در مسافت کوتاه آزمایش شود.

ماده 141 ـ در داربستهای معلق با راه‌اندازی دستی که کارگران بر روی جایگاه آن به طور نشسته کار مىکنند، باید وسایلی پیش‌بینی شود که جایگاه را حداقل در فاصله 45 سانتی‌متری بدنه ساختمان نگهدارد تا هنگام تکان خوردن داربست، مانع برخورد زانوهای کارگران با دیوار گردد.

داربستهای معلق با راه‌اندازی ماشینی

ماده 142 ـ تیرهای پیش آمده باید با مقررات مواد 125 تا 128 و ماده130 مطابقت داشته باشند.

ماده 143 ـ در داربست معلق با راه‌اندازی ماشینی نباید از کیسه‌های شن یا وزنه‌های تعادل به عنوان وسایل نگهدارنده و مهار تیرهای پیش آمده استفاده شود.

ماده 144 ـ فقط کابلهای آویز فولادی که با مقررات ماده 131 (ب) منطبق باشند، باید در داربستهای معلق با راه‌اندازی ماشینی به کار برده شوند.

ماده 145 ـ طول کابلهای تعلیق باید به اندازه‌ای باشد که در وضعیتی که جایگاه در پائین‌ترین حد خود قرار دارد، حداقل دو دور کابل روی هر استوانه باقی بماند.

ماده 146 ـ انتهای کابلهای تعلیق باید به طور مطمئنی به وسیله گیره‌ها یا سایر وسائل مؤثر به ماشین بالابر بسته شوند.

ماده 147 ـ ماشینهای بالابر داربست باید طوری ساخته و نصب گردند که بخش متحرک آنها برای بازرسی به آسانی در دسترس باشد.

ماده 148 ـ بدنه ماشینهای بالابر باید به وسیله پیچها یا وسائل مؤثر دیگر به‌طور مطمئنی به تکیه‌گاهها و دستک‌های جایگاه متصل شود.

ماده 149 ـ وینچ‌ها در داربستهای معلق باید:

الف ـ از نوع متوقف کننده اتوماتیک باشند یا

ب ـ به ضامن، گیره (شیطانک) و یا وسیله قفل‌کننده موثر دیگر مجهز باشند، به‌طوری‌که جایگاه را بتوان در هر سطحی به‌طور اطمینان‌بخشی متوقف نمود و مواقعی که از کنترل دست رها مىشود، گیره به‌طور اتوماتیک عمل کند. همچنین زمانی که گیره قبل از پائین آوردن جایگاه، لزوماً از قید رها مىشود، یک وسیله مناسب ایمنی باید فراهم باشد تا از برگشت وینچ جلوگیری نماید.

ماده 150 ـ شستی یا اهرم راه اندازی ماشین بالابر باید به ترتیبی باشد که وقتی فشار دست از روی آن رها مىشود، موتور فوراَ متوقف شده و به طور اطمینان‌بخشی جایگاه را نگهدارد.

ماده 151 ـ قسمتهای متحرک ماشین بالابر باید حداقل یک بار در هفته بازرسی شود.

ماده 152 ـ زمانی که ماشین بالابر جابجا مىشود، باید قبل از اینکه مجدداً به کار گرفته شود، مورد بازرسی و معاینه کامل قرار گیرد.

ماده 153 ـ جایگاههای کار باید با مقررات ماده 135 منطبق باشند.

ماده 154 ـ طول جایگاههای کار نباید از 8 متر و عرض آنها از 5 /1 متر تجاوز نماید.

ماده 155 ـ در مواقعی که کارگران بر روی داربستهای معلق سنگین کار مىنمایند، ایمنی کابلهای تعلیق باید به وسیله قفل کردن وینچ‌ها یا طرق مؤثر دیگر تأمین گردد.

ماده 156 ـ باید از تکان خوردن یا برخورد داربستهای معلق به بدنه ساختمان به وسیله قیدها، نرده های حائل و غیره جلوگیری بعمل آید.

ماده 157 ـ وقتی که از داربس معلق براه‌اندازی ماشینی استفاده نمی شود، باید:

الف ـ کلیه ابزارها و سایر وسایل قابل حمل از روی آن برداشته شوند.

ب ـ در محل خود به‌طور اطمینان‌بخشی ثابت شده و یا به سطح زمین پائین آورده شود.

داربست دیوار کوب (Bracket scaffolds)
تعریف: داربست دیوارکوب تشکیل مىشود از یک سکوی کار که به شکل بالکن و به وسیله تکیه‌گاههای گونیاشکل به بدنه ساختمان متصل و مهار مىگردد.

ماده 158 ـ تکیه‌گاههای داربست دیوارکوب باید دارای مقاومت کافی و از جنس فلز مناسب بوده و به طور اطمینان‌بخشی به وسیله پیچ و مهره و واشر به بدنه ساختمان مهار گردند.

ماده 159 ـ داربست دیوارکوب فقط باید مورد استفاده کارگرانی از قبیل درودگران، رنگ کاران و برق کاران که به لوازم و تجهیزات سنگینی احتیاج ندارند، قرار گیرد.

ماده 160 ـ عرض سکوی کار داربست دیوارکوب نباید از 75 سانتی‌متر بیشتر باشد.

ماده 161 ـ تکیه گاههای داربست دیوارکوب باید به گونه ای طراحی شوند تا حداقل در مقابل 175 کیلوگرم بار وارده به قسمت جلو آن مقاومت نمایند.

ماده 162 ـ فاصله بین تکیه‌گاههای داربست دیوارکوب نباید از 3 متر تجاوز نماید.

داربست نردبانی

ماده 163 ـ داربست نردبانی فقط باید باری کارهای سبکی به کار رود که در آنها از مصالح کمی استفاده مىشود و به طور کلی باید برای انجام کار مورد نظر مناسب باشد (مانند رنگ‌کاری، گچ‌کاری و امثال آن)

ماده 164 ـ نردبانهای دوطرفه‌ای که برای پایه‌های داربست نردبانی به کار مىروند ضمن آنکه باید دارای مقاومت و استحکام کافی باشند، باید دارای یکی از دو شرط زیر نیز باشند:

الف ـ یا در عمقی از زمین فرو رفته باشند که با در نظر گرفتن خاک تعیین مىشود.

ب ـ یا به شیوه‌ای روی زیرپایه‌ای‌ها تخته‌هائی قرار داده شوند که هر دو پایه هر نردبان روی سطح تراز قرار گیرند. همچنین پایه‌های آنها به طور محکمی مهار گردند تا از لغزیدنشان جلوگیری شود.

ماده 165 ـ در مواردی که از نردبان دوطرفه برای ایجاد داربست استفاده مىشود، نباید ارتفاع داربست از 5 /2 متر بیشتر باشد. همچنین تخته جایگاه باید در سطح تراز قرار داده شده و از پله سوم بالای نردبانها بالاتر قرار نگیرد.

ماده 166 ـ از داربست نردبانی نباید در هر زمان بیش از یک نفر استفاده نماید.

بخش دوم ـ نردبان

ماده 167 ـ پایه‌ها و پله‌های نردبان چوبی باید از چوب مرغوب ساخته شده و الیاف چوب در جهت طول قطعات باشند. همچنین اجزاء نردبان باید فاقد هرگونه عیب و ایراد ظاهری از قبیل ترک، شکستگی و پوسیدگی باشد.

ماده 168 ـ پله‌های نردبان چوبی باید به صورت کام و زبانه به طور محکم به پایه‌ها متصل گردیده باشند. از به کار بردن نردبان چوبی که پله‌های آن فقط به وسیله میخ و پیچ به پایه ها متصل شده باشند، باید خودداری گردد.

ماده 169 ـ پله‌های نردبان فلزی باید عاج‌دار باشند تا از لغزش پا بر روی آنها پیشگیری بعمل آید.

ماده 170 ـ نردبان دوطرفه باید مجهز به ضامن یا قیدی باشد که از باز شدن بیش از حد پایه ها جلوگیری نماید. ضمناَ در حالت باز نباید ارتفاع آن از 3 متر بیشتر باشد.

ماده 171 ـ طول نردبان یک طرفه قابل حمل نباید از ده متر تجاوز نماید.

ماده 172 ـ پله‌ها و پایه‌های نردبان باید از مواد روغنی و لغزنده عاری باشند.

ماده 173 ـ از رنگ کردن نردبان چوبی که باعث پوشیده شدن نواقص آن مىگردد، باید خودداری بعمل آید و برای محافظت آن از پوسیدگی، باید از مواد محافظ شفاف استفاده شود.

ماده 174 ـ نردبانهای فلزی باید به وسیله ضدزنگ یا مواد مناسب دیگر در مقابل خوردگی و زنگزدگی محافظت شوند، مگر آنکه از فلزات زنگ نزن از قبیل آلومینیوم ساخته شده باشند.

ماده 175 ـ نردبانی که روی یک پایه تک به وسیله اتصال چوبهای افقی ساخته شود، نباید مورد استفاده قرار گیرد.

ماده 176 ـ دو نردبان کوتاه نباید بهم متصل و به جای نردبان بلند به کار برده شوند.

ماده 177ـ از افزودن ارتفاع نردبان به وسیله قرار دادن جعبه یا بشکه و نظایر آن در زیر پایه‌های نردبان باید خودداری به عمل آید.

ماده 178 ـ نردبان دوطرفه نباید با جمع کردن دو ضلع آن بر روی هم، به جای نردبان یک طرفه به کار برده شود.

ماده 179 ـ لوله‌های بالای نردبان دوطرفه باید در فواصل مناسب روغنکاری شوند تا حرکت آنها به آسانی انجام و از شکسته شدن آنها جلوگیری به عمل آید.

ماده 180 ـ از نردبانی که پله های آن در رفته و معیوب است و یا فاقد یک پله است و یا اینکه پایه های ان دارای نقص، ترک و شکستگی است، به هیچ وجه نبایستی استفاده نمود چنانچه نردبان قابل تعمیر نیست، باید فوراً آن را معدوم نمود تا مورد استفاده کسی قرار نگیرد.

ماده 181 ـ در نردبانهای ثابت برای هر 9 متر ارتفاع باید یک پاگرد پیش‌بینی گردد و هر قطعه از نردبان که حدفاصل دوپاگرد است باید به نحوی قرار گیرد که در امتداد قطعه قبلی نباشد

ماده 182 ـ نردبان نباید در جلوی دری که باز شود قرار داده شود، مگر آنکه در قبلاً به طور محکم بسته و قفل شده باشد.

ماده 183 ـ در جائی که رفت و آمد زیاد است و همچنین در ساختمانهای بیش از دو طبقه، باید برای بالا رفتن و پائین آمدن از نردبانهای جداگانه استفاده شود.

ماده 184 ـ از یک نردبان نباید در هر زمان بیش از یک نفر استفاده نماید.

ماده 185 ـ در هنگام استقرار نردبان، باید فاصله بین پایه نردبان تا پای دیوار تقریباً در حدود یک چهارم طول نردبان اختیار شود.

ماده 186 ـ در مواردی که امکان تکیه‌دادن و استقرار نردبان با شیب مناسب و ایمن وجود نداشته باشد، باید برای جلوگیری از حرکت نردبان، تکیه‌گاه یا پایه آن به طور محکم بسته و یا مهار شود.

ماده 187 ـ چنانچه نردبان در محلی که احتمال لغزش دارد، قرار داده شود، باید به وسیله گوه یا کفشک لاستیکی شیاردار یا سایر وسائل و موانع مشابه، از لغزش پایه ها بر روی زمین جلوگیری بعمل آید. همچنین تکیه گاه نردبان در قسمت بالا نیز دارای استحکام لازم باشد.

ماده 188 ـ طول نردبان باید طوری انتخاب شود که پس از استقرار صحیح آن، انتهای فوقانی آن حدود یک متر از کف محلی که کارگر در آن پیاده مىشود، بلندتر بوده و این قسمت اضافی فاقد پله باشد. ضمناً قسمت اضافی مىتواند فقط دارای یک ضلع باشد.

ماده 189 ـ از تکیه دادن نردبان به ستون استوانه ای، از قبیل لوله فلزی یا تیر چوبی و غیره و همچنین نبش دیوار باید جلوگیری به عمل آید.

ماده 190 ـ کارگران را نباید به بالا بردن و پائین‌اوردن بارهای سنگین یا حجیم به وسیله نردبان وادار نمود.

ماده 191 ـ بالا بردن آسفالت یا قیر داغ به وسیله نردبان مجاز نمی‌باشد.

فصل پنجم – تخریب

بخش اول – عملیات مقدماتی تخریب

ماده 192 – قبل از اینکه عملیات تخریب شروع شود، باید بازدید دقیقی از کلیه قسمتهای ساختمان در دست تخریب به عمل آمده و در صورت وجود قسمتهای خطرناک و قابل ریزش، اقدامات احتیاطی از قبیل نصب شمع، سپر، حائل و ستونهای موقتی جهت مهار آن قسمتها به عمل آید.

ماده 193 – قبل از شروع کار، جریان برق، گاز، آب و سایر خدمات مشابه با اطلاع و نظارت سازمانهای مربوطه به طور مطمئن قطع و درصورت نیاز به برقراری موقت آنها، این عمل نیز باید با موافقت و نظارت سازمانهای ذیربط و رعایت کلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه انجام گردد.

ماده 194 – منطقه خطر در اطراف ساختمان در دست تخریب باید کاملاً محصور و علامات خطر و هشداردهنده نصب گردد و از ورود افراد غیرمسئول به منطقه محصور شده جلوگیری بعمل آید.

ماده 195 – در هنگام شب، مرز منطقه محصور شده باید با نصب چراغهای قرمز و یا علائم مشخصه دیگر از قبیل تابلوهای شبرنگ و غیره مشخص گردد.

ماده 196 – کلیه راههای ورودی و خروجی ساختمان در دست تخریب به جز راهی که برای عبور و مرور کارگران و افراد مسئول در نظر گرفته شده، باید مسدود گردد.

ماده 197 – کلیه شیشه‌های موجود در درها و پنجره ها باید قبل از شروع عملیات تخریب درآورده شده و در محل مناسبی انبار گردد.

بخش دوم – اصول کلی تخریب

ماده 198 – عملیات تخریب باید از بالاترین قسمت یا طبقه شروع و به پائین ترین قسمت یا طبقه ختم گردد، مگر در موارد خاصی که تخریب به طور یکجا و استفاده از مواد منفجره در فونداسیون و از راه دور با رعایت کلیه احتیاطات و مقررات ایمنی مربوطه و کسب مجوزهای لازم انجام و یا از طریق کشیدن با کابل و واژگون کردن و یا زا طریق ضربه‌زدن با وزنه‌های در حال نوسان انجام شود.

ماده 199 – در مواردی که عمل تخریب از طریق کشش و واژگون کردن انجام مىشود، باید از کابلهای فلزی محکم استفاده شده و کلیه کارگران و افراد مسئول در فاصله مناسب و مطمئن و کاملاً دور از منطقه خطر مستقر شوند.

ماده 200 – در مواردی که وزنه‌های در حال نوسان برای تخریب استفاده مىشود، باید در اطراف محل اصابت وزنه، میدان عملی به عرض 5 /1 برابر ارتفاع ساختمان در نظر گرفته شود.

ماده 201 ـ وزنه‌های در حال نوسان مذکور در ماده فوق باید به ترتیبی کنترل گردند که به جز ساختمان در دست تخریب به جای دیگر اصابت ننماید.

ماده 202 ـ از تخریب قسمتهائی از ساختمان که باعث تخریب و ریزش ناگهانی قسمتهای دیگر ساختمان گردد باید جلوگیری بعمل آید.

ماده 203 ـ در پایان کار روزانه، قسمتهای در دست تخریب نباید در شرایط ناپایداری که در برابر فشار باد یا ارتعاشات، آسیب پذیر باشند، رها گردند.

ماده 204 ـ مصالح و مواد حاصل از تخریب هر قسمت یا طبقه باید به موقع به محل مناسبی منتقل گردد و انباشته شدن آن به ترتیبی که مانع از انجام کار شده و یا استحکام طبقات پائین‌تر را به خطر اندازد، جلوگیری به عمل آید.

ماده 205 ـ میخ‌های موجود در تیرها و تخته های حاصل از تخریب باید بلافاصله به داخل چوب فرو کوبیده و یا کشیده شوند.

ماده 206 ـ در صورت لزوم، جهت جلوگیری از پخش گرد و غبار ناشی از تخریب، باید در فواصل زمانی مناسب قسمتهای در دست تخریب به وسیله آب فشان مرطوب گردد.

ماده 207 ـ کلیه پرتگاهها و دهانه‌های موجود در کف طبقات و سایر قسمتها به استثناء دهانه‌هائی که برای حمل و انتقال مواد و مصالح حاصل از تخریب و یا لوازم کار مورد استفاده قرار مىگیرند، باید به وسیله نرده یا حفاظهای مناسب محصور یا پوشانده شوند.

ماده 208 ـ در محوطه تخریب باید گذرگاههای مطمئنی برای عبور و مرور کارگران در نظر گرفته شود. این گذرگاهها باید روشن و فاقد هرگونه مانع باشد.

ماده 209 ـ به استثناء پلکانها، راهروها و نردبانها و درهائی که برای استفاده کارگران به کار مىرود، باید کلیه راههای ارتباطی دیگر ساختمان در تمام مدت تخریب مسدود گردد.

ماده 210 ـ در محل‌های ورود و خروج کارگران به ساختمان مورد تخریب، باید راهروهای سرپوشیده با حداقل سه متر طول و عرض نیم متر بیش از عرض درب ورودی ساخته شود تا از سقوط مصالح بر روی آنان جلوگیری به عمل آید.

ماده 211ـ مصالح ساختمانی نباید به وسیله سقوط آزاد به خارج پرتاب شود، مگر انکه پرتاب از داخل کانالهای چوبی یا فلزی انجام گیرد.

ماده 212 ـ کانالهای چوبی یا فلزی که برای هدایت مصالح به خارج به کار مىروند، چنانچه بیش از 45 درجه شیب داشته باشند. باید از چهار طرف کاملاَ مسدود باشند، به استثناء دهانه هائی که برای ورود و خروج مصالح تعبیه گردیده است.

ماده 213 ـ دهانه خارجی کانالهای چوبی یا فلزی باید مجهز به دریچه محکمی بوده و در هنگام کار به وسیله یک نفر کارگر مراقبت شود و در سایر مواقع درب آن مسدود باشد. همچنین در ابتدای کانالهای مزبور نیز باید تدابیر و احتیاطات لازم برای جلوگیری از سقوط اتفاقی کارگران به داخل دهانه ورودی به کار برده شود.

ماده 214 ـ محل نگهداری ابزار و وسائل ساختمانی و ساختمانهای موقت کارگران باید در جائی قرار داشته باشند که در معرض خطر ریزش یا سقوط مصالح و مواد حاصل از تخریب نباشند.

بخش سوم ـ تخریب و برچیدن دیوارها

ماده 215 ـ دیوار یا قسمتی از دیوار که ارتفاع آن بیش از 22 برابر ضخامت آن است، نباید بدون مهارهای جانبی ازاد بماند.

ماده 216 ـ برای خراب کردن و برچیدن دیوارهای نازک و مرتفع و فاقد استحکام کافی به طریق دستی باید از داربست استفاده شود.

ماده 217 – در مواردی که دیوار از طریق وارد آوردن نیرو و فشار تخریب مىگردد، باید کلیه کارگران و افراد از منطقه ریزش دور نگهداشته شوند.

ماده 218 ـ قبل از خراب کردن هر یک از دیوارهای داخلی و خارجی، باید سوراخ ها و دهانه‌هائی که تا فاصله سه متر از تخریب در کف طبقه قرار دارند، به وسیله مصالح مقاوم به ابعاد کافی پوشانده شوند، مگر آنکه در طبقات پائین مطلقاَ کارگری کار نکند و یا راههای ورود به این طبقات قبلاً مسدود شده باشد.

ماده 219 – دیوارهائی که برای نگهداری خاک زمین یا ساختمانهای مجاور ساخته شده اند، نباید تخریب گردند مگر آنکه قبلاَ آن خاک برداشته شده و یا ساختمان مربوطه به وسیله شمع و سپر محافظت شده باشد.

بخش چهارم – تخریب و برچیدن طاقها

ماده 220 ـ در طاق‌های ضربی چه هنگامی که سوراخ در آن ایجاد مىشود و چه هنگام تخریب آن، باید آجرها و مصالح بین دو تیرآهن تا تکیه‌گاههای طاق به طور کامل برداشته شود.

ماده 221 – هنگام تخریب طاق، پس از برداشتن قسمتی از طاق، باید روی تیرآهن با تیرچه ها بطور عرضی الوارهائی حداقل به ضخامت 5 سانتی‌متر و به عرض 25 سانتی‌متر به تعداد کافی گذارده شود تا کارگران بتوانند در روی آنها مستقر شده و به کار خود ادامه دهند.

ماده 222 ـ هنگام تخریب طاق، باید طبقه زیر آن به طوری مسدود شود که هیچ یک از کارگران نتوانند در آن رفت و آمد کنند.

بخش پنجم ـ تخریب و برچیدن اسکلت فلزی ساختمان

ماده 223 ـ در صورت استفاده از جرثقیل برای پائین آوردن تیرآهن‌ها و قطعات فولادی، مقررات آیین نامه حفاظتی وسائل حمل و نقل و جابه جا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها باید رعایت گردد.

ماده 224 ـ پس از تخریب و برداشتن طاق اگر نصب جرثقیل ساختمانی روی تیراهن ضروری باشد، باید قبلاَ به وسیله الوار تمام اطراف محل نصب جرثقیل به جز قسمتی که برای حمل وسائل و مواد لازم باشد، پوشانده شده و به طرز محکم و مطمئن استقرار یابد.

ماده 225 ـ هنگام پائین‌آوردن تیرآهن‌های بریده شده به وسیله جرثقیل، برای حفظ تعادل و جلوگیری از لنگر بار باید از طناب هدایت کننده استفاده شود.

ماده 226 ـ از آویزان شدن کارگران به کابل دستگاههای بالابر یا استقرار آنان روی تیرآهنهای در حال حمل جلوگیری به عمل آید.

ماده 227 – هنگام استفاده از جرثقیل برای حمل کپسولهای اکسیژن و استیلن باید از محفظه‌هائی استفاده شود که این کپسولها به طور مطمئن در آن مستقر شده باشند.

ماده 228 – قبل از بریدن تیرآهن باید احتیاط های لازم به منظور جلوگیری از نوسانات آزاد تیرآهن بعد از برش بعمل آید تا صدمه‌ای به اشخاص یا وسائل وارد نیاید.

ماده 229 – پائین آوردن تیرآهن‌های بریده شده باید به طور آهسته انجام شود و انداختن آنها از بالا مطلقاً ممنوع است.

ماده 230 – هنگامی که تخریب ساختمان فلزی بدون استفاده از جرثقیل انجام می گیرد، باید قبل از برداشتن تیرآهن ها و ستون های هر طبقه، کف طبقه زیر آن با الوار پوشانیده شود.

بخش ششم ـ تخریب دودکش‌های بلند، برجها و سازه‌های مشابه

ماده 231 – دودکشهای بلند، برجها و سازه های مشابه، نباید از طریق انفجار یا واژگونی تخریب شوند، مگر انکه قبلاَ محدوده حفاظت شده و مطمئنی با وسعت کافی در اطراف آن در نظر گرفته شده باشد.

ماده 232 – در صورتی که قرار باشد سازه‌های مذکور در ماده 231 به طریق دستی تخریب گردند، باید از داربست استفاده شود.

ماده 233 – به تناسب تخریب سازه های مذکور از بالا به پائین، سکوی داربست نیز باید به تدریج پائین آورده شود، به ترتیبی که همواره محل استقرار کارگران مربوطه پائین تر از نقطه بالائی سازه بوده و این اختلاف ارتفاع کمتر از 50 سانتی‌متر و بیشتر از 150 سانتی‌متر نباشد.

ماده 234 – از ایستادن و استقرار کارگران در بالای سازه های مذکور باید جلوگیری بعمل آید.

ماده 235 ـ مصالح حاصله از تخریب سازه‌های مورد بحث باید از داخل به پائین ریخته شده و برای جلوگیری از تجمع مصالح باید قبلاً دریچه‌ای در پائین‌ترین قسمت سازه جهت جهت تخلیه آن ایجاد شود.

ماده 236 ـ تخلیه مصالح مذکور در ماده فوق، فقط باید پس از توقف کار تخریب انجام شود.

ماده 237 ـ در صورت استفاده از بالابر، تکیه‌گاه آن باید مستقل از داربست باشد.

فصل ششم – گودبرداری و حفاری

بخش اول – عملیات مقدماتی گودبرداری و حفاری

ماده 238 – قبل از اینکه عملیات گودبرداری و حفاری شروع شود، اقدامات زیر باید انجام شود:

الف ‌ـ زمین مورد نظر از لحاظ استحکام دقیقاَ مورد بررسی قرار گیرد.

ب ـ موقعیت تأسیسات زیرزمینی از قبیل کانالهای فاضلاب، لوله‌کشی آب، گاز، کابلهای برق، تلفن و غیره که ممکن است در حین انجام عملیات گودبرداری موجب بروز خطر و حادثه گردند و یا خود دچار خسارت شوند، باید مورد شناسائی قرار گرفته و در صورت لزوم نسبت به تغییر مسیر دائم یا موقت و یا قطع جریان آنها اقدام گردد.

ج ـ در صورتی که تغییر مسیر یا قطع جریات تأسیسات مندرج در بند ب امکان پذیر نباشد باید به طرق مقتضی از قبیل نگهداشتن به طور معلق و یا محصور کردن و غیره، نسبت به حفاظت آنها اقدام شود.

د ـ موانعی از قبیل درخت، تخته سنگ و غیره از زمین مورد نظر خارج گردند.

هـ ـ در صورتی که عملیات گودبرداری و حفاری احتمال خطری برای پایداری دیوارها و ساختمانهای مجاور در برداشته باشد، باید از طریق نصب شمع، سپر و مهارهای مناسب و رعایت فاصله مناسب و ایمن گودبرداری و در صورت لزوم با اجرای سازه‌های نگهبان قبل از شروع عملیات، ایمنی و پایداری آنها تأمین گردد.

بخش دوم ـ اصول کلی گودبرداری و حفاری

ماده 239 ـ اگر در مجاورت محل گودبرداری و حفاری کارگرانی مشغول به کار دیگری باشند، باید اقدامات احتیاطی برای ایمنی آنان به عمل آید.

ماده 240 ـ دیوارهای هر گودبرداری که عمق ان بیش از 120 سانتی‌متر بوده و احتمال خطر ریزش وجود داشته باشد، باید به وسیله نصب شمع، سپر و مهارهای محکم و مناسب محافظت گردد. مگر آنکه دیواره‌ها دارای شیب مناسب (کمتر از زاویه پایدار شیب خاکریزی) باشند.

ماده 241 ـ در مواردی که عملیات گودبرداری و حفاری در مجاورت خطوط راه آهن، بزرگراهها و یا مراکز و تأسیساتی که تولید ارتعاش می‌نمایند، انجام شود، باید تدابیر احتیاطی از قبیل نصب شمع، سپر و مهارهای مناسب برای جلوگیری از خطر ریزش اتخاذ گردد.

ماده 242 ـ مصالح حاصل از گودبرداری و حفاری نباید به فاصله کمتر از نیم متر از لبه گود ریخته شود. همچنین این مصالح نباید در پیاده‌رو و معابر عمومی به نحوی انباشته شود که مانع عبور و مرور گردد.

ماده 243 ‌ـ دیواره‌های محل گدبرداری و حفاری در موارد ذیل باید دقیقاً مورد بررسی و بازدید قرار گرفته و در نقاطی که خطر ریزش به وجود آمده است، وسائل ایمنی نصب و یا نسبت به تقویت آنها اقدام گردد:

الف ـ بعد از یک وقفه 24 ساعته یا بیشتر در کار.

ب ـ بعد از هرگونه عملیات انفجاری.

ج ـ بعد از ریزش ناگهانی.

د ـ بعد از صدمات اساسی به مهارها.

هـ ـ بعد از یخبندان‌های شدید.

و ـ بعد از بارانهای شدید.

ماده 244 ـ در محلهائی که احتمال سقوط اشیاء به محل گودبرداری و حفاری وجود دارد، باید موانع حفاظتی برای جلوگیری از وارد شدن آسیب به کارگران پیش‌بینی گردد.
همچنین برای پیشگیری از سقوط کارگران و افراد عابر به داخل محل گودبرداری و حفاری نیز باید اقدامات احتیاطی نیز باید اقدامات احتیاطی از قبیل محصور کردن محوطه گودبرداری، نصب نرده ها، موانع، وسائل کنترل مسیر، علائم هشداردهند و غیره انجام شود.

ماده 245 – شبها درکلیه معابر و پیاده روهای اطاف محوطه گودبرداری و حفاری باید روشنائی کافی تأمین شود و همچنین علائم هشداردهنده شبانه از قبیل چراغهای احتیاط، تابلوهای شبرنگ و غیره در اطراف منطقه محصور شده نصب گردد، به طوری که کلیه عابران و رانندگان وسائل نقلیه از فاصله کافی و به موقع متوجه خطر گردند.

ماده 246 – قبل از قرار دادن ماشین‌آلات و وسائل مکانیکی از قبیل جرثقیل، بیل مکانیکی، کامیون و غیره و یا انباشتن خاکهای حاصل از گودبرداری و حفاری و مصالح ساختمانی در نزدیکی لبه‌های گود، باید شمع، سپر و مهارهای لازم جهت افزایش مقاومت در مقابل بارهای اضافی در دیواره گود نصب گردد.

ماده 247 – در صورتی که از وسائل بالابر برای حمل خاک و مواد حاصل از گودبرداری و حفاری استفاده شود، باید پایه‌های این وسائل به طور محکم و مطمئن نصب گردیده و خاک و مواد مذکور نیز باید با محفظه‌های ایمن و مطمئن بالا آورده شود.

ماده 248 – هرگاه دیواری جهت حفاظت یکی از دیواره‌های گودبرداری مورد استفاده قرار گیرد، باید به وسیله مهارهای لازم پایداری آن تأمین شود.

ماده 249 – در صورتی که از موتورهای احتراق داخلی در داخل گود استفاده شود، باید با اتخاذ تدابیر فنی، گازهای حاصله از کار موتور به طور مؤثر از منطقه کار کارگران تخلیه گردد.

ماده 250 – چنانچه وضعیت گود یا شیار به نحوی است که روشنائی کافی یا نور طبیعی تأمین نمی شود، باید جهت جلوگیری از حوادث ناشی از قفدان روشنائی، از منابع نور مصنوعی استفاده شود.

ماده 251 – در صورتی که احتمال نشت و تجمع گازهای سمی خطرناک در داخل کانال وجود داشته باشد باید با اتخاذ تدابیر فنی و نصب وسائل تهویه، هوای منطقه تنفسی کارگران به طور مؤثر تهویه گردد. همچنین در صورت تجمع آب در کانال باید نسبت به تخلیه آن اقدام شود.

ماده 252 – در مواردی که حفاری در زیر پیاده روها ضروری باشد، باید جهت پیشگیری از خطر ریزش، اقدامات احتیاطی از قبیل نصب مهارهای مناسب با استقامت کافی انجام و با نصب موانع، نرده ها و لائم هشداردهنده، منطقه خطر به طور کلی محصور و از عبور و مرور افراد جلوگیری به عمل آید.

ماده 253 – در گودها و شیارهائی که عمق آنها از یک متر بیشتر باشد، نباید کارگر را به تنهایی به کار گمارد.

ماده 254 – در حفاری با بیل و کلنگ باید کارگران به فاصله کافی از یکدیگر به کار گمارده شوند.

ماده 255 – در شیارهای عمیق و طولانی که عمق آنها بیش از یک متر باشد، باید به ازاء حداکثر هر سی متر طول، یک نردبان کار گذارده شود. لبه بالائی نردبان باید تا حدود یک متر بالاتر از لبه شیار ادامه داشته باشد.

بخش سوم – راههای ورود و خروج به محل گودبرداری و حفاری

ماده 256 – برای رفت و آمد کارگران به محل گودبرداری باید راههای ورودی و خروجی مناسب و ایمن در نظر گرفته شود. در محل گودهائی که عمق ان بیش از 6 متر باشد، باید برای هر شش متر یک سکو و یا پاگرد برای نردبانها، پله ها و راههای شیب دار پیش‌بینی گردد. این سکوها یا پاگردها و همچنین راههای شیب‌دار و پلکانها باید به وسیله نرده‌های مناسب محافظت شوند.

ماده 257 – عرض معابر و راههای شیب‌دار ویژه وسایط نقلیه نباید کمتر از چهار متر باشد و در طرفین آن باید موانع محکم و مناسبی نصب گردد. در صورتی که این حفاظ از چوب ساخته شود قطر آن نباید از بیست سانتی‌متر کمتر باشد.

ماده 258 – در محل گودبرداری باید یک نفر نگهبان مسئول نظارت بر ورود و خروج کامیونها و ماشین آلات سنگین باشد و نیز برای آگاهی کارگران و سایر افراد، علائم هشداردهنده در معبر ورود و خروج کامیونها و ماشین‌آلات مذکور نصب گردد.

ماده 259 – راههای شیب‌دار و معابری که در زمین‌های سخت (بدون استفاده از تخته های چوبی) ساخته مىشود، باید بدون پستی و بلندی و ناهمواری باشد.

ماده 260 – افرادی که در عملیات گودبرداری و حفاری به کار گرفته مىشوند، باید دارای تجربه کافی بوده و همچنین افراد ذیصلاح بر کار آنان نظارت نمایند.

بخش چهارم – حفر چاههای آب و فاضلاب با وسائل دستی

ماده 261 – کلیه پیمانکاران چاه‌کن باید دارای وسائل و ابزار کار سالم و بدون نقص و همچنین وسائل حفاظت فردی طبق ضوابط آیین‌نامه حفاظتی حفر چاههای دستی و آیین نامه وسائل حفاظت انفرادی، به ویژه کلاه ایمنی، پمپ هوادهی، چکمه لاستیکی، کمربند ایمنی و طناب نجات باشند و این وسائل را در اختیار کارگران خود قرار داده و در مورد کاربر صحیح ان نظارت نمایند.

ماده 262 – افرادی که در عملیات حفر چاههای آب و فاضلاب به کار گرفته مىشوند، باید دارای تجربه کافی در این امر بوده و پیمانکاران مربوطه بر کار آنان نظارت نمایند.

ماده 263 – در انتخاب محل حفر چاه فاضلاب باید موقعیت چاههای فاضلاب قدیمی مورد توجه قرار گرفته و فاصله چاه جدید با چاه قدیم با نظر مهندس ناظر صاحب کار و یا پیمانکار اصلی صاحب‌کار به اندازه‌ای در نظر گرفته شود که خطر ریزش و مرتبط شدن خودبه‌خود دو چاه وجود نداشته باشد و یا قبل از شروع حفاری، نسبت به تخلیه چاه فاضلاب قدیمی و پرکردن آن با خاک و شفته یا مصالح مناسب دیگر اقدام گردد.

ماده 264 – در هر مرتبه ورود مقنی به چاه، باید بررسی لازم از نظر وجود گازهای سمی و خطرناک و همچنین کمبود اکسیژن به عمل آید

ماده 265 – برای پیشگیری از خطرات و عوارض مربوط به کمبود اکسیژن و وجود گازهای زیان‌آور و خطرناک، باید به وسیله پمپ هوادهی نسبت به تهویه هوای چاه اقدام گردد و چنانچه شرایط کار به نحوی باشد که اقدام فوق کافی و مؤثر نباشد، باید کارگر مقنی به ماسک تنفسی با هوای فشرده و لوله خرطومی مجهز گردند.

ماده 266 – مقنی قبل از ورود به چاه باید طناب نجات و کمربند را به خود بسته و انتهای آزاد طناب نجات را در بالای چاه در نقطه ثابتی محکم نموده باشد.

ماده 267 – پس از خاتمه کار روزانه، دهانه چاه باید به وسیله صفحات محکم، مقاوم و مناسب به نحو ایمن پوشانده شده و علامت‌گذاری شود.

ماده 268 – دهانه چاه باید به عمق حداقل 5 /1 متر با آجر و ملات سیمان طوقه‌چینی شده و در خاتمه عملیات طوری مسدود و پوشانده شود که مقاومت کافی در برابر بارهای وارده و نیز عوامل جوی داشته باشد، همچنین در زمینهائی که خاک دستی ریخته شده باشد، عمل طوقه‌چینی باید بعد از برداشتن خاک دستی انجام شود.

ماده 269 – لوله‌های فاضلاب باید از طریق گلدان به چاه مرتبط گردند. همچنین گلدان باید دارای استحکام کافی بوده و نحوه استقرار آن در دهانه چاه به نحوی باشد که بتواند فاضلاب را به طور عمودی و در امتداد محور استوانه چاه هدایت و از ریزش آب به دیواره چاه جلوگیری نماید.

ماده 270 – چنانچه دهانه چاه دارای درب باشد، این درب باید مجهز به قفل و بست مناسب و مطمئن باشد.

ماده 271 – برای هر نوع چاه اعم از آب یا فاضلاب باید لوله هواکش مناسب پیش‌بینی شود.

ماده 272 – محل چاه باید در نقشه نهایی ساختمان دقیقاً مشخص باشد. همچنین در خاتمه عملیات ساختمانی بر روی محل احداث یا پوشش دهانه چاه نیز باید علائم مشخصه نصب گردد.

ماده 273 – در عملیات حفر چاه با وسائل دستی، باید علاوه بر موارد فوق، مفاد آیین نامه و مقررات حفاظتی حفر چاههای دستی نیز رعایت گردد.

فصل هفتم – ساخت و برپا نمودن اسکلتهای فلزی و بتنی

ماده 274 – هنگام برپا نمودن اسکلت فلزی و نصب ستونها، تیرها و خرپاها، تا زمانی که جوشکاری لازم انجام نگردیده و یا حداقل نصف پیچ و مهره‌ها بسته نشده‌اند، نباید کابل نگهدارنده جرثقیل را از آنها جدا نمود.

ماده 275 – قبل از نصب تیرآهن بر روی تیرآهن دیگر، تیرآهن زیرین باید صد در صد پیچ و مهره و یا جوشکاری شده باشد.

ماده 276 – برای بالابردن تیرهای آهن و سایر اجزاء اسکلت فلزی، نباید از زنجیر استفاده شود، بلکه باید کابلهای فلزی یا طناب های محکم مناسب با ضرائب اطمینان مندرج در «آیین‌نامه وسائل حمل و نقل و جابجا کردن مواد و اشیاء در کارگاهها» به کار برده شود. همچنین برای جلوگیری از خمش بیش از حد کابل فلزی، باید چوب یا مواد مناسب دیگری در بین تیرآهن و کابل قرار داده شود.

ماده 277 – تیرها و ستونها باید بلافاصله پس از نصب و جوشکاری و یا پیچ و مهره‌شدن، از نظر اطمینان به انجام صحیح و کامل کار، مورد بازدید قرار گیرند.

ماده 278 – هنگام بالابردن تیرآهن و سایر اجزاء اسکلت فلزی به وسیله جرثقیل، باید برای جلوگیری از نوسان شدید آنها و ایجاد حادثه، به وسیله چند رشته طناب و به طور دستی، حرکت آنها را کنترل نمود.

ماده 279 – در قسمتهای مناسبی از اجزاء اسکلت فلزی، باید نقاط اتصال کافی برای قلاب طناب مهار و داربستهای معلق پیش‌بینی شود.

ماده 280 – در مواقع بارندگی شدید یا وزش بادهای سخت و یا در مواردی که به علت ناکافی بودن روشنائی، احتمال خطر حادثه افزایش مىیابد، باید از ادامه عملیات برپائی اسکلت فلزی جلوگیری بعمل آید.

ماده 281 – تیرآهن و سایر اجزاء اسکلت فلزی در هنگام نصب نباید آغشته به برف، یخ و سایر مواد لغزنده باشند.

ماده 282 – هنگام برپا نمودن اسکلت فلزی باید از ورود افراد به داخل منطقه خطر جلوگیری بعمل آید.

ماده 283 – جوشکاری الکتریکی اسکلت فلزی بوسیله داربست‌های آویزان که با کابل نگهداری مىشوند، مجاز نمی‌باشد.

ماده 284 – کابلهای دستگاههای جوشکاری الکتریکی باید دارای پوشش عایق مطمئن و بدون زدگی باشند.

ماده 285 – کلیه اجزاء قالب بتن و همچنین وسائلی از قبیل جکها، تیرها، شمع ها و غیره که برای پایه‌گذاری، شمع‌بندی و مهارکردن قالب‌ها مورد استفاده قرار مىگیرند، باید واجد استحکام و مقاومت کافی بود و با ضریب ایمنی بارگذاری حداقل 5 /2 طراحی و ساخته شوند.

ماده 286 – قالب بتن باید قبل از بتن‌ریزی بازدید و نسبت به استحکام و پایداری کلیه اجزاء قالب، مهارها و غیره اطمینان حاصل شود تا در موقع بتن ریزی از فروریختن قالب پیشگیری بعمل آید.

ماده 287 – در موقع برداشتن قالب بتن باید از گرفتن کامل بتن اطمینان حاصل گردد و احتیاط های لازم به منظور حفاظت کارگران از خطر احتمالی سقوط بتن یا قالب بعمل آید.

ماده 288 – در قسمتی که بتی ریخته مىشود، برای جلوگیری از سقوط چرخ‌دستی یا فرغون به محل بتن‌ریزی، باید در کناره آن موانعی تعبیه گردد.

ماده 289 – هنگامی که کارهای بنائی در طبقات زیرین انجام مىشود، نصب تیرآهن، انجام کارهای بتنی و غیره در طبقات بالاتر در صورتی مجاز خواهدبود که سقف های مربوطه به طور کامل زده شده باشند.

ماده 290 – دستگاه بتن ساز باید مجهز به ضامن باشد تا در هنگام تمیز کردن دستگاه، از بکار افتادن اتفاقی آن پیشگیری بعمل آید.

ماده 291 – عملیات برپا نمودن اسکلت های فلزی و همچنین اجرای سازه های بتنی از قبیل قالب‌بندی، آرماتوربندی، ساخت و ریختن بتن در قالبها باید توسط اشخاص ذیصلاح انجام شود.

فصل هشتم – انبار کردن مصالح

ماده 292 – در مواردی که انبار کردن موقت مصالح و نخاله‌های ساختمانی در محل عبور و مرور عمومی یا مجاور آن، اجتناب ناپذیر باشد، این کار باید با رعایت دقیق مفاد ماده 11 صورت گیرد.

ماده 293 – از انبارکردن مصالح ساختمانی در نزدیکی لبه گودبرداری، دهانه چاه یا هر نوع پرتگاه باید جلوگیری به عمل آید.

ماده 294 – آجر و سفال نباید با بیش از دو متر ارتفاع انباشته شود و اطراف آن باید با موانع مناسب محصور گردد.

ماده 295 – از انباشتن مصالحی از قبیل شن، ماسه، خاک و غیره، در کنار تیغه‌ها باید جلوگیری به عمل آید. همچنین در صورت انباشتن مصالح مذکور در کنار دیوارها، باید به ترتیبی عمل شود که فشار بیش‌ازحد به دیوار وارد نشود.

ماده 296 – انبار شن و ماسه و سنگ باید مرتباً مورد بازدید قرار گیرد تا در اثر برداشتن، موجبات ریزش آنها بر روی کارگران و ایجاد حادثه فراهم نگردد.

ماده 297 – کیسه‌های سیمان و گچ و غیره نباید بیش از ده ردیف در روی هم چیده شوند، مگر آنکه از اطراف به وسائل مطمئن مهار گردند و در این صورت نیز باید در هر پنج ردیف که روی هم چیده مىشوند، یک کیسه از هر طرف عقب‌نشینی گردد.

ماده 298 – هنگام برداشتن کیسه‌ها، هر ردیف افقی باید به طور کامل برداشته شود و سپس از ردیف بعدی شروع گردد.

ماده 299 – برداشتن مصالح انبار شده باید از بالاترین قسمت شروع گردد.

ماده 300 – الوارها باید روی چوبهای عرضی قرار داده شوند، به طوری که کاملاً روی زمین قرار نگیرند و چنانچه ارتفاع الوارهای انبار شده از یک متر تجاوز نماید، در ارتفاع هر یک متر باید الوارهای عرضی بین ردیف ها قرار داده شود.

ماده 301 – تیرهای آهن باید با ارتفاع کم طوری روی هم انباشته شوند که امکان غلتیدن آنها نباشد.

ماده 302 – ورق‌های فلزی باید با ارتفاع کم طوری روی هم انباشته شده و ارتفاع آن از یک متر تجاوز ننماید.

ماده 303 – هنگام انبار نمودن لوله‌های فلزی، باید طرفین آنها با موانع مناسب مهار گردد تا از غلطیدن آنها و ایجاد حادثه پیشگیری بعمل آید.

فصل نهم – مقررات متفرقه

ماده 304 – از کارکردن کارگران بر روی بام ساختمانها در هنگام باد، طوفان و بارندگی شدید و یا هنگامی که سطح بام پوشیده از یخ باشد، جلوگیری بعمل آید.

ماده 305 – از بکار گمارد کارگران بی‌تجربه و تازه کار بر روی سقف‌های شیب‌دار باید جلوگیری بعمل آید.

ماده 306 – در هنگام کار بر روی سقف‌های پوشیده از صفحات شکننده مانند صفحات موج‌دار نورگیر و یا ورقهای آزبست ـ سیمان (ایرانیت)، باید از نردبانها یا صفحات کراولینگ با عرض حداقل 25 سانتی‌متر استفاده شود. تعداد نردبانها یا صفحات کراولینگ باید حداقل دو عدد باشد تا برای جابجا کردن یکی از آنها، نیاز به ایستادن بر روی ورقهای شکننده نباشد.

ماده 307 – در لبه سقفهای شیب‌دار باید موانع مناسب و کافی جهت جلوگیری از لغزش و سقوط کارگر و یا ابزار کار پیش‌بینی شود.

ماده 308 – کارگرانی که بر روی سقف‌های شیب‌دار با شیب بیش از 20 درجه کار می کنند، باید مجهز به کمربند ایمنی و طناب نجات باشند و در صورت امکان تورهای حفاظتی در زیر محل کار نصب گردد.

ماده 309 – ورقهای مذکور در ماده 306 باید فاقد هرگونه نقص، ترک و شکستگی بوده و فاصله تکیه گاههای زیر آن به اندازه‌ای باشد که صفحات، تحمل بارهای وارده را داشته باشند.

ماده 310 – معابری که برای عبور چرخ دستی یا فرغون ساخته می‌شوند، باید دارای سطح صاف باشند و برای عبور هر فرغون حداقل یک متر عرض منظور شود.

ماده 311 – از قرار دادن بار، اعمال فشار و تکیه‌دادن داربست یا نردبان به کارهای بنائی که ملات آن هنوز به طور کامل نگرفته و سفت نشده باشد، باید جلوگیری بعمل آید.

ماده 312 – شعله‌های باز، مشعل، کبریت مشتعل و غیره، نباید در مجاورت دهانه‌های مجاری فاضل آب، خطوط اصلی گاز و مجاری مشابه قرار داده شود.

ماده 313 – نصب پلاک سنگی روی نمای ساختمان فقط در صورتی مجاز است که به وسیله رول پلاک یا وسائل مناسب دیگر به طور محکم و ایمن مهار و از جدا شدن و سقوط آن پیشگیری بعمل آید.

ماده 314 – هنگام پوشش کف اطاقها و سالنها با موکت یا مواد پلاستیکی، استعمال دخانیات باید اکیدا ممنوع و همچنین کپسولهای اطفاء حریق مناسب از قبیل نوع پودر شیمیائی باید در دسترس و آماده به کار باشد.

ماده 315 – قبل از شروع به کار پوشش کف اطاقها و سالنها با موکت یا مواد پلاستیکی، باید پنجره ها کاملاً باز و از تهویه طبیعی محل کار اطمینان حاصل شود. ضمناً چنانچه تهویه مصنوعی نیز مورد نظر باشد، باید مکنده هوا در سمت بیرون پنجره نصب و قبل از شروع کار روشن گردد. استفاده از بنزین و دیگر مواد سریع‌الاشتعال به عنوان رقیق‌کننده چسب خطرناک و ممنوع می باشد.

ماده 316 – جکهائی که در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار مىگیرند، باید کاملاً سالم و بدون نواقصی از قبیل ترک‌خوردگی، سائیدگی، پیچیدگی و غیره باشند. همچنین حداکثر ظرفیت جک باید بر روی آن در محل مناسبی به فارسی حک شده و یا به طریق مناسب دیگری مشخص شده باشد.

ماده 317 – جک نباید بیش از میزان حداکثر ظرفیت آن بارگذاری شود.

ماده 318 – جکی که نقص فنی داشته باشد، باید به طور مشخص علامت‌گذاری و از دسترس افراد کارگاه ساختمانی خارج گردد.

ماده 319 – ظرف محتوی قیر داغ نباید در محوطه بسته نگهداری شود، مگر آنکه قسمتی از محوطه باز بوده و تهویه به طور کامل انجام گیرد.

ماده 320 – برای گرم کردن بشکه های محتوی قیر جامد، باید ترتیبی اتخاذ گردد که ابتدا قسمت فوقانی قیر در ظرف ذوب شود و از حرارت دادن و تابش شعله به قسمتهای زیرین ظرف قیر در ابتدای کار جلوگیری بعمل آید.

ماده 321 – استفاده از چهارپایه های کوتاه در عملیات سبک ساختمانی و تعمیرات جزئی در صورتی مجاز است که واجد استحکام و سطح اتکاء کافی و مطمئن باشد.

ماده 322 – بالا کشیدن اجسام سنگین و حجیم از جمله تیرآهن، قطعات فولادی و غیره به صورت دستی با طناب، کابل و غیره مجاز نبوده و باید از بالابرهای مکانیکی مناسب استفاده شود.

ماده 323 – نقل و انتقال کارگران ساختمانی در قسمت حمل بار وسائل نقلیه موتوری یا به وسیله سایر ماشین‌آلات ساختمانی مجاز نمی‌باشد.

ماده 324 – کلیه مسحدثات موقت کارگاه از قبیل استراحت گاه، ساختمان اداری، انبار مصالح، راههای ارتباطی به کارگاه و غیره، باید دارای استحکام و مقاومت کافی باشند.

این آیین‌نامه مشتمل بر 9 فصل و 324 ماده باستناد مواد 85 و 86 قانون کار جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ 17 /2 /1381 شورایعالی حفاظت فنی مورد بررسی نهائی و تائید قرار گرفت و در تاریخ 9 /6 /1381 به تصویب وزیر کار امور اجتماعی رسید.