کتاب حقوق جزای اختصاصی به قلم استاد ایرج گلدوزیان از اساتید برجسته حقوق کیفری توسط انتشارات دانشگاه تهران به زینت چاپ آراسته شد. استاد گلدوزیان تحصیلات آکادمیک خود را در دانشگاه پانتئون فرانسه به پایان رساند و پس از برگشت به وطن در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران مشغول به تدریس مباحث جزا و جرم شناسی پرداخت. تألیفات و آثار گران سنگی از ایشان بجا مانده است که شامل، بایسته های حقوق جزای عمومی نشر میزان، ادله اثبات دعوا نشر میزان، حقوق جزای عمومی ایران نشر دانشگاه تهران می شود که کتاب های فوق الذکر به دلیل کاربردی بودن و بار علمی والا، بارها مورد چاپ مجدد قرار گرفته است.

کتاب پیش رو دارای سه باب بنیادین که جرایم علیه تمامیت جسمانی و معنوی، علیه اموال و مالکیت و علیه امنیت و آسایش عمومی را شامل می شود. نویسنده پس از بیان مقدمه ای در تفاوت حقوق جزای عمومی و حقوق جزای اختصاصی و نیز حقوق جزای اختصاصی در ایران، باب نخست کتاب را تحت عنوان جرایم علیه تمامیت جسمانی و بر ضد شخصیت معنوی افراد آغاز می کند.

باب نخست؛ ابتدا تعریفی مشروح نسبت به جرایم علیه تمامیت جسمانی و انواع جرایم علیه تمامیت جسمانی را مطرح می نماید و مبحث یکم کتاب که زیر مجموعه باب نخست است را تحت عنوان تحول تاریخی قتل و صدمات بدنی بیان می دارد. ابتدا به ریشه شریعت شناسی و نگاه اسلام به قتل نفس می پردازد و سپس آن را در حقوق موضوعه کنونی مورد مداقه قرار می دهد. در انتهای مبحث یکم به طریقه اثبات قتل می پردازد. در مبحث بعدی به جرم ایراد ضرب و جرح و قطع عضو پرداخته و عناصر تشکیل دهنده در جهت تحقق چنین جرمی را شرح می دهد. در ادامه به دنبال کیفر قطع عضو عمدی و ایراد ضرب و جرح بوده و ترتیبات آن را بیان می کند. در مبحث بعدی قتل و صدمات بدنی غیرعمدی را مورد توجه قرار می دهد و به ترتیب تحت بخش های قتل یا نقص عضو از مصادیق شبه عمد، قتل یا نقص عضو غیر عمدی موجب ضمان و قتل یا نقص عضو خطایی محض به بررسی می پردازد. در مبحث بعدی به مصادیق شرکت و معاونت در قتل و صدمات بدنی و پیامدهای آن را مورد مداقه و بررسی قرار می دهد. در فصل دوم همین باب، به مسئله سقط جنین و ارکان تشکیل دهنده جرم سقط جنین از جمله عنصر مادی و معنوی جرم می پردازد. سپس کیفر سقط جنین را در شرایط گوناگون مورد بررسی قرار می دهد اعم از اینکه مستوجب دیه باشد یا تعزیر. در قسمت دوم باب پیش رو، به جرایم بر ضد شخصیت معنوی افراد پرداخته و ابتدا جرایم و صدمات وارد بر امنیت و آسایش اشخاص تحت عنوان فصل نخست قسمت دوم مورد بررسی قرار می دهد و مواردی از جمله جرایم خشونت آمیز نظیر آدم ربایی، توقیف و بازداشت غیرقانونی، جرایم ارتکابی از طریق گفتار و نوشتار از قبیل تهدید اشخاص را شامل می شود. فصل بعدی جرایم مبتنی بر صدمات وارد بر زندگی خصوصی اشخاص که شامل اعمال خشونت آمیز، هتک حرمت منزل، هتک حرمت مراسلات یا گفتگوهای تلفنی و هتک حرمت مردگان را شامل می شود. در ادامه به جرم افترا می پردازد و ارکان عمومی و اختصاصی تحقق جرم افترا را بیان می کند. جرم دیگر نشر اکاذیب است که مطابق با جرم افترا مورد بررسی قرار می گیرد.

باب دوم؛ این باب از کتاب به جرایم علیه اموال و مالکیت می پردازد. در مبحث نخست به جرم صدور چک پرداخت نشدنی پرداخته و عناصر تشکیل دهنده جرم صدور چک پرداخت نشدنی و نحوه رسیدگی و شکایت از آن و نتیجه قوانین کیفری چک را تشریح می نماید. در مبحث بعدی به جرم کلاهبرداری و بررسی آن در قوانین برخی از کشورهای خارجی و عناصر و عوامل تشکیل دهنده آن می پردازد. در مبحث بعدی به جرم خیانت در امانت و کلیات آن اعم از معنای عام و خاص آن پرداخته و عوامل تشکیل دهنده آن مطابق با جرایم پیشین می پردازد و مصادیق آن نظیر خیانت در امانت از راه سوءاستفاده از سفید مهر یا سفید امضاء و سوء استفاده از اشخاص غیر رشید و سوء استفاده مستخدمان دولتی از اسناد و اموال تودیعه شده و نیز خیانت در امانت در امر حمل و نقل کالا می باشد. جرم مالی دیگر، اختلاس بوده و ابتدا به سبقه تاریخی آن پرداخته و تعریفی از آن می نماید. سپس شرایط و ارکان قانونی تحقق جرم اختلاس و نیز ارکان مادی و معنوی آن را مورد مداقه قرار می دهد و در نهاین کیفر چنین جرمی را تشریح می نماید. جرم حائز اهمیت دیگر، سرقت می باشد و ابتدا عناصر و ارکان عمومی و اختصاصی تحقق جرم سرقت را تشریح و جوانب آن از قبیل منقول بودن و تعلق داشتن مال به غیر را بررسی می نماید. سپس انواع سرقت را بیان نموده و شرایط سارق و مال مسروقه و ویژگی های سرقت مستوجب کیفر حد را تشریح می نماید و راه های اثبات جرم سرقت اعم از حدی یا تعزیری را بیان می کند. جرم دیگر تحصیل یا پنهان کردن مال مسروقه می باشد و عناسر و ارکان اساسی احراز چنین جرمی را بیان نموده و کیفر آن را تشریح می نماید. جرم دیگر تهیه و ساختن کلید یا هر وسیله ای برای ارتکاب جرم و عناصر شاکله آن جرم را مورد بررسی قرار می دهد. و در نهایت جرم تخریب و سوزاندن اموال غیر را بیان و مورد مداقه و بررسی قرار می دهد.

باب سوم؛ باب سوم کتاب تحت عنوان جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی و نظام حکومتی می باشد. نخستین جرم مورد بررسی، جرم تروریسم و مبارزه با تأمین مالی می باشد و در ابتدا شرحی بر تحقق جرم تروریسم و قیاس آن با بغی و محاریه و افساد فی الارض می پردازد. سپس ارکان تحقق جرم تروریسم را بیان و مورد تشریح قرار می دهد. جرم دیگر، جرم علیه امنیت کشور می باشد و نویسنده آن را به جرایم بر ضد امنیت خارجی کشور و جرایم علیه امنیت داخلی کشور تقسیم می نماید. مصادیق جرم بر ضد امنیت خارجی کشور را شامل جاسوسی و خیانت به کشور می داند و به تشریح آن می پردازد. و جرایم سیاسی داخلی و بره زدن نظم داخلی به موجب تشکیل یه جنگ داخلی را از ابعاد جرایم علیه امنیت داخلی می داند. حال جرایم بر علیه آسایش و امنیت عمومی را خطاب قرار می دهد و اقسام آن را شامل تهیه و ترویج سکه، جعل و تزویر، سوء استفاده از اسناد و نوشجات دولتی و جعل آن ها، و تشریح جرایم پیش گفته از بُعد ارکان اعم از مادی و معنوی و عناصر تشکیل دهنده این جرایم می پردازد. و در انتهای کتاب به تشریح مسائلی از قبیل سه باب پیش گفته می پردازد و آن را به تحلیل می نماید.

در نتیجه در کتاب حاضر، نویسنده جرایم اختصاصی قانون مجازات اسلامی را تشریح می نماید و آن ها را در قالب سه باب اعم از جرایم علیه تمامیت جسمی، علیه اموال، علیه امنیت و نظم عمومی تقسیم می نماید.