اعلام وقوع بزه یا جنایت از سوی متضرر (مجنی علیه) بایست به موجب طرح شکایت از طریق مراجع قضایی یا انتظامی صورت گیرد. بدین معنا که اگر شخصی مورد ضرب و جرح عمدی از سوی شخص دیگری قرار گیرد برای جبران خسارات بدنی (دیه یا ارش) و نیز ثبوت جرم ضرب و جرح شکوائیه خویش را از طریق کلانتری محل مطرح یا به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه تا بدین منظور عمل نماید. البته بستگی به جرم تحقق یافته نوع طرح شکوائیه نیز متغیر است، برای مثال در جرم خیانت در امانت یا کلاهبرداری شاکی بایست با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی شکایت خویش را بدواً ثبت نماید و در جرم ایراد ضرب و جرح می تواند با مراجعه به کلانتری محل و ثبت شکوائیه و اخذ دستور مراجعه به پزشک قانونی سایر مراحل رسیدگی کیفری جرم را انجام دهد.

البته ماده 64 قانون آیین دادرسی کیفری جهات قانونی شروع به تعقیب متهم را بیان می کند:

الف- شکایت شاکی یا مدعی خصوصی،

ب- اعلام و اخبار ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص موثق و مطمئن،

پ- وقوع جرم مشهود،

ت- اظهار و اقرار متهم،

ث- اطلاع دادستان از وقوع جرم به طرق قانونی.

با این مقدمه تنظیم شکوائیه نیازمند رعایت الزاماتی است به قرار ذیل؛

در برگه شکوائیه شاکی بایست مشخصات هویتی خویش از قبیل نام، نام خانوادگی، نام پدر، نشانی اقامتگاه خویش را ذکر نمایید تا از نظر مرجع قضایی هویت شاکی مشخص باشد و در ادامه مشخصات هویتی مشکتی عنه(طرف شکایت) نیز به ترتیب فوق ذکر گردد؛ در صورت فقدان علم نسبت به نشانی اقامتگاه مشتکی عنه نیازی به ذکر آن نیست.

موضوع شکایت بایست صراحتاً قید گردد و از هر گونه اجمالی و گنگ گویی پرهیز گردد؛ برای مثال در جرم خیانت در امانت، اتهام مورد ادعا را خیانت در امانت و در جرم ضرب و جرح، ایراد ضرب و جرح قید نمایند. همچنین ضرر و زیان مالی و بدنی که به شاکی وارد شده را نیز قید نماید.

دلائل و مستندات اثبات اتهام را با ذکر مورد به مورد ادله از قبیل شهادت شهود، مستندات مکتوب، نظریه کارشناس، نظریه پزشک قانونی، گواهی گواهان و مطلعین قید نماید.

شرح شکوائیه عنصر تأثیرگذار در نحوه بیان ماهیت اتهام مورد ادعا محسوب می شود؛ شاکی بایست اظهارات خویش را مشروحاً با قید جزئیات و ادله اثبات دعوی و مستندات قانونی تشریح نماید تا مادامی که مرجع قضایی پس از مطالعه آن، نسبت به جرم تحقق یافته علم پیدا کند. لازم به ذکر است که شاکی صرفاً در راستای موضوع شکوائیه شرح شکوائیه را بیان دارد و از طرح ادعای غیر مرتب با منشأ جرم، اتهام غیر قابل اثبات اکیداً خودداری نماید.

پس از تنظیم شکوائیه نسبت به ثبت و ارسال آن به مرجع صالح (دادسرا یا دادگاه کیفری 1 یا 2 منوط بر نوع جرم) از طریق کلانتری یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام گردد که پس از وصول شکوائیه از طریق مرجع صالح، پیامکی دال بر حضور در مدت 5 روز از تاریخ رویت ابلاغیه جهت توضیح و بیان دفاعیات خویش در مرجع مربوطه حاضر گردیده تا پس از علم و اقناع دادیار، بازپرس و یا قاضی به وقوع بزه، دستور صدور یکی از قرارهای 19 گانه اعم از قرار بازداشت، قرار التزام با تودیع وثیقه و .... را صادر نماید.

در نتیجه توجه نمایید که تنظیم شکوائیه متقن و مستدل می تواند مسیر طرح شکایت کیفری را هموارتر نماید و گاهاً مشاهده شده است که اشخاص با طرح دعاوی کیفری بدون وجود ادله و مستندات یا بعضاً انتخاب مسیر اشتباه، موجبات مسئولیت کیفری خویش را فراهم می نمایند.