هیأت وزیران در جلسه مورخ 27 /3 /1368 بنا به پیشنهاد شماره 348 /11962 – 4 /30 مورخ 12 /11 /1367 وزارت امور اقتصادی و دارائی آئیننامه اجرائی بند های 2و 3 و 4 و 5 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماده 1366 مجلس شورای اسلامی را که با همکاری وزارتخانه های کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی تهیه گردیده است بشرح زیر تصویب نمودند:
آئیننامه اجرائی بندهای 2 و 3 و 4 و 5 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3 /12 /1366
فصل اول ـ معافیت موضوع بند 2 ماده 2
ماده 1 ـ نهادهائیکه طبق نظر هیئت وزیران جوز نهادهای انقلاب اسلامی شناخته شده یا بشوند از تاریخ تشخیص هیئت وزیران از پرداخت مالیات معافند.
تبصره ـ منظور از تاریخ تشخیص در ماده فوق سال حصول وصف عنوان «نهاد انقلاب اسلامی» میباشد که در هر صورت قبل از مرحله قطعیت مالیات مؤثر در مقام خواهد بود.
ماده 2 ـ مدارسیکه طبق تشخیص شورای مدیریت حوزه علمیه قم از جمله مدارس علوم اسلامی شناخته شده یا بشوند از تاریخ تشخیص شورای مذکور از پرداخت مالیات معافند.
تبصره ـ در خصوص مدارس اسلامی استفاده از معافیت مالیاتی برای هر سال ارائه تائیدیه شورای مدیریت حوزه علمیه قم مبنی بر تداوم فعالیت مدرسه در مزرعه مدارس علوم اسلامی حداکثر تا پایان تیر ماه سال بعد به حوزه مالیاتی مربوطه الزامی است.
ماده 3 ـ آن قسمت از درآمد صندوق عمران موقوفات کشور که صرف امور عمران موقوفات و تأمین هزینه های سازمان حج و اوقاف و امور خیریه میگردد از پرداخت مالیات معاف است مشروط بر اینکه هر ساله گواهی لازم مبنی بر صرف درآمد در امور مذکور توسط سازمان حج و اوقاف و امور خیریه صادر و حداکثر تا پایان تیر ماه سال بعد به وزارت امور اقتصادی و دارائی تسلیم گردد.
فصل دوم ـ معافیت موضوع بند 3 ماده 2
ماده 4 ـ هرگاه درآمد سالانه هر موقوفه عام بیش از پانصد هزار ریال باشد متولیان موقوفه مکلفند با معرفی اداره حج و اوقاف و امور خیریه حساب جداگانه‌ای بنام موقوفه در یکی از بانکهای ایرانی افتتاح و عواید حاصله را به آن حساب واریز و هر گونه پرداخت را از طریق آن انجام دهند. در مورد موقوفاتیکه برای اداره آنها از طرف سازمان امین یا امناء منصوب شده‌اند حساب مذکور یا امضاء مشترک امین یا امناء و اداره حج و اوقاف و امور خیریه افتتاح خواهد شد.
ماده 5 ـ متولیان یا امین یا امناء موقوفات عام موضوع بند 3 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم مکلفند درآمد موقوفه را ظرف 15 روز، بعد از وصول بحساب مذکور در ماده فوق‌الذکر واریز نمایند.
ماده 6 ـ برداشت از حساب بانکی وسیله متولی یا امین یا امناء برای پرداخت مخارج مقرر باید متناسب با آن باشد و پس از انجام مخارج لازم در صورتیکه مبلغی نزد متولی یا امین یا امناء مربوط باقی بماند متولی یا امین یا امناء مکلفند با رعایت ماده 5 باقیمانده را بحساب مربوط ببانک برگشت دهند.
تبصره ـ با توجه به وضع موقوفات و میزان درآمد و مصارف آنها در صورت صلاحدید سازمان حج و اوقاف و امور خیریه ادارات حج و اوقاف و امور خیریه میتوانند به متولی یا امین یا امناء موقوفه اجازه دهند که تا مبلغ یکصد هزار ریال از حساب بانکی مربوط بعنوان تنخواه گردان برداشت و در اختیار داشته باشد.
ماده 7 ـ ادارات حج و اوقاف و امور خیریه مکلفند پس از افتتاح حساب برای موقوفه ظرف یکماه مراقبت را جهت اطلاع از وضع موقوفه به اداره امور اقتصادی و دارائی محل اعلام و روشن مصدق وقفنامه یا اسناد دیگریکه مثبت وقف باشد به اداره مزبور ارسال دارند.
ماده 8 ـ صورتحساب درآمد و هزینه هر سال مالی موقوفه باید متکی به اسناد و مدارک قابل قبول باشد و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره حج و اوقاف و امور‌خیریه مربوط تسلیم شود.
این صورتحساب باید متضمن مبالغ درآمدهای سال قبل و هزینه و مصارفیکه طبق اعتبارات پیش‌بینی شده در بودجه مربوط بعمل آمده با تعیین نوع آنها به تفکیک و مبالغی که بحساب اندوخته منظور شده است باشد.
ماده 9 ـ اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط موظف است به صورتحسابهای مذکور در ماده فوق رسیدگی و مفاصا حساب عملکرد سال مالی موقوفه را صادر و حداکثر تا پایان سال دریافت صورتحساب یک نسخه از آنرا (مفاصا حساب) به ضمیمه یک نسخه از صورتحساب مذکور و گواهی لازم مبنی بر رعایت مقررات این آئیننامه برای استفاده موقوفه از معافیت مالیاتی مقرر به اداره امور اقتصادی و دارائی محل تسلیم نماید.
تبصره 1 ـ در صورتیکه متولی یا امین یا امناء موقوفه صورتحساب مذکور در ماده 8 این آئیننامه را در مهلت مقرر تسلیم نموده باشد و رسیدگی بحسابهای موقوفه و صدور مفاصاحساب بمدت بیشتری نیاز داشته باشد یا با ارجاع امر بمراجع قضائی تا حصول نتیجه صدور مفاصا حساب متعذر باشد بنابر تقاضای مدلل سازمان حج و اوقاف و امور خیریه وزارت امور اقتصادی و دارائی در صورت تشخیص موجه بودن دلائل ابرازی مهلت مناسبی را جهت صدور تسلیم بمفاصا حساب تعیین و اعلام خواهد نمود این مهلت بمدت مرور زمان از نظر مطالبه مالیات اضافه میشود.
تبصره 2 ـ در صورتیکه متولی یا امین یا امناء موقوفه از تسلیم صورتحساب مذکور در ماده 8 این آئیننامه در مهلت مقرر خودداری نماید اداره حج و اوقاف و‌امور خیریه مربوط موظف است مراتب را حداکثر تا پایان مهلت مذکور در این ماده برای تشخیص درآمد مشمول مالیات موقوفه و مطالبه مالیات متعلق به اداره امور اقتصادی و دارائی محل اعلام نماید.
ماده 10 ـ صدور مفاصا حساب مذکور در ماده فوق با اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل مصرف عواید موقوفات است و چنانچه محل مصرف عواید در‌حوزه های مختلف باشد یا سازمان حج و اوقاف و امور خیریه در محل مصرف عواید تشکیلاتی نداشته باشد تعیین اداره صالحه یا سازمان مزبور خواهد بود.
ماده 11 ـ در هر سال مالی که در اجرای بودجه موقوفه مصرف درآمد آنها به امور مذکور در بودجه کلاً یا بعضاً ممکن نباشد عدم امکان مصرف از طرف متولی یا امین موقوفه باید به اداره حج و اوقاف و امور خیریه مربوط اعلام شود و درآمد هر سال که تا سه سال پس از انقضای سال مالی بمصارف مقرر نرسد پس از سه سال مذکور مشمول مالیات خواهد بود مگر آنکه قبل از انقضای سه سال مذکور سازمان حج و اوقاف و امور خیریه لزوم نگهداری بیش از سه سال را با قید مدت لازم به وزارت امور اقتصادی و دارائی اعلام نماید.
تبصره ـ تاریخ انقضای سه سال یا مدت تمدیدی بر حسب مورد تاریخ سررسید پرداخت مالیات و مبداء مرور زمان برای مطالبه مالیات خواهد بود.
فصل سوم ـ معافت موضوع بند 4 ماده 2
بخش اول : مؤسسات عام‌المنفعه
ماده 12 ـ مؤسسات عام‌المنفعه در صورتی میتوانند از معافیت مالیاتی استفاده نمایند که واجد شرایط ذیل باشند:
الف - مؤسسه رسماً به ثبت رسیده و غیر انتفاعی بودن آن در اساسنامه تصریح شده باشد.
ب- درآمد و عواید آنها به موجب اساسنامه به مصارف امور مذکور در بند 3 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماه 1366 برسد و این امر مورد تائید مرجع ناظر به شرح ماد 13 این آئیننامه قرار گیرد.
ج (اصلاحی 27/03/1368)- اساسنامه مؤسسه حاکی از این باشد که مؤسسین یا صاحبان سرمایه حق برداشت و یا تخصیص هیچگونه سودی اعم از سود سهام یا سرمایه را نداشته و‌خود و وابستگان درجه یک آنها مبادرت به انجام معاملات با مؤسسه ننمایند و بعد از انحلال دارائی مؤسسه به آستان قدس رضوی یا با اذن ولی فقیه یا نماینده معظم له در سازمان حج و و اوقاف و امور خیریه به یکی از مؤسسات عام‌المنفعه دیگر و یا به تشخیص وزارت امور اقتصادی و دارائی به یکی از وزارتخانه‌ها یا مؤسسات و یا نهادهای انقلاب اسلامی واگذار گردد.
د - بر درآمد و هزینه آنها بشرح مفاد این آئیننامه نظارت قانونی بعمل آید.
ماده 13 ـ نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عام‌المنفعه موضوع بند 4 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم ولو اینکه دارای مال موقوفه باشند به ترتیب زیر اعمال خواهد شد:
الف- مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مؤسسات عام المنفعه که مصلحت اداره امور آنها متوقف بر دخالت ولی فقیه باشد با نماینده مقام رهبری یا قائم مقام رهبری حسب مورد میباشد.
ب- نظارت بر درآمد و هزینه آن دسته از مؤسساتی که اداره امور آنها بموجب قانون یا آئیننامه های مربوط به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه محول گردیده و همچنین مؤسساتی که دارای مال موقوفه هستند با سازمان مذکور است.
ج- مرجع نظارت بر درآمد و هزینه و سایر مؤسسات عام‌المنفعه وزارت امور اقتصادی و دارائی است که میتواند حسب مورد تکلیف نظارت مزبور را به وزارتخانه ذیربط با ادارات تابعه خود تفویض نمایند.
ماده 14 ـ مؤسسات نامبرده موظفند ظرف سی روز از تاریخ ثبت تصویر یا رونوشت مصدق اساسنامه خود را به مراجع ناظر و نسخه دیگر آن را به وزارت امور‌اقتصادی و دارائی نیز تسلیم و ظرف همین مدت در یکی از بانکهای محل حساب جاری افتتاح و کلیه وجوه درآمد را با رعایت مقررات ماده 4 و 5 و تبصره ماده 5 این آئیننامه به آن حساب منتقل و بنحو مقرر در ماده 6 عمل نمایند.
در صورتیکه تعیین مرجع ناظر بعهده وزارت امور اقتصادی و دارائی باشد تصویر یا رونوشت مصدق اساسنامه باید ظرف سی روز از تاریخی که وزارت مذکور مرجع ناظر را بمؤسسه اعلام نماید، بمرجع ناظر تسلیم شود.
ماده 15 ـ طرز تنظیم و تسلیم صورتحساب درآمد و هزینه مؤسسه به مرجع ناظر و مهلت تسلیم آن و ترتیب رسیدگی و مواعد آن و سایر تکالیف و امور مقرر در‌مواد 8 و 9 این آئیننامه در مورد مؤسسات عام المنفعه و مورد بحث نیز لازم الرعایه است مدیر یا مدیران مؤسسات عام‌المنفعه مذکور در قبال مراجع ناظر مسئول اجرای کلیه تکالیفی خواهد بود که در این آئیننامه بعهده آن مؤسسات محول شده است.
بخش دوم: مجامع حرفه‌ای
ماده 16 ـ مجامعیکه بموجب قوانین خاص تأسیس و به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارائی و تصویب هیئت وزیران بعنوان مجامع حرفه ای نشناخته شوند مشروط بر اینکه توسط مراجع ذیربط بر درآمد و هزینه های آنها نظارت بعمل آید از پرداخت مالیات معاف خواهند بود.
ماده 17 ـ مرجع نظارت بر درآمد و هزینه مجامع حرفه ای موضوع این آئیننامه جز در مواردی که مصلحت امر نظارت نماینده مقام رهبری یا نماینده قائم مقام رهبری را اقتضاء دارد، وزارت امور اقتصادی و دارائی است که میتواند این تکلیف نظارت را به وزارتخانه و یا سازمان دولتی ذیربط تفویض نماید.
فصل چهارم ـ معافیت موضوع بند 5 ماده 2
ماده 18 ـ انجمنها و هیئتهای مذهبی مربوط به اقلیتهای دینی مذکور در قانون اساسی مکلفند گواهی لازم مبنی بر تصویب رسمیت خود را از وزارت کشور اخذ و یک نسخه از آن را به وزارت امور اقتصادی و دارائی و نسخه دیگر را به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل انجمن یا هیئت تسلیم نمایند.
ماده 19 ـ استفاده انجمن یا هیئتهای مذکور از معافیت مالیاتی موضوع بند 5 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم موکول بآن است که درآمد و هزینه آنها مورد تائید اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل باشد.
ماده 20 ـ طرز تنظیم و تسلیم صورتحساب درآمد و هزینه انجمنها هیئتهای مزبور به اداره حج و اوقاف و امور خیریه محل و مهلت تسلیم آن و ترتیب رسیدگی برای آن و صدور گواهی لازم به ترتیب مقرر در ماده 8 و 9 این آئیننامه خواهد بود.
فصل پنجم ـ مقررات متفرقه
ماده 21 ـ در هر سال مالی که شرایط و ترتیبات مقرر در قانون و این آئیننامه رعایت نشود از معافیتهای مقرر در بند های 2، 3، 4، 5 ماده 2 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 3 /12 /1366 فقط برای همان سال استفاده نخواهد شد.
ماده 22 ـ در مورد موقوفات عام بطور کلی و مؤسسات عام‌المنفعه که اداره امور آنها به سازمان حج و اوقاف و امور خیریه محول شده یا بشود در صورت نبودن متولی مخصوص یا امین منصوب یا مدیر مسئول تکالیف مقرره در قانون مالیاتهای مستقیم و این آئیننامه در ارتباط با اشخاص مذکور بعهده ادارات حج و اوقاف و امور خیریه مربوط خواهد بود.
نخست وزیر - میرحسین موسوی