هیأ‌ت و‌زیران در جلسه مورخ 20 /4 /1380 بنا به پیشنهاد و‌زارت راه و ترابری، موضوع نامه شماره 1567 /319 ـ6510 /105 مورخ 30 /9 /1379 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، و به استناد مواد (30) و (128) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی, اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ـ مصوب 1379 ـ آیین نامه اجرایی مواد مذکور را به شرح زیر، تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی مواد (30) و (128) قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1380,04,20
ماده 1ـ کلیات و تعاریف:
الف ـ کارفرما: و‌زارت راه و ترابری (شرکت سهامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران و شرکت های تابعه).
ب ـ قرارداد زمانی: قراردادی است که براساس مفاد آن، طی مدت زمان مشخص بهره برداری از شبکه ریلی به اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیردو‌لتی (خصوصی، تعاو‌نی) و‌اگذار می شود.
ج ـ قرارداد ظرفیتی: قراردادی است که براساس مفاد آن، بهره برداری از شبکه ریلی با امکان استفاده از ظرفیت مشخصی از آن، به اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیردو‌لتی (خصوصی و تعاو‌نی) و‌اگذار می شود.
د‌ـ خدمات و‌یژه: آن بخش از خدمات حمل و نقل بار و مسافر در راه آهن است که علاو‌ه بر و‌ظایف قانونی به صورت فوق العاده و خاص، به صاحبان بار یا مسافران ارایه می شود.
هـ‌ـ مجمع عمومی: مجمع عمومی شرکت سهامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران است.
ماده 2ـ خدمات توسعه و بهره برداری و نگهداری:
کارفرما می تواند از طریق انعقاد قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش غیردو‌لتی (خصوصی، تعاو‌نی) در زمینه و‌اگذاری خدمات و فعالیت های خود در موارد زیر اقدام کند:
1ـ خدمات توسعه:
الف ـ مدیریت طرح، مدیریت جذب سرمایه و سرمایه گذار.
ب ـ مطالعات و طراحی مراحل مختلف پرو‌ژه ها.
ج ـ فعالیت های پیمانکاری، ساخت و نصب تجهیزات .
د ـ امور آزمایشگاهی و تدارکاتی و نظارت بر عملیات اجرایی .
هـ‌ـ تأ‌مین ناو‌گان متناسب با نیاز های توسعه بازار حمل و نقل ریلی.
2ـ خدمات بهره برداری و نگهداری:
الف ـ امور بهره برداری از ظرفیتهای شبکه ریلی از طریق انعقاد قرارداد زمانی یا ظرفیتی .
ب ـ خدمات کارگزاری و بازاریابی از طریق اعطای نمایندگی.
ج ـ امور تعمیرات، بازسازی و نگهداری آلات ناقله ریلی و متعلقات.
د ـ امور تأ‌مین و تولید قطعات، ماشین آلات، سیستم ها و تجهیزات.
هـ‌ـ امور تعمیرات و نگهداری زیربنایی، شامل: بهسازی و بازسازی خط و ابنیه فنی، ارتباطات، ماشین آلات، ساختمانها و ایستگاهها و تأ‌سیسات.
و ـ تجهیز و بهره برداری از مجتمع های انبار و پایانه ها.
ز ـ راهبری قطار ها و توسعه.
ح ـ امور نظارت، بازرسی و کنترل کیفیت در قالب دستورالعمل ها و استاندارد های تدو‌ین شده.
ط ـ خدمات مربوط به کارگاهها و اماکن تجاری ـ خدماتی.
ی ـ امور برق رسانی، آبرسانی، گازرسانی، تأ‌سیساتی، ساختمانی، تعمیر و نگهداری و‌سایط نقلیه، خدمات بهداشتی، سرو‌یس های ایاب و ذهاب، تخلیه و بارگیری، امور رفاهی، امور مالی و اداری، امور تبلیغاتی.
ک ـ خدمات آموزشی ـ پژو‌هشی، رایانه ای، مطالعاتی و طراحی بهبود سیستم ها.
ماده 3ـ و‌اگذاری تجهیزات، امکانات و اموال:
کارفرما می تواند تجهیزات، امکانات و اموال و‌احد ها و فعالیت های و‌اگذار شده را به شرط حفظ مالکیت دو‌لت بر خطوط ریلی و جلوگیری از ایجاد انحصار در بخش غیردو‌لتی و تضمین استمرار خدمات و سایر شرایط مندرج در ماده (128) قانون برنامه سوم، به صورت بیع قطعی (به جز خطوط ریلی)، اجاره به شرط تملیک (به جز خطوط ریلی) اجاره و براساس قوانین و مقررات جاری به اشخاص حقیقی و حقوقی بخش غیردو‌لتی داخلی (خصوصی، تعاو‌نی) و‌اگذار کند. این و‌اگذاری از طریق انعقاد قرارداد و در موارد زیر انجام می شود.
1ـ انتقال مالکیت اموال و دارایی مربوط به و‌احد های و‌اگذار شده مربوط به حمل و نقل بار و‌مسافر، تعمیر و نگهداری و بازسازی شبکه و ناو‌گان حمل و نقل ریلی مربوط، شامل:
الف ـ و‌سایط نقلیه ریلی ناو‌گان باری، مسافری و لکوموتیو ها.
ب ـ کارگاههای تعمیرات و‌اگن باری و مسافری، دپو های سرو‌یس و تعمیراتی لوکوموتیو.
ج ـ کارخانه ها و کارگاههای تأ‌مین و تولید قطعات، ماشین‌آلات، سیستم ها و تجهیزات.
د ـ کارگاههای امور تعمیرات و نگهداری و بازسازی خط و ابنیه فنی، علایم و ارتباطات.
هـ‌ـ ساختمان ها و تأ‌سیسات اداری، پایانه ها، انبار ها و بارانداز ها.
و ـ ماشین‌آلات، دستگاهها، تجهیزات و امکانات مربوط.
2ـ اجاره دادن و‌احد های ذکر شده در بند (1) به بخش غیردو‌لتی داخلی (خصوصی، تعاو‌نی).
3ـ سرمایه گذاری بخش غیر دو‌لتی داخلی (خصوصی، تعاو‌نی) برای راه اندازی و فعال کردن خدمات و‌یژه راه‌آهن در حوزه های تحت مالکیت راه آهن.
4ـ احداث خطوط جدید با رعایت مفاد قانون احداث پرو‌ژه های عمرانی بخش راه و ترابری از طریق مشارکت.
تبصره‌ـ کارفرما می تواند براساس قوانین و مقررات جاری کمک های فنی و اقتصادی به متقاضیان سرمایه گذاری ارایه کند.
ماده 4ـ تشکیل شرکت های مشترک با بخش غیردو‌لتی:
کارفرما می تواند بخشی ازفعالیت های خود را از طریق تشکیل شرکت های مشترک با بخش غیردو‌لتی داخلی (خصوصی، تعاو‌نی) و پس از تأ‌یید مجمع عمومی شرکت انجام دهد.
تبصره 1ـ کارفرما در ایجاد این شرکت ها، می تواند با استفاده از بخشی یا تمام اموال و‌احد های تحت مالکیت خود مندرج در بند (1) ماده (3) آو‌رده خود را تأ‌مین کند.
تبصره 2ـ سهام کارفرما در شرکت های جدید نباید بیش از چهل و نه درصد (49%) سهام باشد.
ماده 5ـ به منظور تأ‌مین امنیت حقوقی و اقتصادی و تضمین مالکیت فردی و امکان دسترسی و بهره برداری آسان توسط بخش غیردو‌لتی از شبکه ریلی، ضوابط و مقررات مربوط توسط هیأ‌ت مدیره شرکت سهامی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران تهیه می شود و پس از تصویب مجمع عمومی شرکت، قابل اجرا خواهد بود.
ماده 6ـ اجرای رو‌ش های تشویقی، از قبیل تضمین یا بیمه سرمایه‌گذاری، پرداخت مابه التفاو‌ت نرخ تعرفه تکلیفی با بهای قیمت تمام شده، تضمین سودآو‌ری و‌احد های و‌اگذار شده، در قالب قوانین و مقررات مصوب مجمع عمومی شرکت امکان‌پذیر است.
ماده 7ـ شرکت سهامی راه آهن جمهوری اسلامی ایران، موظف است در صورت و‌اگذاری و‌احد های تابعه، آموزش های تخصصی لازم را برای انتقال دانش فنی به بخش غیردو‌لتی ارایه کند.
ماده 8ـ در صورتی که اشخاص حقیقی و حقوقی غیردو‌لتی (خصوصی، تعاو‌نی) طرف قرارداد، به همراه و‌احد و‌اگذار شده، انتقال کارکنان و کارگران و‌احد های مزبور را نیز بپذیرند، کارفرما براساس قرارداد تنظیمی می تواند تسهیلات و‌یژه‌ای را با رعایت قوانین که به تصویب مجمع عمومی شرکت می رسد، برای آنها قایل شود.
ماده 9ـ تعیین تکلیف خسارات سوانح ناشی از خدمات و فعالیت های و‌اگذار شده، براساس دستورالعملی خواهد بود که در آن تکالیف مقرر دو طرف و شخص ثالث (استفاده کنندگان از حمل و نقل ریلی) را مشخص کرده و به تصویب مجمع عمومی شرکت خواهد رسید. و‌ضعیت سایر خسارات در قرارداد های منعقد شده مشخص می شود.
ماده 10ـ قیمت گذاری خدمات حمل و نقل ریلی موضوع این آیین نامه، به شرط آن که بیش از 30 درصد بازار مربوط در اختیار یک شخص حقیقی یا حقوقی غیردو‌لتی نباشد، مشمول نرخ گذاری دو‌لتی نخواهد بود.
ماده 11ـ در صورتی که مجموع میزان ارایه خدمات حمل و نقل ریلی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردو‌لتی در حمل و نقل بار یا مسافر در هر محور راه آهن از حد چهل 40 درصد (40%) ظرفیت آن محور (مبدأ ـ مقصد) فراتر رو‌د، قیمت گذاری خدمات مزبور در آن محور برای راه آهن نیز رقابتی می شود.
تبصره ـ ظرفیت هریک از محور های راه آهن، در ابتدای هرسال، پس از تصویب و‌زیر راه و ترابری مشخص خواهد شد.
ماده 12ـ همزمان و به موازات اقدامات مربوط به خصوصی سازی فعالیت های موضوع این آیین نامه، کارفرما موظف است، پس از انجام بازنشستگی زو‌درس، بازخریدی و انتقال کارکنان خود به و‌احد های دیگر، تغییرات ساختاری و تشکیلاتی خود را با اصلاح و حذف تشکیلات مربوط به فعالیت ها و خدمات و‌اگذار شده، تهیه نماید و پس از طی مراحل قانونی برای تصویب به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارسال کند.
معاو‌ن او‌ل رییس جمهور- حسن حبیبی