هیئت وزیران در جلسه مورخ 24 / 9 / 1363 بنا به پیشنهاد شماره 1674-12 سازمان حفاظت محیط زیست و باستناد ماده 46 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 16 / 12 / 1361 مجلس شورای اسلامی، آئیننامه جلوگیری از آلودگی آب را بشرح زیر تصویب نمودند:
آئیننامه جلوگیری از آلودگی آب
مصوب 1364,09,24
ماده 1 - عبارات و اصطلاحاتیکه در این آئیننامه بکار رفته دارای معانی زیر میباشد:
1 - سازمان حفاظت محیط زیست و شورایعالی حفاظت محیط زیست در این آئیننامه بترتیب سازمان و شورایعالی نامیده میشود.
2 - آلودگی آب عبارتست از تغییر مواد محلول و یا معلق و یا تغییر درجه حررات[حرارت] و دیگر خواص فیزیکی و شیمیائی و بیولوژیکی آب در حدیکه آنرا برای مصرفی که برای آن مقرر است مضر یا غیر مفید سازد.
3 - مواد آلوده کننده آب که آلوده کننده نیز نامیده میشود عبارتست از هر نوع مواد یا عوامل فیزیکی و شیمیائی که باعث آلودگی آب گردیده و یا به آلودگی آن بیفزاید.
4 - منابع مولد آلودگی آب که منابع آلوده کننده نامیده میشود عبارتست از هر گونه منبعی که فعالیت یا بهره برداری از آن موجب آلودگی آب میشود که شامل منابع صنعتی، کشاورزی و دامداری، شهری و خانگی و متفرقه میباشد.
5 - فاضلاب - عبارتست از هر نوع ماده مایع زائد حاصل از فعالیتهای صنعتی یا کشاورزی و دامداری و یا شهری و خانگی که به آب یا خاک تخلیه گردد.
6 - مواد زائد جامد - عبارتست از هر گونه ماده جامدی که عرفاً زائد محسوب میشود مانند زباله، خاکروبه، خاکستر، جسد حیوانات، ضایعات مراکز شهری و صنعتی و زوائد حاصل از تصفیه اعم از شیمیائی و بیولوژیک و همچنین فضولات انسانی و حیوانی و مواد زائد بیمارستانها و غیره.
7 - آبهای پذیرنده - عبارتست از آبهای سطحی و زیرزمینی از جمله قنوات، رودخانهها، دریاچهها و دریاها که فاضلاب به آنها تخلیه میگردد.
8 - آبهای ایران عبارتست از کلیه آبهای داخلی و ساحلی و دریای سرزمین که تحت حاکمیت دولت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد.
9 - رقیق کردن - عبارتست از کاهش غلظت مواد آلوده کننده در فاضلاب از طریق اختلاط با آب یا آب پذیرنده.
10 - وسائل و روشهای مناسب - عبارت از مناسبترین وسائل یا روشهائی است که استفاده آن با توجه به شرایط محلی، درجه پیشرفت و امکانات علمی وفنی و هزینههای مربوط، رفع یا کاهش مؤثر آلوده کنندهها را امکانپذیر میسازد.
11 - میزان و معیارهائیکه در این آئیننامه استاندارد نامیده میشود عبارتست از حدود مجاز و مشخصات ویژهای که با توجه به اصول حفاظت و بهسازی محیط زیست برای آلوده کنندهها و جلوگیری از آلودگی آب تعیین میشود.
12 - مسئول - عبارت از شخص حقیقی یا حقوقی صاحب منابع آلوده کننده میباشد که موجبات آلودگی آب را بطرق مختلف سبب شوند.
13 - منازل مسکونی - عبارتست از اماکنی که عرفاً و عادتاً جهت سکونت و بقصد استفادههای غیر صنعتی، تجاری، اداری و امثال آن اختصاص یابد.
ماده 2 - اقدام بهر عملی که موجبات آلودگی آب را فراهم نماید ممنوع است.
ماده 3 - سازمان با همکاری وزارتخانههای نیرو، کشاورزی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر وزارتخانهها و سازمانهای ذیربط حسب مورد نسبت به بررسی و شناسائی کیفیت آبهای ایران از لحاظ آلودگی اقدام خواهد بود[نمود].
تبصره 1 - وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مورد آبهای مشروب از مرحله آبگیر طبق قوانین و مقررات خود عمل مینماید.
تبصره 2 - در مورد آلودگی آبهای دریاها و دریاچهها و همچنین رودخانههای مرزی با مواد نفتی بموجب قانون حفاظت دریا و رودخانههای مرزی از آلودگی با مواد نفتی عمل خواهد شد.
ماده 4 - سازمان موظف است نسبت به شناسائی منابع مختلف مولد آلودگی آب بطریق مقتضی اقدام نماید. مسئولین موظفند اطلاعات و مدارک مورد نیاز را در صورت درخواست در اختیار سازمان قرار دهند.
تبصره 1 - وزارتخانههای کشور، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشاورزی، نیرو، صنایع، صنایع سنگین و معادن و فلزات و بر حسب مورد سایر مؤسسات ذیربط همکاری لازم را با سازمان در اجرای مفاد این ماده معمول خواهند داشت.
تبصره 2 - اطلاعات و مدارکی که جنبه محرمانه دارد و توسط مسئولین در اختیار سازمان گذارده میشود محرمانه تلقی شده و جز در موارد قانونی مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.
ماده 5 - استانداردهای مربوط به آلودگی آب با ذکر روشهای سنجش و سایر مقررات مربوط توسط سازمان و با همکاری وزارتخانهها و مؤسسات مذکور در تبصره 1 ماده 4 این آئیننامه تهیه و بمورد اجراء گذارده میشود.
تبصره - در مورد مقررات مربوط به تخلیه هر نوع فاضلاب به شبکه عمومی فاضلاب شهر کمیسیون دائمی متشکل از نمایندگان تامالاختیار وزارتخانههای نیرو، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کشور، صنایع، صنایع سنگین، معادن و فلزات و سازمان حفاظت محیط زیست و سایر سازمانهای مسئول آب و فاضلاب شهری در وزارت کشور تشکیل و تصمیمات متخذه بمرحله اجراء گذارده خواهد شد.
ماده 6 - طبقه بندی کلیه آبهای پذیرنده اعم از سطحی و زیرزمینی و دریاچهها و آبهای ساحلی با توجه به قدرت جذب تصفیه طبیعی آلوده کنندهها بر حسب اولویتها و بتدریج توسط سازمان با همکاری وزارتخانهها و مؤسسات مذکور در تبصره 1 ماده 4 تعیین و اعلام خواهد شد.
ماده 7 - سازمان موظف است طبق برنامه پیش بینی شده از فاضلاب منابع آلوده کننده نمونه برداری و نوع و میزان آلودگی هر یک از این منابع را مشخص نماید. در صورتیکه شدت آلودگی هر یک از منابع آلوده کننده بیش از استانداردهای موضوع ماده 5 این آئیننامه باشد سازمان مراتب را کتباً به مسئول مربوط اخطار خواهد نمودکه در رفع آلودگی اقدام نماید. در این اخطاریه نوع آلودگی و میزان آن و همچنین مهلت رفع آلودگی که متناسب با امکانات تعیین میگردد صریحاً قید خواهد شد.
تبصره - مسئولین موظفند پس از اخطار رفع آلودگی طرحهای تصفیه فاضلاب را بر اساس استانداردهای موضوع ماده 5 این آئیننامه جهت تصویب سازمان ارائه نمایند.
ماده 8 - مسئولین مکلفند ظرف مهلت مذکور در اخطاریه نسبت به رفع آلودگی در حد استاندارد اقدام کنند در غیر اینصورت بر اساس ماده 11 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از فعالیت و یا بهره برداری منبع مربوط تا رفع آلودگی جلوگیری خواهد شد.
ماده 9 - در صورتیکه مسئول منبع آلوده کننده با دلائل و مدارک قابل قبول سازمان اثبات نماید که ظرف مهلت مقرر در اخطاریه رفع آلودگی عملی نمیباشد سازمان میتواند مهلت اضافی مناسب برای اینگونه منابع قائل شود مشروط بر اینکه ادامه فعالیت این منابع خطرات جدی برای سلامت انسان و سایر موجودات زنده در بر نداشته باشد.
ماده 10 - سازمان در اجرای وظایف قانونی خود مجاز است هر یک از منابع آلوده کننده را توسط مأمورین خود مورد بازرسی قرار دهد، در صورتیکه بازرسی هر یک از منابع بموجب قوانین دیگر مستلزم کسب اجازه از دادستان باشد نسبت به اخذ نمایندگی دادستان اقدام خواهد شد.
تبصره - مسئولین مکلفند در اجرای مفاد این آئیننامه همکاری لازم را با مأمورین سازمان بعمل آورند.
ماده 11 - وزارتخانههای صنایع، صنایع سنگین، کشور و کشاورزی هنگام صدور پروانه تأسیس واحدهای صنعتی واحدها و مجتمعهای کشاورزی، دامداری، مرغداری و کشتارگاه و یا سایر مراجع صدور پروانه واحدهای فوقالذکر موظفند استانداردها و مقررات موضوع ماده 5 این آئیننامه را به اطلاع متقاضیان برسانند صدورپروانه بهرهبرداری از واحدهای مذکور موکول به رعایت استانداردها و مقررات فوقالذکر میباشد.
ماده 12 - مراجع مربوط، رونوشت پروانه تأسیس و بهره برداری صادره برای واحدهای مذکور در ماده 11 را بسازمان ارسال خواهند داشت.
ماده 13 - وزارتخانههای مسکن و شهرسازی، کشور و شهرداریها و سازمانها و واحدهای تابعه آنها بر حسب مورد هنگام تهیه طرحهای جامع و هادی شهرکها و مجتمعهای مسکونی و بهداشتی و شهرداریها در موقع صدور پروانه در شهرها، استانداردها و مقررات موضوع ماده 5 این آئیننامه را باید باطلاع طراحان ومجریان مربوط برسانند.
ماده 14 - انواع و طبقه بندی منابع آلوده کننده متفرقه توسط سازمان و در صورت اقتضاء با همکاری وزارتخانهها و مؤسسات ذیربط تعیین خواهد شد.
ماده 15 - در مواردیکه سازمان بنابر دلایل کافی تشخیص دهد کاهش یا از بین بردن آلودگی ناشی از منابع آلوده کننده موجود از طرق دیگر بجز انتقال آنان به نقاط مناسب امکانپذیر نمیباشد، طرحی در اینمورد با همکاری وزارتخانه کشاورزی، صنایع، مسکن و شهرسازی، نیرو و کار و امور اجتماعی تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران بمورد اجراء خواهد گذاشت.
ماده 16 - سازمان مجاز است در مواقعی که ضرورت ایجاب نماید استفاده از وسائل و روشهای مناسب را برای منابع متفرقه برقرار نماید.
ماده 17 - رقیق کردن در مرحله تخلیه بعنوان تصفیه ممنوع است مگر در موارد خاصی که به تشخیص سازمان خطرات آلودگی محیط زیست را در بر نداشته باشد.
ماده 18 - مسئولین مکلفند تدابیری اتخاذ نمایند تا در مواقع اضطراری که تصفیه فاضلابها بهر علتی متوقف میگردد از تخلیه مستقیم فاضلاب به آبهای پذیرندهخودداری نمایند.
ماده 19 - در مواردیکه باستناد ماده 11 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست و تبصره ذیل آن دستور ممانعت از کار و فعالیت کارخانه یا کارگاهی صادر میشود، مراتب به دادستان حوزه قضائی مربوط جهت صدور دستورات لازم اعلام میشود.
ماده 20 - سازمان بمنظور پیشگیری از آلودگی آب و تشویق کلیه مسئولین منابع آلوده کننده به رفع آلودگی و ایجاد انگیزه جهت یافتن وسائل و روشهای مناسب و تحقیقدر این زمینه تدابیر لازم را اتخاذ و بمورد اجراء خواهند گذاشت.
ماده 21 - تشریفات ابلاغ اخطاریه توسط سازمان به مسئولین منابع آلوده کننده تابع قانون آئین دادرسی مدنی میباشد.
نخستوزیر - میرحسین موسوی