هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۸ /۱ /۱۳۹۲ بنا به پیشنهاد شماره ۹۹۱۷۴ /۱۰۰ مورخ ۱ /۱۲ /۱۳۹۱ معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و به استناد ماده (۱۹۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۸۹ - ، آیین نامه اجرایی ماده یادشده را به شرح زیر تصویب نمود:

آیین نامه اجرایی ماده (۱۹۴) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران
مصوب 1392,01,18

ماده ۱- در این آیین نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:

الف - قانون: قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۸۹-،

ب - مرکز توسعه روستایی: مرکز توسعه روستایی و مناطق محروم کشور.

ج - خوشه صنعتی: واحدهای کسب و کار متمرکز در یک منطقه جغرافیایی که با همکاری و تکمیل فعالیت های یکدیگر، محصولات و یا خدمات مشترکی را تولید و ارایه می کنند و از چالش ها و فرصت های مشترکی نیز برخوردارند.

د - زنجیره صنعتی – کشاورزی: گروهی از واحدها که برای تولید یک محصول خاص با هم در ارتباط بوده و مکمل یکدیگر هستند.

هـ - خانه های روستایی گردشگری (مسافر- کاشانه): خانه های روستایی که تبدیل به اماکنی برای آشنایی با فرهنگ روستا شده و مکان اقامت (اسکان) گردشگران علاقمند به طبیعت و محلی برای اطلاع رسانی به گردشگران در مورد جاذبه ها و توانمندی های روستا به شمار می آیند.

و - روستای هدف گردشگری: روستایی که از جاذبه های تاریخی، طبیعی و فرهنگی برای بازدید و یا اقامت گردشگران برخوردار است. فهرست این روستاها با پیشنهاد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به تصویب هیئت وزیران می رسد.

ز - کارگاه های غیرمتمرکز قالیبافی: مجموعه ای متشکل از بافندگان خانگی که تحت مدیریت واحد به بافت قالی اشتغال دارند.

ح - حوزه روستایی: مجموعه ای متشکل از چند آبادی همجوار و مرتبط با هم در قلمرو جغرافیایی و فرهنگی همگن با عملکردهای تقریباً همسان در یک کانون جمعیتی برتر با جمعیت حداکثر پنج هزار نفر (موضوع مصوبه شماره ۳۹۳۲ /۳۱۰ مورخ ۳۰ /۱۱ /۱۳۷۸ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران).

ط - مجموعه روستایی: مجموعه ای متشکل از روستاهای واقع در محدوده یک دهستان.

ماده ۲- به منظور پیگیری و نظارت بر انجام فعالیت های توسعه و عمران در محدوده روستا، دهیار به عنوان مدیر ارشد روستا تعیین و علاوه بر وظایف مقرر در مقررات مربوط از قبیل ماده واحده قانون تاسیس دهیاریهای خودکفا در روستاهای کشور – مصوب ۱۳۷۷ – و ماده (۶۹) قانون تشکیلات، وظایف و انتخاب شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران – مصوب ۱۳۷۵ – و اصلاحات بعدی آن و ماده (۱۰) اساسنامه تشکیلات و سازمان دهیاریها موضوع تصویب نامه شماره ۵۶۰۲۰ /ت۲۳۶۷۴هـ مورخ ۸ /۱۲ /۱۳۸۰، وظایف زیر را برعهده دارد:

الف - تسهیل اجرای سیاستها و برنامه های دولت در روستا.

ب - پیگیری و هماهنگی فعالیت های خدمات رسانی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح روستا و در صورت ضرورت ارایه گزارش به مراجع ذی ربط.

ج - گزارش وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روستا در چارچوب دستورالعمل ابلاغی وزارت کشور.

د - جلب مشارکت مردم در پیشبرد امور، رفع مشکلات و تحقق برنامه های توسعه روستا.

هـ - شناسایی ظرفیتها و قابلیت های سرمایه گذاری و توسعه اقتصاد محلی روستا جهت انعکاس به دستگاه های اجرایی ذی ربط.

و - بهره برداری و نگهداری از اماکن عمومی، در صورت موافقت دستگاه های اجرایی ذی ربط.

ز - ترویج الگوی معماری اسلامی – ایرانی در روستاها در چارچوب ماده (۱۶۹) قانون.

ح - مدیریت بحران در حوادث غیرمترقبه در محدوده روستا با رعایت قانون تشکیل سازمان مدیریت بحران کشور و آیین نامه های مربوط.

ط - تهیه گزارش سالانه عملکرد ماده (۱۹۴) قانون برای ارایه به بخشدار.

ی - تسهیل دریافت و بازپرداخت تسهیلات مالی – اعتباری توسط روستاییان.

ماده ۳- بخشدار به عنوان مدیر مجموعه های روستایی بخش ذی ربط تعیین می شود و مسئولیت هدایت، هماهنگی و نظارت بر عملکرد دستگاه ها را در محدوده مجموعه روستایی براساس اسناد مصوب مراجع قانونی ذی ربط و ارایه گزارش سالانه عملکرد ماده (۱۹۴) قانون به مرکز توسعه روستایی را برعهده دارد.

ماده ۴- انواع حمایتهای موضوع این آیین نامه به شرح زیر است:
الف- اعطای تسهیلات ارزان قیمت (یارانه دار)
ب- تخفیف در سهم آورده متقاضی (سرمایه گذار)
ج- تطویل در زمان بندی اجرا، تنفس، مشارکت و بازپرداخت تسهیلات
د- اعطای کمک های فنی و اعتباری
هـ- کمک به احداث زیر ساخت ها
و- اعطای کمک های بلاعوض

ماده 5- وزارتخانه های جهاد کشاورزی و صنعت، معدن و تجارت موظفند برای گسترش کشاورزی صنعتی با اولویت توسعه خوشه ها و زنجیره های صنعتی – کشاورزی و گسترش صنایع کوچک و متوسط و صنایع تبدیلی از محل اعتبارات کمکهای فنی اعتباری منظور در بودجه سنواتی و در چارچوب بند (ص) ماده (224) قانون، به گونه ای تمهید نمایند که تا پایان برنامه پنجم توسعه، سهم روستاها از اعتبارات کمک های فنی – اعتباری کشاورزی و صنعت به ترتیب به (40) و (20) درصد برسد.

تبصره- وزارتخانه های مذکور موظفند با همکاری سایر دستگاه های ذی ربط نسبت به شناسایی و اعلام خوشه ها و زنجیره های صنعتی – کشاورزی در جغرافیای روستایی با توجه به شرایط جغرافیایی و ظرفیت های مناطق ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین نامه اقدام نمایند.

ماده ۶- وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است به منظور گسترش سرمایه گذاری در نواحی صنعتی روستایی و توسعه فرش دستباف روستا اقدامات زیر را انجام دهد:

الف - تخفیف تا سقف (۵۰) درصد در قیمت مصوب اراضی واگذاری متناسب با میزان تخصیص اعتبارات عمرانی استانی جهت تکمیل زیربناهای نواحی صنعتی روستایی.

ب - تامین تسهیلات ارزان قیمت با مدت زمان بازپرداخت ده سال به منظور توسعه کارگاه های متمرکز و غیرمتمرکز قالیبافی، اتحادیه ها و شرکتهای تعاونی فرش دستباف در چارچوب مفاد آیین نامه اجرایی ماده (۱۱۸)، بند (الف) ماده (۱۵۱) و بند (ص) ماده (۲۲۴) قانون موضوع تصویب نامه شماره ۱۳۴۸۷۸ /ت۴۷۲۲۰هـ مورخ ۶ /۷ /۱۳۹۰.

۱- آورده نقدی متقاضیان استقرار در نواحی صنعتی روستایی برابر با (۵) درصد کل مبلغ قرارداد و مدت زمان بازپرداخت اقساط حق بهره برداری توسط متقاضیان حداقل (۳) سال می باشد.

۲- دستگاههای اجرایی موضوع آیین نامه اجرایی ماده (۱۱۸)، بند (الف) ماده (۱۵۱) و بند (ص) ماده (۲۲۴) قانون موظفند در چارچوب آیین نامه یاد شده، نسبت به تعیین سهم مناطق روستایی اقدام و موسسات عامل نیز موظف به رعایت این سهم هستند.

۳- مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) در برخورداری از حمایتهای موضوع این آیین نامه، در اولویت قرار می گیرند.

ماده ۷- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موظف است از طریق اعطای کمکهای فنی – اعتباری، نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید:

الف - توسعه صنایع دستی، خدمات گردشگری و ایجاد بازارچه های محلی برای ترویج و فروش صنایع دستی و حمایت از صنعتگران صنایع دستی با اولویت روستاهای هدف گردشگری از محل اعتبارات منظور در بودجه سنواتی و در چارچوب بند (ص) ماده (۲۲۴) قانون، به گونه ای که تا پایان برنامه، سهم این فعالیت ها در مناطق روستایی به (۴۰) درصد برسد.

ب - اختصاص تسهیلات ارزان قیمت به متقاضیان ایجاد خانه های روستایی گردشگری (مسافر – کاشانه) در هر یک از روستاهای هدف گردشگری در هر استان و آموزش خدمات گردشگری به روستاییان پس از تصویب شورای برنامه ریزی و توسعه استان.

ج - احداث کمپ های گردشگری متناسب با نیازهای گردشگران در هر یک از روستاهای هدف گردشگری تا پایان برنامه پنجم توسعه.

د - حفاظت، احیا و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و مذهبی روستاهای هدف گردشگری تا پایان برنامه پنجم توسعه.

ماده ۸- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی موظف است نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید:

الف - حداقل (۳۰) درصد از تسهیلات اشتغالزایی را از سرجمع کل منابع و تسهیلات به صورت مجزا و با سرفصل مستقل پس از تصویب شورای عالی اشتغال و با مدت زمان بازپرداخت تا ده سال به مناطق روستایی اختصاص و به بانک های عامل ابلاغ نماید.

ب - سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور موظف است به نحوی برنامه ریزی نماید تا براساس نیازسنجی های آموزشی جوامع روستایی و عشایری که با استفاده از نظرات کارگروه های اشتغال استانی صورت می گیرد، نسبت به تهیه تقویم آموزشی متقاضیان شغل و یا متقاضیان ارتقای شغل دوره آموزش فنی و حرفه ای به ویژه کارآفرینی در بخش های کشاورزی، صنایع دستی، گردشگری و صنعت با اولویت ارایه استفاده از خدمات نوین و مشارکت در فعالیت های صنعتی و بهبود کیفیت تولیدات از محل اعتبارات خود و یا دستگاه های اجرایی ذی ربط در مناطق روستایی و عشایری اقدام نماید.

تبصره ۱- هزینه برگزاری دوره های آموزش کارآفرینی که وزارت تعاون،‌ کار و رفاه اجتماعی رأسا اقدام به برگزاری می نماید از محل اعتبارات مربوط، تامین و پرداخت می گردد.

تبصره ۲- دستگاههای اجرایی مجری آموزش های فنی و حرفه ای در بخش های صنعت، خدمات و کشاورزی موظف به رعایت استانداردهای آموزشی مورد تایید سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور می باشند و شرکت ها و موسسات بخش غیردولتی نیز جهت ارائه آموزشهای مهارتی، باید مجوز آموزشگاههای فنی و حرفه ای آزاد را از سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور دریافت نمایند.

ج - ساماندهی و ایجاد مراکز کارآفرینی با اولویت مناطق روستایی با همکاری دستگاه های اجرایی ذی ربط.

د - اعمال حمایت های موضوع آیین نامه اجرایی بندهای (الف) تا (هـ) ماده (۸۰) قانون موضوع تصویب نامه شماره ۳۱۶۱۶ /ت۴۷۴۳۶هـ مورخ ۲۰ /۲ /۱۳۹۱ با اولویت مناطق روستایی.

تبصره - در راستای اجرای حمایت های موضوع آیین نامه اجرایی بندهای (الف) تا (هـ) ماده (80) قانون، دستگاههای اجرایی موظفند هر ساله سهم روستاها را از حمایتهای مذکور، مشخص و نسبت به رعایت آن اقدام نمایند.

هـ - انجام اقدامات لازم در زمینه تعمیم و گسترش بیمه روستایی و پوشش صد درصد آن از طریق تقویت صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر.

ماده ۹- دستگاه های اجرایی و متولی صدور مجوز برای فعالیت های کارآفرینی، تولیدی و اشتغالزایی مکلفند در چارچوب وظایف، ضوابط و مقررات مربوط، متقاضیان فعالیت در مناطق روستایی را در اولویت قرار دهند.

تبصره- دستگاههایی که برای اینگونه فعالیتها مجوز صادر می کنند به ویژه سازمان ملی استاندارد ایران موظفند براساس سطوح مختلف تولید (حداقل در دو سطح مقیاس تولید) ضوابط و استانداردهای ویژه ای را متناسب با مقتضیات هر یک، تدوین و اعمال نمایند.

ماده ۱۰- به منظور افزایش رقابت پذیری واحدهای تولیدی در روستاها، دستگاههای اجرایی ذی ربط مکلفند تامین آب، برق، تلفن، گاز و سایر خدمات زیربنایی مورد نیاز مجتمع ها و واحدهای تولیدی، معدنی، خدماتی و صنعتی، کشاورزی، صنایع دستی، گردشگری و فرش دستباف در مناطق روستایی را در اولویت قرار دهند.

ماده ۱۱- وزارت جهاد کشاورزی موظف است نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید:

الف - اعمال حمایتهای موضوع بند (الف) ماده (۱۴۵) قانون و آیین نامه اجرایی آن با اولویت مناطق روستایی.

تبصره - وزارت یاد شده مکلف است یارانه سود تسهیلات اعطایی برای تولید در مناطق روستایی را تا دو درصد نسبت به مناطق دیگر افزایش دهد.

ب - اعطای تسهیلات یارانه ای برای احداث و توسعه محصولات گلخانه ای سالم و ارگانیک در مجتمع های کشاورزی روستایی غیر دولتی از طریق بانکهای عامل و از محل اعتبارات مصوب مربوط.

ج - کمک به عرضه محصولات و خدمات تولیدی مناطق روستایی در بازارهای محلی و نمایشگاه های دائمی و فصلی با همکاری اتحادیه ها و شرکت های تعاونی روستایی، کشاورزی و اتحادیه ها و شرکتهای تعاونی توسعه روستایی و دهیاری ها با اولویت دهستانهای دارای قابلیت توسعه.

تبصره - فهرست دهستانهای دارای قابلیت توسعه به پیشنهاد مشترک وزارتخانه های جهاد کشاورزی و کشور و مرکز توسعه روستایی ظرف سه ماه پس از ابلاغ این تصویب نامه تهیه می گردد.

د - پوشش بیمه ای تولیدات بخش کشاورزی و عوامل تولید در مناطق روستایی در راستای بند (ط) ماده (۱۴۳) قانون.

هـ - ساماندهی خانوارهای عشایری و اسکان آنها در کانونهای عشایری و ارایه خدمات زیربنایی جهت آماده سازی مناطق مستعد اسکان عشایر با همکاری دستگاههای اجرایی ذی ربط.

و - اعمال حمایتهای لازم برای تقویت مدیریت یکپارچه اراضی و مشارکت با تشکلهای حقوقی از جمله تعاونیهای تولید کشاورزی و شرکتهای سهامی زراعی برای جلوگیری از خرد شدن اراضی در چارچوب آیین نامه های ذی ربط (آیین نامه اجرایی قانون اصلاح قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها موضوع تصویب نامه شماره ۵۹۸۷۹ /ت۳۷۱۱۰هـ مورخ ۱۹ /۴ /۱۳۸۶ و آیین نامه اجرایی قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی و ایجاد قطعات مناسب فنی و اقتصادی موضوع تصویب نامه شماره ۱۴۰۷۲۳ /ت۴۰۷۸۰ک مورخ ۱۴ /۷ /۱۳۸۸).

ماده ۱۲- افراد ساکن در شهرها که متقاضی بازگشت و سکونت دایم در روستاهای خارج از حریم شهر (مهاجرت معکوس) باشند با تشخیص و تایید مدیر ارشد روستا و با رعایت ضوابط و مقررات مربوط می توانند از حمایتهای موضوع این آیین نامه و تسهیلات احداث و یا مقاوم سازی مسکن و زمین روستایی برخوردار شوند.

ماده ۱۳- بنیاد مسکن انقلاب اسلامی موظف است نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید:

الف - به منظور بهسازی بافتهای با ارزش روستایی با هماهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با رعایت قوانین و مقررات مربوط، نسبت به احصای شاخص ها و شناسایی روستاهای واجد شرایط ظرف سه ماه پس از ابلاغ این تصویب نامه اقدام و پس از تهیه طرح، پروژه های اولویت دار را در این روستاها اجرا نماید.

ب - به منظور کاهش خطرات و آسیب های ناشی از بروز سوانح طبیعی، ضمن انجام مطالعات مورد نیاز با رعایت قوانین و مقررات مربوط و در چارچوب اعتبارات مصوب نسبت به تهیه و اجرای طرح های ایمن سازی مناطق روستایی در برابر سوانح طبیعی اقدام و عملیات مربوط به بازسازی مسکن و بافت مناطق آسیب دیده از سوانح طبیعی در روستاها را با مشارکت مردم و نهادهای عمومی به انجام رساند.

ج - در چارچوب اعتبارات مصوب نسبت به کمک یا ارایه تسهیلات ارزان قیمت برای آواربرداری واحدهای فرسوده اقدام نماید.

ماده ۱۴- اشخاص حقیقی و حقوقی موظفند طرح های مصوب بهسازی بافت های با ارزش روستایی و طرح های مصوب گردشگری را رعایت کنند.

تبصره- دهیاری ها موظفند از ساخت و سازهای خلاف و یا فاقد پروانه جلوگیری نمایند.

ماده ۱۵- به منظور تسهیل و ارایه خدمات عمومی و عام المنفعه به روستاییان، دستگاههای اجرایی موظفند با رعایت قوانین مربوط، امکان بهره برداری از اراضی دارای کاربری عمومی مصرح در طرح هادی و محدوده روستا را برای دهیاریها فراهم نمایند.

ماده ۱۶- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و دستگاههای اجرایی ذی ربط موظفند با توجه به بعد فرهنگی و هنری بودن فرش دستباف ایران، با رعایت قوانین و مقررات مربوط و با هماهنگی سازمان ملی فرش ایران نسبت به معرفی و تبلیغ این محصول در داخل و خارج از کشور اقدام نمایند.

ماده ۱۷- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است نسبت به انجام موارد زیر اقدام نماید:

الف - زیرساختهای لازم را برای راه اندازی دفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی ایجاد و ضمن کمک به متقاضیان تاسیس این دفاتر، امکان دسترسی پرسرعت و پهنای باند مناسب را برای آنها فراهم آورد.

ب - به منظور تقویت دفاتر ارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی و کمک به استقلال مالی این دفاتر و فراهم نمودن شرایط برای امکان ارایه خدمات دستگاههای دولتی در این دفاتر به مردم و با هدف کاهش تردد روستاییان به شهرها کارگروهی متشکل از فرماندار مربوط، مدیرکل ارتباطات و فناوری اطلاعات و سایر مدیران دستگاههای ذی ربط در استانها تشکیل و زمینه واگذاری خدمات دولتی به این دفاتر را فراهم نماید.

ماده ۱۸- شورای برنامه ریزی و توسعه استان ها موظفند در راستای تامین راه مناسب برای روستاهای بالای بیست خانوار، برنامه تفصیلی ارتقای مشخصات، احداث، نگهداری و ایمن سازی شبکه های راه های روستایی استان را برای سالهای باقیمانده برنامه، تدوین و سالانه منابع لازم را از محل اعتبارات استانی تامین نمایند.

ماده ۱۹- به منظور ارتقای شاخصهای توسعه روستایی و عشایری، ارایه خدمات نوین و تهیه برنامه اولویت بندی خدمات روستایی با توجه به شرایط منطقه ای و محلی، مرکز توسعه روستایی موظف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه با همکاری دستگاه های ذی ربط، بسته توسعه روستایی برای سالهای باقیمانده برنامه را تهیه و به هیئت وزیران ارایه نماید.

ماده ۲۰- شوراهای برنامه ریزی و توسعه استان ها موظفند با رعایت ماده (۱۹) این آیین نامه، نسبت به تهیه بسته توسعه پایدار روستایی استان در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیربنایی و تعیین اولویتهای مربوط اقدام نمایند. این بسته پس از تصویب در شورای برنامه ریزی و توسعه استان، ملاک عمل دستگاههای ذی ربط استانی در ارایه خدمات و تعیین برنامه، طرح و پروژه ها و توزیع اعتبارات، تسهیلات و منابع استانی و ملی اختصاص یافته به استان می باشد.

ماده ۲۱- وزارت کشور مکلف است ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ این آیین نامه نسبت به تهیه و تدوین الگوی مدیریت آبادیهای فاقد شورای اسلامی اقدام نماید.

ماده ۲۲- دستگاههای اجرایی مکلفند نسبت به توسعه فضاهای ورزشی در مناطق روستایی در چارچوب تصویب نامه شماره ۴۹۱۲۰ /ت۳۶۱۱۵هـ مورخ ۵ /۴ /۱۳۸۷ اقدام نمایند.

تبصره- وزارت ورزش و جوانان موظف است زمینه بهره برداری مناسب از فضاهای ورزشی روستایی را با همکاری وزارت کشور (سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور) و مرکز توسعه روستایی فراهم آورد.

ماده ۲۳- مرکز توسعه روستایی موظف است ضمن نظارت مستمر بر اجرای این آیین نامه، گزارش مربوط را سالانه به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور و هیئت وزیران ارایه نماید.

محمدرضا رحیمی
معاون اول رییس جمهور