آئین نامه شماره 21 درخصوص شرایط عمومی بیمه نامه آتش سوزی، صاعقه، انفجار
مصوب 1366,08,27با اصلاحات و الحاقات بعدی
شورایعالی بیمه در اجرای بند 3 ماده 17 قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمهگری شرایط عمومی بیمهنامه آتشسوزی، صاعقه، انفجار مشتمل بر 34 ماده را در جلسه مورخ 27 / 8 /1366 بشرح پیوست تصویب نموده که از تاریخ 1 /1 / 1367 بمرحله اجرا در آید. با تصویب شرایط فوق، شرایط عمومی بیمهنامههای آتشسوزی موضوع ماده 2 آئیننامه شماره 2 ملغی خواهد بود.
فصل اول - کلیات
ماده 1- اساس قرارداد
این بیمهنامه براساس قانون بیمه مصوب اردیبهشت ماه سال 1316 و پیشنهاد کتبی بیمهگذار (که جزء لاینفک بیمهنامه میباشد) تنظیم گردیده است و مورد توافق طرفین میباشد.
آن قسمت از پیشنهاد کتبی بیمهگذار که مورد قبول بیمهگر واقع نگردیده و کتبا به بیمهگذار همزمان با صدور بیمهنامه اعلام گردیده است جزء تعهدات بیمهگر محسوب نمیگردد.
ماده 2- بیمهگر
بیمهگر شرکت بیمهای است که مشخصات آن در این بیمهنامه قید گردیده و جبران خسارت احتمالی را طبق شرایط مقرر در این بیمهنامه بعهده میگیرد.
ماده 3- بیمهگذار
بیمهگذار شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این بیمهنامه است که بیمه را خریداری نموده و متعهد پرداخت حق بیمه آن میباشد.
ماده 4- ذینفع
ذینفع هر شخص حقیقی یا حقوقی مذکور در این بیمهنامه اعم از بیمهگذار میباشد که در تمام یا قسمتی از موضوع بیمه نفع داشته باشد.
ماده 5- مورد بیمه
مورد بیمه اموال مندرج در جدول مشخصات این بیمهنامه است که متعلق به بیمهگذار و یا در تصرف وی در محل مورد بیمه باشد.
اموال سایر اشخاص تا حدودی که با نوع اشتغال بیمهگذار ارتباط دارد و همچنین اثاثیه منزل و سایر اموال متعلق به اعضاء خانواده بیمهگذار یا کارگرانی که در منزل وی به سر میبرند، مشروط بر این که بهای آنها در سرمایه بیمه شده منظور و در محل مورد بیمه مستقر باشد بیمه شده محسوب میشود.
ماده 6- مدت بیمه
مدت بیمه از ساعت 12 روزی که بعنوان تاریخ شروع در بیمهنامه قید گردیده است آغاز و در ساعت 12 روز انقضاء بیمهنامه خاتمه مییابد مگر آن که خلاف آن در بیمهنامه تصریح شده باشد.
ماده 7- اعتبار بیمهنامه
اعتبار بیمهنامه و تعهد بیمهگر بعد از پرداخت اولین قسط حق بیمه آغاز میگردد و بیمهگذار مدیون باقیمانده حق بیمه خواهد بود مگر آنکه تاریخ شروع موخری کتباً مورد توافق قرار گیرد. ولی در هر حال پایان مدت قرار داد در صورت نبودن شرط خلاف تاریخ مندرج در بیمهنامه میباشد.
ماده 8- اصل غرامت
جبران خسارت در هیچ مورد از میزان زیان وارده به بیمهگذار نسبت به مورد بیمه در زمان وقوع خسارت تجاوز نمینماید.
فصل دوم - شرایط
ماده 9- اصل حسن نیت
بیمهگذار مکلف است با رعایت دقت و صداقت در پاسخ به پرسشهای بیمهگر کلیه اطلاعات راجع بموضوع بیمه را در اختیار بیمهگر قرار دهد.
اگر بیمهگذار در پاسخ به پرسش بیمهگر عمداً از اظهار مطلبی خودداری نماید و یا عمداً بر خلاف واقع اظهاری بنماید قرار داد بیمه باطل و بلااثر خواهد بود ولو مطلبی که کتمان شده یا بر خلاف واقع اظهار شده هیچگونه تاثیری در وقوع حادثه نداشته باشد. در اینصورت نه فقط وجوه پرداختی بیمهگذار به وی مسترد نخواهد شد بلکه بیمهگر میتواند مانده حق بیمه را نیز مطالبه نماید.
ماده 10- خطرات بیمه شده
تامین بیمهگر با رعایت استثنائات و محدودیتهای مندرج در بیمه نامه شامل تحقق خسارت ناشی از خطرات زیر خواهد بود.
1- آتش .
در این بیمهنامه منظور از آتش عبارت است از ترکیب هر ماده با اکسیژن به شرط آنکه با شعله همراه باشد.
2- صاعقه
در این بیمهنامه صاعقه عبارت است از تخلیه بارالکتریکی بین دو ابر یا بین ابر و زمین که بر اثر القاء دوبار مخالف به وجود میآید.
3- انفجار
در این بیمهنامه انفجار بمفهوم هر نوع آزاد شدن ناگهانی انرژی حاصل از انبساط گاز و یا بخار است.
ماده 11- خسارت و هزینه های قابل تامین
این بیمهنامه خسارت مشروحه زیر را تامین مینماید:
1- خسارت مستقیم ناشی از آتش، صاعقه و انفجار.
2- خسارت و هزینه ناشی از اقدامات لازم که بمنظور جلوگیری از توسعه خسارت صورت میگیرد. همچنین خسارت و هزینه ناشی از نقل مکان ضروری مورد بیمه بمنظور نجات آن از خطرات بیمه شده.
ماده 12- حدود خسارت قابل تامین
این بیمهنامه خسارت مستقیم به مورد بیمه را که ناشی از آتش، صاعقه و انفجار در مکان و محل مورد بیمه باشد بشرح مندرج در بیمهنامه و بمیزان زیان وارده به بیمهگذار نسبت به مال بیمه شده جبران خواهد نمود.
خسارت قابل پرداخت نمیتواند از مابه التفاوت ارزش هر یک از اقلام بیمه شده بلافاصله قبل و بعد از وقوع خسارت و یا در صورت خسارت و یا در صورت خسارت کلی از مبلغ بیمه شده هر یک از اقلام خسارت دیده تجاوز نماید. زیان حاصله از وقفه در کار و تولید و زیان ناشی از افزایش هزینه تعمیر، بازسازی و تأسیس مجدد بیمه نمیباشد.
تبصره- سرمایه بیمه در صورت وقوع خسارت، بمیزان خسارت تقلیل می یابد، لکن بیمهگذار میتواند با پرداخت حق بیمه اضافی سرمایه بیمه را افزایش دهد.
شرکتهای بیمه میتوانند از تقلیل سرمایه تا 5% بدون دریافت حق بیمه اضافی صرفنظر نمایند.
ماده 13- خطرات اضافی
در صورت موافقت بیمهگر و دریافت حق بیمه اضافی میتوان خطرات دیگری را مضاف به آنچه تحت عنوان خطرات بیمه شده آمده است بیمه نمود.
تامین خطرات اضافی منوط به صدور الحاقیه خواهد بود.
ماده 14- پرداخت حق بیمه
در صورت نبودن شرط خلاف بیمهگذار موظف است حق بیمه را در مقابل دریافت بیمهنامه نقداً بپردازد و قبض رسیدیکه به امضاء مجاز بیمهگر رسیده باشد اخذ نماید.
ماده 15- کتبی بودن اظهارات
پیشنهاد و اظهار بیمهگذار و بیمهگر بایستی کتباً به آخرین نشانی اعلام شده ارسال گردد.
ماده 16- کاهش ارزش مورد بیمه
در صورتیکه بهای اموال بیمه شده بطور محسوس از ارزش مورد بیمه کمتر شود بیمهگذار موظف است موضوع را بدون تاخیر به اطلاع بیمهگر برساند.
در صورتیکه کل و یا قسمتی از مورد بیمه بدلیلی غیر از تحقق خطرات بیمه شده زیان کلی ببیند بیمهنامه در ارتباط با کل و یا آن قسمت از مورد بیمه از زمان وقوع زیان کلی منفسخ و حق بیمه دوره اعتبار بصورت روز شمار محاسبه و مابه التفاوت به بیمهگذار مسترد میشود.
ماده 17- بیمه مضاعف
اگر تمام یا قسمتی از اموال بیمه شده موضوع این بیمهنامه بموجب قرارداد دیگری و برای همان خطر و مدت نزد بیمهگر دیگری بیمه شود بیمهگذار ملزم است مراتب را بدون تاخیر و با ذکر نام بیمهگر جدید و مبلغ بیمه شده به اطلاع بیمهگر برساند.
در صورت وقوع حادثه مسئولیت بیمهگر به تناسب مبلغی که خود بیمه کرده با مجموع مبالغ بیمه شده میباشد.
چنانچه اموال بیمه شده تحت بیمهنامه دیگری مانند بیمهنامه باربری که قبل از شروع بیمهنامه حاضر تنظیم گردیده بیمه شده باشد مسئولیت بیمهگر فقط نسبت به قسمتی خواهد بود که بوسیله بیمهنامه مقدم تامین نشده است.
ماده 18- تشدید خطر
هرگاه در مدت بیمه تغییراتی در کیفیت و یا وضعیت مورد بیمه داده شود که موجب تشدید خطر باشد بیمهگذار موظف است بدون تاخیر بیمهگر را از تغییرات حاصله آگاه سازد و نیز در صورتیکه تغییرات نامبرده در اثر عمل بیمهگذار نبوده ولی بیمه گذار از حدوث آن اطلاع داشته باشد ملزم است ظرف مدت ده روز از تاریخ اطلاع بیمهگر را آگاه نماید.
در صورت تشدید خطر بیمهگر میتواند حق بیمه اضافی متناسب با خطر را برای مدت باقیمانده مطالبه یا اینکه قرارداد بیمه را ظرف ده روز از تاریخ اعلام بیمهگذار فسخ نماید. در صورتیکه طرفین نتوانند در میزان حق بیمه اضافی توافق نمایند از تاریخ اعلام عدم قبول بیمهگذار بیمهنامه منفسخ میگردد.
در هر صورت بیمهگر حق دارد حق بیمه اضافی را از هنگام تشدید خطر تا از زمان فسخ و یا انقضای مدت بیمه مطالبه نماید.
در صورت تحقق خطر هرگاه مسلم شود در حین اجرای قرارداد بیمهگذار عوامل تشدید خطر را میدانسته و بیمهگر را مطلع نکرده است بیمهگر میتواند خسارت را به نسبت حق بیمه دریافتی و حق بیمه مشدد پرداخت کند.
ماده 19- حقوق مرتهن
بیمهگر مکلف است حقوق قانونی مرتهن را در مورد اموال بیمه شده اعم از منقول و غیرمنقول تا حدود حداکثر تعهد خود در پرداخت خسارت رعایت نماید. حقوق مرتهن نسبت به اموال بیمه شده مزبور باید باطلاع بیمهگر رسیده باشد.
ماده 20- تغییر مالکیت
در صورتیکه مالکیت مورد بیمه به دیگری انتقال داده شود مراتب میبایستی در اسرع وقت به اطلاع بیمهگر برسد. در اینصورت انتقال حقوق و تعهدات ناشی از قرارداد بیمه به انتقال گیرنده منوط به موافقت کتبی شخص اخیر میباشد.
خسارت به نسبت میزان استحقاق به ذوی الحقوق اعم از ذینفع مندرج در بیمهنامه پرداخت میشود.
ماده 21- بیمهگذار میتواند در هر زمان بیمهنامه را فسخ نماید. در این صورت بیمهگر با در نظر گرفتن تعرفه کوتاه مدت، حق بیمه را محاسبه و مابه التفاوت دریافتی را به بیمه گذار مسترد مینماید. بیمه نامههائی که بموجب قانون یا قرارداد بنفع ثالث صادر میشوند از شمول این حکم مستثنی میباشند.
بیمهگر در مواردی که قانون بیمه اجازه فسخ به او داده است میتواند بیمهنامه را با یک اخطار ده روزه فسخ نماید و اعلامیه آنرا با پست سفارشی به آخرین نشانی اعلام شده بیمهگذار ارسال نماید. در اینصورت بیمهگر بایستی حق بیمه دریافتی باقیمانده مدت را پس از انقضاء ده روز از تاریخ اعلام اخطار مزبور به بیمهگذار بصورت روز شمار مسترد نماید.
ماده 22- مواردیکه بیمهگذار حقوق خود را از دست میدهد
در موارد زیر قرارداد بیمه باطل است و حق بیمه دریافتی قابل استرداد نمیباشد. در صورتیکه قسمتی از حق بیمه وصول نشده و یا خسارتی پرداخت شده باشد بیمه گر محق در مطالبه آن خواهد بود.
1- کتمان حقایق یا اظهارات خلاف واقع عمدی بیمهگذار در پیشنهاد بیمه بنحویکه منجر به کاهش اهمیت خطر در نظر بیمهگر شده باشد.
2- بیمه کردن اموال به میزانی بیش از ارزش واقعی با قصد تقلب.
3- بیمه مضاعف مورد بیمه در مقابل همان خطر و مدت در نزد بیمهگر دیگر با قصد تقلب.
4- مباشرت و یا مشارکت در ایجاد خسارت عمدی در موضوع بیمه توسط ذوی الحقوق اعم از بیمهگذار و یا قائم مقام وی.
5- بیمه خطری که قبلا تحقق یافته است.
ماده 23- وظایف بیمهگذار در صورت وقوع حادثه
در صورت وقوع حادثه بیمهگذار موظف است:
1- حداکثر ظرف پنج روز از زمان اطلاع وقوع حادثه بیمهگر را مطلع نماید.
2- حداکثر ظرف ده روز از زمان اطلاع وقوع حادثه بایستی کیفیت حادثه، فهرست اشیاء نجات داده شده، محل جدید آنها و مبلغ تقریبی خسارت را برای بیمهگر ارسال دارد.
3- برای جلوگیری از توسعه خسارت در موقع یا بعد از وقوع حادثه، کلیه اقدامات لازم را بعمل آورد.
4- بدون اجازه بیمهگر در مورد بیمه تغییراتی ندهد که تعیین علت حادثه یا ارزیابی خسارت را دچار اشکال نماید. مگر آنکه تغییرات در جهت تقلیل خسارت و یا رعایت منافع عمومی ضروری باشد.
5- ضمن همه گونه همکاری که بیمهگر برای تعیین حدود تعهدات خود بدان نیاز دارد حداکثر تا 15 روز بعد از اطلاع از وقوع حادثه فهرست اموال موجود در روز حادثه، فهرست اموال از بین رفته و آسیب دیده و در صورت درخواست بیمهگر بهای آنها بلافاصله قبل از تاریخ حادثه در اختیار بیمهگر قرار دهد.
ماده 24- ارزیابی خسارت
1- در صورتیکه مالی بکمتر از قیمت واقعی بیمه شده باشد بیمهگر فقط بتناسب مبلغی که بیمه کرده است با قیمت واقعی مال مسئول خسارت خواهد بود.
2- قیمت واقعی مورد بیمه در زمان بروز خسارت بر این اساس که بیمه را نباید وسیله انتفاع قرارداد، محاسبه خواهد شد.
3- در صورتیکه مبلغ خسارت وارده مورد توافق نباشد بیمهگر و بیمهگذار حق دارند درخواست تعیین میزان خسارت وارده را بوسیله هیئتی مرکب از سه نفر کارشناس بشرح زیر بنمایند:
الف- هر یک از طرفین یک نفر کارشناس انتخاب و کتبا بطرف دیگر معرفی مینماید.
کارشناسان منتخب متفقا نسبت به تعیین کارشناس سوم اقدام خواهند نمود. در صورتیکه یکی از طرفین کارشناس منتخب خود را در مدت 14 روز از تاریخ اعلام طرف دیگر انتخاب ننماید و یا کارشناسان منتخب در تعیین کارشناس سوم ظرف مدت یک ماه از تاریخ آخرین انتخاب و اعلام به توافق نرسند درخواست تعیین کارشناس یا کارشناسان تعیین نشده به دادگاه ذیصلاح تقدیم خواهد شد.
ب- هر یک از طرفین میتواند در صورتیکه کارشناس سوم نسبت خویشاوندی با طرف دیگر داشته باشد کارشناس مزبور را رد نماید.
ج- هر یک از طرفین حق الزحمه کارشناس منتخب خود را خواهد پرداخت و حق الزحمه کارشناس سوم بالمناصفه بعهده طرفین خواهد بود.
ماده 25- اختیارات بیمهگر در مورد اموال خسارت دیده
بیمهگر میتواند اموال خسارت دیده و نجات داده شده را تصاحب، تعمیر و یا تعویض نماید.
که در اینصورت میبایستی تمایل خود را کتبا و حداکثر ظرف 30 روز پس از دریافت مدارک مذکور در بند 5 ماده 23 به بیمهگذار ابلاغ نماید. بهای اموال تصاحب شده براساس توافق و یا ارزیابی تعیین خواهد شد. تعمیر و یا تعویض اموال مورد بیمه خسارت دیده توسط بیمهگر میبایستی ظرف مدتی که عرفا کمتر از آن مقدور نمیباشد انجام پذیرد.
ماده 26- مهلت پرداخت خسارت
بیمهگر مکلف است حداکثر ظرف چهار هفته پس از دریافت کلیه اسناد و مدارکی که بتواند بوسیله آنها حدود مسئولیت خود و میزان خسارت وارده را تشخیص دهد، اقدام به تسویه و پرداخت خسارت نماید.
ماده 27- مواردیکه موجب کاهش جبران خسارت میشود
در موارد زیر بیمهگر میتواند پرداخت خسارت را رد نماید یا اینکه آنرا به نسبت درجه تقصیر ذوی الحقوق اعم از بیمهگذار یا قائم مقام وی کاهش دهد:
1- هرگاه حادثه در اثر تقصیر ذوی الحقوق اعم از بیمهگذار و یا قائم مقام وی روی داده باشد.
2- هرگاه بیمهگذار به وظایف مندرج در ماده 23 عمل ننموده باشد و در نتیجه میزان خسارت افزایش یافته و یا به حقوق بیمهگرخدشه وارد آید.
ماده 28- مهلت اقامه دعوی
بیمهگر و بیمهگذار ضمن عقد خارج لازم شرط و توافق نمودند که کلیه دعاوی ناشی از این بیمه نامه را ظرف مدت دو سال از تاریخ بطلان، فسخ و یا انقضای مدت بیمهنامه و در صورت وقوع حادثه موضوع بیمهنامه از تاریخ وقوع حادثه مزبور علیه یکدیگر اقامه نمایند و هرگونه ادعای احتمالی پس از انقضای دو سال یاد شده را ازخود سلب و بلاعوض بطرف مقابل صلح نمودند. دعاوی ناشی از این بیمهنامه پس از دو سال مذکور مشمول مرور زمان و غیر قابل استماع میباشد.
ماده 29- اصل قائم مقامی
کلیه حقوق بیمهگذار علیه اشخاص ثالث بلحاظ تقصیر یا مسئولیت اشخاص مذکور در ایجاد حادثه تا میزان خسارت پرداخت شده توسط بیمهگر، به شخص اخیر منتقل میگردد.
شرکاء، کارکنان، همسر و بستگان نسبی و یا سببی درجه اول بیمهگذار از لحاظ اجرای مقررات این ماده شخص ثالث تلقی نمیگردند مگر آنکه خسارت ناشی از عمد آنان باشد.
فصل سوم - استثنائات
ماده 30-
مسکوکات، پول، اوراق بهادار، اسناد، فلزات قیمتی بهر شکل، جواهرات و مروارید، سنگهای قیمتی سوارنشده، هرگونه اسناد و نسخ خطی و همچنین هزینه بازسازی نقشه، جمع آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی تحت این بیمهنامه پوشش ندارد مگر آنکه صراحتاً خلاف آن شرط شده باشد.
ماده 31-
تحقق خطرات موضوع این بیمهنامه چنانچه ناشی از هر یک از حوادث و وقایع ذیل باشد، تحت پوشش این بیمهنامه نخواهد بود. مگر آنکه صراحتا خلاف آن شرط شده باشد:
1- جنگ، جنگ داخلی، آشوب و بلوا، اعتصاب، قیام، انقلاب، کودتا، اغتشاشات داخلی و یا اقدامات احتیاطی مقامات نظامی و انتظامی.
2- زمین لرزه، آتش فشان، ریزش زمین، سیل، طغیان رودخانه ها، حریق تحت الارضی و یا آفات سماوی.
3- انفجار مواد منفجره مانند دینامیت، تی- ان- تی و باروت.
4- فعل و انفعالات هسته ای
ماده 32-
خسارت وارده به موتورها و ماشینهای برقی در نتیجه اتفاقات زیر که در داخل موتورها و ماشینهای مزبور بوقوع بپیوندد بهر علت مورد پوشش این بیمهنامه نمیباشد:
اتصالات و اثرات ناشی از جریان برق، پاره شدن هادی، جرقه زدن، امواج برقی ناشی از این اتفاقات بار زیاد و یا عدم کفایت عایق بندی. لکن خسارتی که در نتیجه اتفاقات مذکور در سایر قسمتهای مورد بیمه بروز نماید، تحت پوشش خواهد بود.
ماده 33-
خسارت وارده به ظروف تحت فشار صنعتی ناشی از انفجار این ظروف مورد پوشش این بیمهنامه نمیباشد. لکن خسارتی که در نتیجه تحقق خطر مزبور در سایر قسمتهای مورد بیمه بروز نماید تحت پوشش خواهد بود.
ماده 34-
خسارت وارده به مورد بیمه در محدوده آتش کنترل شده تحت پوشش این بیمهنامه نخواهد بود.