تصویبنامه هیئت وزیران راجع به اصلاح تصویبنامه تقسیم املاک خالصه
مصوب 1325,08,12

هیئت وزیران در جلسه 12 آبانماه بنابر پیشنهاد شماره 12847 مورخ 11/8/25 وزارت کشاورزی و موافقت شماره47825 مورخ 11/8/325 وزارت دارائی اصلاحات زیر را در تصویب‏نامه مورخه 15تیرماه 1325 راجع به تقسیم املاک خالصه تصویب نمودند:

1ـ ماده1ـ بخانوادهائیکه سرپرست آنها کشاورز بوده و مشغول خدمت در نظام وظیفه میباشند و یا فوت کرده است و یا این که ضمن عمل کشاورزی ناقص‌الاعضاء و یا علیل المزاج شده است با رعایت مقررات مربوط زمین و آب داده خواهد شد.
در مورد اول مادام که خود زارع غایب است و در مورد دوم مادام که ورثه نمیتوانند مستقلاً امور زراعت را انجام دهند و در موارد سوم و چهارم مادام که هیچیک از افراد این خانواده‌ها نمیتوانند امر زراعت را انجام دهند زمین تحت مراقبت شورای ده بنفع خانواده‌های نامبرده کشت و برداشت می‌شود.

2-ماده2ـ بانک کشاورزی موظف است قبل از تقسیم اراضی هر قریه یک هکتار از زمین‌های متصل بده را از تقسیم مجزا و برای محلهای عمومی از قبیل درمانکاه.[درمانگاه] دبستان. مسجد و غیره با آب متناسب اختصاص دهد و چنانچه در دهاتیکه از حیث جمعیت استعداد تأسیس درمانکاه[درمانگاه] . دبستان روستائی دارد عمارت اربابی وجود داشته باشد که برای درمانکاه[درمانگاه] . دبستان مناسب باشد عمارت نامبرده بضمیمه حیاط یا باغچه آن با آب متناسب بوزارت بهداری یا فرهنک[فرهنگ] واگذار خواهد شد.
مادام که در اراضی نامبرده بالا ابنیه ساخته نشده است بوسیله شورای ده کشت و برداشت شده و درآمد مالکانه آن تحویل صندوق تعاون محل خواهد کردید[گردید].

3ـ ماده3ـ یکسهم از آب قنات قریه حصار امیر واقع در بخش ورامین که پس از تقسیم آن بین کشاورزان مشمول این تصویبنامه اضافه آمده برای مصرف درمانکاه[درمانگاه] و دبستان چهارکلاسه دولتی قریه مذکور تخصیص داده خواهد شد.

4ـ ماده 8 بشرح زیر اصلاح میشود:
اشخاصی که در نتیجه اجرای این تصویب‏نامه صاحب زمین و آب میشوند حداکثر بیش از ده هکتار زمین مالک نخواهند شد و نبایستی در سایر نقاط کشور بیش از دو هکتار زمین زراعت داشته باشند.
ملاک عمل برای هر آیش سه هکتار خواهد بود بدین معنی در محلهائی که دو آیش می‌شود برای هر کشاورز شش هکتار و در محلهائی که سه آیش میشود برای هر کشاورز نه هکتار تخصیص داده می‌شود و در هر صورت یک هکتار برای باغچه طویله و غیره نیز علاوه داده می‌شود.

5 ـ سه تبصره زیر به ماده8 اضافه می‌شود:
تبصره1ـ مقدار زمین زراعتی را که اشخاص مشمول این تصویب نامه در دهات غیرخالصه مالک هستند از مقدارزمینی که طبق مقررات به آنها تعلق میگیرد موضوع و بقیه به آنها واگذار می گردد.
تبصره2ـ در صورتی که در موقع تقسیم اراضی از نظر فنی و اجبار سهم یک یا چندنفر از اشخاصیکه به آنها زمین واگذار می‌شود کمتر از سهمی سایرین بشود در صورت وجود اراضی بایر در مجاورت سهم اشخاص نامبرده و در صورت تمایل آنها از نظر ترمیم و جبران کسری حداکثر تا میزان سه برابر مقدار کسری نیز از زمین‌های بایر مجاور بطور مجانی به آنها واگذار خواهد شد.
تبصره3ـ چنانچه پس از نقشه‌برداری و موقع تقسیم‌بندی اراضی بعلت قناسی و وجود تپه و یا عبور جاده قطعات کوچکی در اطراف تقسیمات بوجود آید که بعلت کمی مقدار قابل استفاده تقسیم نباشد این قبیل قطعات بصاحبان قطعات مجاور اضافه بر سهمی و حد نصاب معینه بطور مجانی واگذار خواهد شد.

6 ـ بند 1 ـ ماده10 بطریق زیر اصلاح می‌شود.
1ـ اشخاصی که بموجب اجرای مقررات این تصویب‏نامه صاحب زمین و آب میشوند عرصه و اعیانی منازلی که فعلا در آنها سکونت دارند و متعلقات آن از قبیل طویله و زاغه و باغچه و غیره بخود آنها مجانی واگذار می‌شود و عرصه آن از یک هکتار زمینی که بموجب ماده 8 برای باغچه و طویله و غیره واگذار می‌شود کسر نمی‌گردد ولی در صورتی که علاوه بر ساختمان مسکونی زارعین ساختمانی داشته باشند که در اجاره باشد یا میزان زمین منزل آنها که در اصطلاحات محلی [پیش باغچه] نامیده می‌شود بیش از هزار متر مربع بوده و دارای محصول سردرختی قابل بهره‌برداری باشد عرصه مازاد بر هزار متر از یک هکتار زمینی که برای باغچه و طویله و زاغه و غیره بهر زارع داده می‌شود کسر خواهد شد.
عرصة اعیانی منازلی که در موقع تقسیم خوش‌نشینها در آن سکونت دارند با متعلقات آن از قبیل طویله . زاغه . باغچه و غیره در صورتی بآنان مجانی واگذار میشود که کما‌فی‌السابق در آن ده سکونت نمایند.

7ـ این تبصره بنام تبصره 1به بند2 ماده 10 تصویب‏نامه مورخ 15تیرماه 1325 اضافه و تبصره سابق بنام تبصره2 اصلاح میگردد.
تبصره1ـ اگر باغ بمقداری باشد که سطح آن نسبت به تعداد اشخاصیکه بایستی بین آنها تقسیم گردد ناچیز بوده و در صورت تقسیم از حیز انتفاع بیفتد در اینصورت این باغ از تقسیم مستثنی و جزو یک هکتاریکه برای تاسیس اماکن عمومی از قبیل دبستان و غیره در نظر گرفته میشود منظور خواهدشد و تا موقعیکه اماکن نامبرده احداث نگردیده مواظبت و بهره‌برداری این باغات بعهده شورای ده و بنفع صندوق تعاون محل خواهد بود.

8 ـ تبصره‌های زیر به بند3 ماده 10 اضافه میشود.
تبصره1ـ از آسیاهائیکه در ملک خالصه واقع و از آب خالصه گردش می‌کنند و همچنین آسیائی که در ملک دیگران واقع و از آب خالصه گردش می‌کنند حق‌الماء و حق‌الارض که تا این تاریخ بدولت میپرداخته‌اند بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید.
تبصره2ـ برای آسیاهائیکه در ملک خالصه واقع و از آب قراء دیگر گردش میکند وزارت کشاورزی حق‌الارض مناسب تعیین خواهد نمود.
حق‌الارض تعیین شده باید بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل گردد.

9ـ تبصره‌های زیر بماده10 اضافه می‌گردد:
-تبصره1ـ ماده10 ـ اشخاصیکه مقیم دهات خالصه یا دهات اربابی مجاور خالصه بوده و زارع نیستند لیکن در اراضی خالصه ساختمان نموده و باغ احداث کرده‌اند در صورتیکه قبلاً حق‌الارض بدولت میپرداخته‌اند از این به بعد نیز همان حق‌الارض توسط شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید. در صورتیکه حق ساختمان و احداث باغ را بطریق دیگـری تحصیل نموده‌اند حـق‌الارض مناسب بوسیله وزارت کشاورزی تعیین و توسط شورای ده بنفع صندوق تعاون محل وصول خواهد گردید.
تبصره2 ماده10ـ اشجاری که سابقاً در کنار خیابانها و هرنج قنوات و انهار غرس شده و اکنون وجود دارد در موقع تقسیم اراضی به تحویل شورای ده داده خواهدشد و شورای ده بهر نحوی که مقتضی بداند برای بهره‌برداری اشجار مزبور اقدام و درآمد حاصله را تحویل صندوق تعاون مربوط خواهد نمود.
-تبصره 3ـ ماده10ـ اشجاری که بوسیلة زارعین در کنار انهار غرس شده و دو پنجم از محصول را بدولت میداده‌اند در صورتی که صاحبان آنها بموجب تصویب‏نامه تشویق خرده مالکین صاحب زمین شوند سهمی دولت مجاناً بآنها واگذار خواهد شد.
-تبصره 4ـ ماده10 ـ از اشجاری که در کنار انهار و قنوات مربوط بقراء اربابی کاشته شده و از اراضی خالصه عبور مینمایند طبق معمول بهره‌ مالکانه بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید.

10ـ ماده11 بشرح زیر اصلاح میشود:
ماده11ـ دولت میتواند بوسیله بانک کشاورزی و از محل اعتباریکه بانک در اختیار دارد در هر نقطه املاکی را که مالکین آن مایل بفروش بدولت باشند طبق نظر خبره از طریق ارزیابی مطابق معمول خریداری نموده و قیمت آنرا در مدت سه سال باقساط متساویه چهارگانه پرداخت نماید و پس از خریداری طبق مقررات این تصویب نامه بزارعین واگذار خواهد شد.

از طرف نخست وزیر