آیین‌نامه آموزشی دوره متوسّطه بزرگسالان و داوطلبان آزاد داخل کشور (شیوه نیمسالی ـ واحدی)
مصوب 1380,08,03
فصل اول ـ کلیات:
ماده 1ـ دوره متوسّطه بزرگسالان به منظور ادامه تحصیل دانشآموزانیکه شرایط تحصیل در دوره سه ساله متوسّطه روزانه را ندارند و همچنین سایر متقاضیان واجد شرایط در شاخههای نظری، فنّی و حرفه‌ای و کاردانش و براساس اهداف هر یک از شاخهها و مطابق با مواد ّذیل در واحدهای آموزشی بزرگسالان اجرا می‌شود.
تبصره 1ـ شاخه فنّی و حرفه‌ای دوره بزرگسالان صرفاً برای ادامه تحصیل دانش‌آموزان1 پایه سوّم شاخه فنّی و حرفه‌ای است که شرایط تحصیل در دوره روزانه شیوه سالی ـ واحدی را از دست داده باشند. این قبیل دانش‌آموزان لازم است قبلاً در آموزشهای درسهای کارگاهی، آزمایشگاهی و عمليّات میدانی رشته مربوط شرکت کرده باشند.
تبصره 2 ـ در هنرستان های فنی و حرفه ای ایثارگران ارائه دروس پایه های دوم و سوم شاخه فنی و حرفه ای بلامانع است.
ماده 2ـ واحدهای آموزشی بزرگسالان به دو صورت مجتمع آموزشی (نظری ، کاردانش ـ فنّی و حرفه‌ای) و یا واحدهای آموزشی خاصّ هر یک از شاخههای متوسّطه (براساس ضوابطی که از سوی معاونت آموزشی ابلاغ می‌شود) تشکیل میگردد.
تبصره ـ ارائه و آموزش استاندارد مهارت در واحدهای آموزشی بزرگسالان کاردانش دولتی منوط به کسب مجوّز از دفتر کاردانش و آموزشهای مهارتی می‌باشد و در صورت عدم ارائه استاندارد مهارت در این قبیل واحدهای آموزشی دانش‌آموز باید استاندارد مهارت را در مراکز آموزش مهارتی خارج از آموزش و پرورش و یا واحدهای آموزشی بزرگسالان کاردانش غیرانتفاعی بگذراند.
فصل دوم ـ واحدهای درسی، طول مدت تحصیل، عناوین و جدولهای درسها
ماده 3ـ آموزش در دوره متوسّطه بزرگسالان دارای ویژگیهای زیر می‌باشد.
الف) آموزش درسها در طول نیمسال تحصیلی یا دوره تابستانی اجراء می‌شود.
ب) محتوی، ساعات آموزش و میزان تأثیر هر درس در معدّلگیری براساس تعداد واحدهای آن درس مشخص می‌شود.
ج) ارزش هر درس مستقل می‌باشد و قبولی یا مردودی در هر درس تأثیری بر سایر درسها ندارد.
د) بخشی از هزینههای تحصیلی دانش‌آموز در این دوره (مازاد بر مدّت مجاز در دوره روزانه) برابر ضوابطی که معاونت آموزشی وزارت آموزش و پرورش ابلاغ می‌نماید از وی اخذ می‌شود.
تبصره ـ دانش آموزان واحدهای آموزشی ایثارگران از پرداخت هزینه های موضوع این بند معاف می باشند.
ماده 4ـ تعداد واحدهای درسی موردنیاز برای اخذ گواهینامه پایان تحصیلات متوسّطه در واحدهای آموزشی بزرگسالان همانند دوره روزانه حداقل 96 واحد می‌باشد و دانش‌آموز پسر مشمول نظام وظیفه با رعایت سایر شرایط حدّاکثر تا 12 نیمسال میتواند در واحد آموزشی بزرگسالان ادامه تحصیل دهد و در ازای هر سال تحصیل دانش‌آموز در دوره متوسّطه روزانه از این میزان 2 نیمسال کاسته خواهد شد.
ماده 5 ـ محتوی و موادّ درسی در این دوره مطابق موادّ درسی دوره روزانه می‌باشد و ساعات آموزش هفتگی درسها در هر نیمسال دو برابر و در دوره تابستانی چهار برابر دوره روزانه (شیوه سالی ـ واحدی) است که برابر جداول پیوست ارائه خواهد شد.
تبصره 1ـ درسهای کارگاهی، آزمایشگاهی و عمليّات میدانی شاخه فنّی و حرفه‌ای در دوره بزرگسالان به صورت غیرحضوری ارائه می‌شود.
تبصره 2ـ در شاخه کاردانش استاندارد مهارت (درسهای مهارتی) از شمول ماده فوق مستثنی است و به میزان ساعات تعیین شده در جدول موادّ درسی رشتههای مهارتی با رعایت سایر ضوابط ارائه می‌شود.
تبصره 3ـ دانش‌آموزان شاخه کاردانش درصورت عدم امکان گذراندن درس کارورزی (به تشخیص مدیر واحد آموزشی) از انتخاب واحد آن درس معاف بوده و باید معادل واحدهای درس مذکور از سایر عناوین درسهای اختیاری و یا درسهای سایر رشتههای دوره متوسّطه، درسهایی را انتخاب نموده و بگذرانند . جایگزینی درسهای مازاد تطبیقی به جای درس کارورزی برای این قبیل دانش‌آموزان بلامانع است.
تبصره 4 ـ در هنرستان های فنی حرفه ای ایثارگران، دروس کارگاهی، آزمایشگاهی وعملیات میدانی شاخه فنی و حرفه ای به صورت حضوری ارائه می شود.
تبصره 5 ـ مدیران واحدهای آموزشی ایثارگران می توانند ساعات آموزش هفتگی برخی از دروس را (برابر جدول پیوست) نسبت به میزان تعیین شده در جدول دروس،افزایشدهند.
ماده 6ـ برنامه آموزشی در هر سال تحصیلی بصورت دو نیمسال هر یک به مدت 18 هفته و یک دوره تابستانی به مدت 10 هفته اجرا می‌شود.
تبصره ـ در هر نیمسال پانزده هفته کامل و در دوره تابستانی 8 هفته کامل به تشکیل کلاس درس اختصاص داشته و باقیمانده هر نیمسال و دوره تابستانی برای برگزاری امتحانات، اعلام نتایج و تمهید مقدمات نیمسال بعدی یا دوره تابستانی منظور می‌شود.
ماده 7ـ دانش‌آموز موظّف است در هنگام انتخاب واحد، پیش‌نیاز درسها را مطابق جدول موادّ درسی رعایت کند.
تبصره ـ دانش آموز در آخرین نیمسال یا دوره تابستانی (نیمسال یا دوره تابستانی که میتواند فارغالتّحصیل شود) مجاز است کلّیه درسهای باقیمانده را بدون رعایت پیش‌نیاز انتخاب کرده و بگذراند.
ماده 8ـ دانش‌آموز نمیتواند درسهایی را که قبلاً نمره قبولی کسب کرده است مجدّداً انتخاب کند.2
ماده 9ـ دانش‌آموز در هر نیمسال میتواند حداقل 8 واحد و حدّاکثر 17 واحد درسی، که حداقل 8 واحد آن به صورت حضوری باشد و در دوره تابستانی حدّاکثر 8 واحد درسی را اعم از حضوری و غیرحضوری با رعایت سایر ضوابط انتخاب کند.3
تبصره 1ـ دانش‌آموز در آخرین نیمسال یا دوره تابستانی4 میتواند یک عنوان درسی (حدّاکثر 4 واحد) علاوه بر سقف واحدهای درسی انتخاب نماید.
تبصره 2ـ چنانچه در آخرین نیمسال تحصیلی تعداد واحدهای حضوری باقیمانده دانش آموز به کمتر از 8 واحد برسد ادامه تحصیل وی در آن نیمسال بلامانع است.
تبصره 3ـ چنانچه تعداد واحدهای باقیمانده دانش‌آموز در آخرین نیمسال تحصیلی به کمتر از 8 واحد اعم از حضوری و غیرحضوری برسد ادامه تحصیل وی در آن نیمسال بلامانع است. استفاده از این تبصره برای دانش‌آموزی که از معافیت تحصیلی استفاده می‌نماید صرفاً یکبار مجاز است.
تبصره 4ـ در شاخه کاردانش برای محاسبه تعداد واحدهای اخذ شده در هر نیمسال یا دوره تابستانی آن دسته از استانداردهای مهارت که آموزش آن بیش از یک نیمسال تحصیلی به طول میانجامد تعداد واحدهای استاندارد مهارت موردنظر براساس ساعات آموزش آن در هر نیمسال، تعیین و در برگ انتخاب واحد دانش‌آموز ثبت می‌شود و نمره آن استاندارد مهارت در نیمسال یا دوره تابستانی که آزمون آن انجام یافته و منجر به صدور گواهینامه مهارت گردیده ثبت خواهد شد.
تبصره 5ـ گواهینامه مهارتی که دانش‌آموز شاخه کاردانش رأساً جهت اخذ آن اقدام نموده است مشروط برآنکه مشخّصات آن در جدول موادّ درسی رشته مهارتی مربوط تعریف شده باشد پذیرفته می‌شود و تعداد واحدهای آن در سقف تعداد واحدهای مجاز نیمسال یا دوره تابستانی که گواهینامه مهارتی را به واحد آموزشی ارائه میدهد محاسبه نمیشود.
تبصره 6 - دانش آموز واحدهای آموزشی ایثارگران در هر نیمسال یا دوره تابستانی با تأیید شورای مدرسه می تواند یک عنوان درسی (حداکثر 4 واحد) و در آخرین نیمسال یا دورة تابستانی تحصیل، تا دو عنوان درسی (حداکثر 8 واحد) بیش از سقف واحدهای مجاز انتخاب کند.
تبصره 7 ـ چنانچه معدل دوره تابستانی یا نیمسال قبل دانش آموز واحدهای آموزشی ایثارگران 18 و بالاتر باشد در نیمسال یا دوره تابستانی بعد با تأیید شورای مدرسه می تواند حداکثر تا 25 واحد درسی در نیمسال یا 12 واحد درسی در دوره تابستانی انتخاب کند.
ماده 10 ـ با دانش‌آموزی که درطول نیمسال تحصیلی غیبت می‌کند برابر آیین‌نامه انضباطی رفتار خواهد شد.
1 ـ10 ـ در شاخههای کاردانش و فنّی و حرفه‌ای دانش‌آموزی که حسب مورد برای مهارت آموزی ، کارورزی، کارآموزی به مراکز خارج از واحدهایآموزشی معرفی می‌شود برابر برنامه تنظیمی ملزم به رعایت مفاد این مادّه می‌باشد.
ماده 11 ـ رسیدگی به موارد خاص آموزشی و پرورشی دانش‌آموز برابر شیوهنامهای که توسّط معاونت آموزشی تهیه و به تأیید کمیسیون معین شورای‌عالی آموزش و پرورش خواهد رسید برعهده شورای مدرسه می‌باشد.
ماده 12 ـ درسهای دوره متوسّطه براساس اهداف و ماهیت آنها به شرح زیر تقسیم می‌شود.
1ـ12ـ درسهای عمومی: درسهایی است که آموختن آنها برای ارتقاء بینش علمی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی دانش‌آموز دوره متوسّطه ضرورت دارد. آن دسته از درسهای عمومی‌که در تمام شاخههای متوسّطه با محتوای یکسان ارائه می‌شود درسهای مشترک نامیده می‌شود.
2ـ12ـ درسهای اختصاصی: درسهایی است که دانش‌آموز با گذراندن آنها پایه عملی یا علمی مناسبی برای ورود به بازار کار و اشتغال یا ادامه تحصیل در سطوح عالیتر در یک رشته یا گرایش خاص را کسب می‌کند.
3ـ12ـ درسهای مهارتی: (استاندارد مهارت): آن دسته از درسهای اختصاصی شاخه کاردانش است که از طریق آنها مهارتهای حرفه‌ای موردنیاز برای اشتغال به یک کار مفید به صورت نظری و عملی براساس استانداردهای مهارتی مربوط آموزش داده می‌شود.
4ـ12ـ درسهای انتخابی: درسهایی است که با توجّه به تفاوتهای فردی دانش‌آموز به منظور پرورش علایق و استعدادها و یا رفع نیازهای آموزشی وی از بین مجموعهای از درسهای فعاليّت محور (درسهایی که بر فعاليّت دانش‌آموز تأکید دارد) برابر شیوهنامه مربوط انتخاب می‌کند. درسهای انتخابی مشتمل بر موارد ذیل است:5
1ـ4ـ12 ـ درسهای پرورشی: درسهایی است که به منظور تعمیق باورهای دینی، رشد فضائل اخلاقی، تقویت مهارتهای زندگی فردی و اجتماعی و رشد استعدادهای هنری، با توجّه به استعداد و علائق دانش‌آموز به صورت فعاليّتهای خاص و مطابق با شیوهنامه مربوط ارائه می‌شود.
2ـ4ـ12ـ درسهای جبرانی: درسهایی است که به منظور جبران ضعف درسی دانش‌آموز و کاهش افت تحصیلی، با رعایت سرفصل درسهای مربوط ارائه می‌شود.
3ـ4ـ12ـ درسهای تکمیلی: درسهایی است که به منظور توسعه و تعمیق آموختههای دانش‌آموز و بارعایت سرفصل درس مربوط، ارائه می‌شود.
5ـ12 ـ درسهای تکمیل مهارت: درسهایی است که به منظور افزایش سطح اطلاعات و مهارتهای موردنیاز برای ورود به محیط کار صرفاً به دانش‌آموز شاخه کاردانش ارائه می‌شود.
6ـ12ـ درسهای اختیاری: درسهایی است که به تعداد واحدهای موردنیاز هر یک از رشتههای شاخه کاردانش متناسب با ماهيّت و هدفهای هر رشته یا گروه و برحسب شرایط و مقتضيّات منطقه آموزشی برابر ضوابط مربوط به دانش‌آموز شاخه کاردانش ارائه می‌شود.
فصل سوم ـ مقررات ثبت‌نام دانش‌آموز
ماده 13ـ ثبت‌نام و انتخاب واحد با حضور دانش‌آموز انجام میگیرد.
تبصره 1ـ دانش‌آموزی که به دلیل بیماری یا علل دیگر نمیتواند جهت ثبت‌نام در واحد آموزشی حضور یابد باید امور ثبت‌نام و انتخاب واحد وی در موعد مقرّر توسّط ولی یا فرد دیگری به نمایندگی از دانش‌آموز انجام شود.
تبصره 2ـ ثبت‌نام و تحصیل مجدّد دانش‌آموز غیرمشمول که ترک تحصیل داشته است با رعایت سایر شرایط بلامانع است.
ماده 14ـ ثبت‌نام و تحصیل دانش‌آموز در واحد آموزشی بزرگسالان به تفکیک جنسیت صورت میگیرد.
تبصره ـ واحدهای آموزشی ایثارگران پسرانه با اخذ مجوز اداره کل آموزش و پرورش استان می توانند نسبت به ثبت نام دانش آموزان دختر ایثارگر اقدام کنند و آنها را برای گذراندن دروس به صورت حضوری یا غیرحضوری به عنوان دانش آموز میهمان به واحدهای آموزشی بزرگسالان عادی دخترانه معرفی کننند.
ماده 15ـ ثبت‌نام و انتخاب واحد دانش‌آموزان در واحدهای آموزشی بزرگسالان دو هفته قبل از شروع نیمسالهای اوّل، دوم و دوره تابستانی آغاز و تا شروع نیمسال یا دوره تابستانی ادامه مییابد.
تبصره ـ ثبت‌نام پس از شروع هر نیمسال تحصیلی یا دوره تابستانی از افرادی که عذرموجّه داشتهاند با ارائه مدارک معتبر و تشخیص و صدور معرّفینامه توسّط کمیسیون خاصّ اداره آموزش و پرورش محل مجاز خواهد بود.
ماده 16ـ شرایط سنی ثبت‌نام در واحدهای آموزشی بزرگسالان به شرح زیرخواهد بود.
1ـ حداقل سن تحصیل در واحدهای آموزشی بزرگسالان 16 سال تمام است.
تبصره 1ـ در شرایط خاص با مجوز کمیسیون خاص اداره آموزش و پرورش محل بصورت موردی میتوان از دانش‌آموزی که حداقل شرط سنی را ندارد، در واحد آموزشی بزرگسالان ثبت‌نام نمود.
تبصره 2ـ دانشآموزانی که شرایط تحصیل در واحدهای آموزشی دوره روزانه را از دست میدهند و مردودین پایه اول متوسطه با هر سنی می‌توانند در مدارس بزرگسالان ثبت‌نام کنند.
تبصره 3 ـ دانش آموز پایه اول واحدهای آموزشی ایثارگران صرفا چنانچه شرایط تحصیل در واحدهای آموزشی روزانه را از دست بدهد ،مجاز به ثبت نام در واحد آموزشی ایثارگران می باشد.
2ـ حدّاکثر سن برای دانش‌آموز ذکور که از معافیت تحصیلی استفاده می‌کند با رعایت سایر شرایط و ضوابط در این واحدهای آموزشی 24 سال تمام می‌باشد. این قبیل افراد چنانچه در طول نیمسال تحصیلی و یا دوره تابستانی به سن 24 سال تمام برسند اجازه ثبت‌نام در آن نیمسال یا دوره تابستانی را ندارند و برای سایر دانش‌آموزان محدودیت حدّاکثر سن وجود ندارد.
تبصره ـ دانش آموز ذکور واحدهای آموزشی ایثارگران می تواند در حین انجام خدمت وظیفه عمومی با رعایت سایر شرایط در مدارس ایثارگران ثبت نام و باقیمانده دروس خود را انتخاب کند، تحویل گواهینامه پایان تحصیلات متوسطه به وی منوط به ارائه گواهی پایان خدمت می باشد.
مدارک ثبت‌نام:
ماده 17ـ مدارک موردنیاز برای ثبت‌نام دانش‌آموز به شرح زیر است:
الف) تصویر صفحه اوّل شناسنامه که با اصل آن مطابقت داشته باشد و در صورت وجود تغییرات و اصلاحات در شناسنامه تصویر صفحه آخر نیز ضروری است و لازم است شناسنامه دانش‌آموزی که به سن 15 سال تمام رسیده است عکسدار باشد.
ب) عکس به تعداد موردنیاز
ج) گواهینامه پایان دوره راهنمایی تحصیلی یا گواهی موقّت قبولی سال سوّم دوره راهنمایی برای دانش‌آموز پایه اوّل
د) توصیه‌نامه دوره راهنمایی تحصیلی یا نمون6 برگ ویژه جایگزین آن
ه) کارنامه سال یا سالهای قبل دوره متوسّطه و نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی
و) کارنامههای تطبیق برای دانش‌آموز تطبیقی
ز) برای دانش‌آموز ذکور که به سن مشمولیت رسیده است و از معافیت تحصیلی برخوردار نمیباشد ارائه تصویر مدارک معتبر درخصوص وضعيّت نظام وظیفه (کارت پایان خدمت یا معافیت از خدمت نظام وظیفه یا ...) که با اصل آن مطابقت داشته باشد، الزامی است.
ح ) ارائه گواهی ایثارگری از ستاد امور ایثارگران منطقه مربوط، برای دانش آموزایثارگر که قصد ثبت نام در واحدهای آموزشی ایثارگران را دارد.
ط ) برای دانش آموزان استثنایی که در مدارس عادی ثبت نام می کنند ارائه معرفی نامه از واحد آموزشی استثنایی مبدأ یا مدیریت/ اداره آموزش و پرورش استثنایی استان مبنی بر نوع و میزان معلولیت ضروری است.
تبصره - آزادگان و جانبازان 70% به بالا که برابر مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش می توانند بدون داشتن مدرک تحصیلی پایه های پائین تر درامتحانات دروس سال سوم شرکت نمایند، نیازی به ارائه مدرک تحصیلی سنوات قبل را ندارند.
ماده 18ـ اتباع بیگانه و فرزندان آنان، پناهندگان و راندهشدگان دیگر کشورها برای ثبت‌نام باید پروانه اقامت معتبر، دفترچه پناهندگی و سایر مدارکی که توسّط مراجع ذیربط تعیین می‌شود را ارائه دهند.
شرایط تحصیل دانش‌آموزان مشمول نظام وظیفه
ماده 19ـ دانش‌آموز پسر از اوّل فروردین‌ماه سالی که در آن سال وارد سن 19 سالگی می‌شود مشمول نظام وظیفه شناخته می‌شود.
ماده 20ـ ملاک رسیدگی به وضع مشموليّت دانش‌آموز تاریخ تولّد مندرج در شناسنامه اوّلیه وی است و تغییرات بعدی ملاک عمل نخواهد بود لیکن برای دانش‌آموزی که شناسنامه اوليّه وی به حکم دادگاه باطل شده باشد شناسنامه جدید ملاک قرار خواهد گرفت.
ماده 21ـ چنانچه دانش‌آموزی پس از ثبت‌نام، از ابتدا و یا در طول نیمسال تحصیلی با عذرموجّه غیبت کند و این غیبت تا پایان نیمسال تحصیلی ادامه یابد و در امتحان هیچیک از درسها شرکت نکند برای دانش‌آموز وقفه تحصیلی منظور خواهد شد. وقفه تحصیلی ترک تحصیل تلقی نمیشود. تشخیص غیبت موجّه براساس دلایل و مدارک ارائه شده با مدیر واحد آموزشی است.
ماده 22ـ دانش‌آموز مشمول نظام وظیفه که سه ماه و بیشتر بطور متوالی غیبت غیرموجّه و یا بدون اطّلاع قبلی داشته باشد بعنوان ترکتحصیل از واحد آموزشی اخراج می‌شود. مدیر واحد آموزشی موظّف است مراتب ترک تحصیل وی را برابر مقرّرات از طریق اداره آموزشو پرورش به حوزههای نظام وظیفه محل اعلام کند.
1ـ22ـ چنانچه دانش‌آموز واجد شرایط در موعد مقرّر در واحد آموزشی ثبت‌نام نکند مدیر واحد آموزشی موظّف است برابر مفاد این مادّه ترک تحصیل دانش‌آموز را اعلام کند.
2ـ22ـ در شاخه کاردانش دانش‌آموز مشمول نظام وظیفه که برای گذراندن استاندارد مهارتی (درسهای مهارتی) به مراکز آموزشی خارج از آموزش و پرورش مراجعه می‌کند درصورتی که ابتدا با رعایت مقرّرات مربوط در یکی از واحدهای آموزشی بزرگسال کاردانش ثبت‌نام کرده و با دریافت معرّفینامه از واحد آموزشی مذکور به یکی از مراکز آموزش مهارتی خارج از آموزش و پرورش مراجعه کند از معافیت تحصیلی برخوردار می‌باشد.
ماده 23ـ شرکت در امتحانات داوطلب آزاد (متفرقه) از نظر مقرّرات نظام وظیفه عمومی ترک تحصیل تلقّی می‌شود.
ماده 24ـ ثبت‌نام و تحصیل دانش‌آموز مشمول که ترک تحصیل داشته است مجاز نیست و صرفاً در صورت رفع ممنوعیت قانونی از نظر نظام وظیفه عمومی ادامه تحصیل وی بلامانع است.
تبصره ـ دانش‌آموزی که دفترچه آماده به خدمت (بدون مهر غیبت) گرفته است چنانچه تاریخ اعزام مندرج در دفترچه وی حدّاقّل تا پایان نیمسال یا دوره تابستانی باشد میتواند با رعایت سایر شرایط در آن نیمسال یا دوره تابستانی ثبت‌نام کند و ادامه تحصیل دهد.
ماده 25ـ مدیر واحد آموزشی پسرانه باید مشخّصات کلیه دانش‌آموزان مشمول نظام وظیفه را که به تحصیل اشتغال دارند بطور انفرادی و برای هر مشمول فقط یکبار برای استفاده از معافیت تحصیلی برابر مقرّرات از طریق اداره آموزش و پرورش مربوط به حوزههای نظام وظیفه محل اعلام کند (این موضوع شامل دانش‌آموزان دارای نقص عضو و استثنایی نیز می‌شود).
تبصره ـ برای دانش‌آموز مشمول که بدون ترک تحصیل و برابر مقرّراتِ دوره روزانه به دوره بزرگسالان انتقال مییابد در صورتی که اشتغال به تحصیل وی قبلاً به نظام وظیفه اعلام شده باشد نیازی به اخذ معافیت تحصیلی مجدّد نیست.
ماده 26ـ مدیر واحد آموزشی موظّف است مراتب ترک تحصیل و فراغت از تحصیل دانش‌آموزان مشمول خود را برابر مقرّرات از طریق اداره آموزش و پرورش متبوع به حوزههای نظام وظیفه اعلام کند.
ماده 27ـ دانش‌آموزان اَتباع بیگانه که برابر مقرّرات در واحدهای آموزشی ایرانی تحصیل میکنند مشمول قانون وظیفه عمومی نمیباشند.
انتقال و سایر موارد ثبت‌نام
ماده 28ـ انتقال دانش‌آموز در طول نیمسال یادورهتابستانی از یک واحد آموزشی بزرگسالان به یکی دیگر از واحدهای آموزشی بزرگسالان با موافقت اداره آموزش و پرورش مقصد و حداکثر تا یک ماه قبل از شروع امتحانات پایانی هر نیمسال یا دوره تابستانی بلامانع است در این صورت مدارک، پرونده تحصیلی و نمرات مربوط به آزمونهای طول نیمسال یا دوره تابستانی دانش‌آموز باید پس از تأیید واحد آموزشی مبدأ (امضاء مدیر و مهر)، به موقع و قبل از شروع امتحانات پایانی به واحد آموزشی مقصد ارسال شود. انتقال دانش‌آموز در محدوده یک منطقه آموزشی با هماهنگی دو واحد آموزشی مبدأ و مقصد با رعایت مقررات در زمانهای تعیین شده بلامانع است.
ماده 29ـ کلیه درسهای دانش‌آموز قبول شده پایه اوّل دوره روزانه که به واحد آموزشی بزرگسالان منتقل می‌شود از وی پذیرفته می‌شود.
ماده 30ـ درسهایی که دانش‌آموز مردود شده پایه اوّل متوسّطه نمره قبولی کسب کرده است در صورت انتقال به واحد آموزشی بزرگسالان و یا تحصیل بصورت داوطلب آزاد از وی پذیرفته می‌شود.
ماده 31ـ دانش‌آموز واحد آموزشی بزرگسالان یا داوطلب آزاد متقاضی ورود به پایه‌های دوم یا سوّم دوره روزانه، در صورتی که کلیه درسهای پایه اوّل یا پایه‌های اوّل و دوّم را برابر جداول درسهای دوره روزانه قبل از آغاز هر سال تحصیلی با موفقیت گذرانده باشد با رعایت شرط سنّی و سایر ضوابط میتواند به دوره روزانه منتقل شود.
این قبیل افراد پس از انتقال به دوره روزانه موظّفند کلّیه درسهای پایه تحصیلی مربوط را انتخاب کنند و چنانچه برخی از درسهای این پایه را در واحدهای آموزشی بزرگسالان گذرانده باشند آن درسها از آنان پذیرفته نمیشود.
ماده 32ـ مدیر واحد آموزشی باید کلّیه مدارک دانش‌آموزی که با گواهی موقّت ثبت‌نام کرده است را حدّاکثر تا دو هفته پس از شروع هر نیمسال یا دوره تابستانی بصورت مکتوب از محل تحصیل قبلی وی درخواست کند. مدیر واحد آموزشی مبدأ بلافاصله پس از وصول درخواست باید، کلّیه مداركِ تحصیلی دانشآموزِ منتقل شده خود را برابر مقرّرات به واحد آموزشی مقصد ارسال کند.
ماده 33ـ چنانچه مدارک تحصیلی دانش‌آموز در موعد مقرّر در واحد آموزشی مقصد کامل نشود و به تبع آن برای دانش‌آموز حقّی ایجاد و یا از وی حقّی تضییع شود مسؤولیت ناشی از آن حسب مورد به عهده مدیر واحد آموزشی مبدأ یا مقصد می‌باشد.
ماده 34 ـ مدیر واحد آموزشی باید در اوّلین فرصت پرونده تحصیلی تمامی دانش‌آموزان ازجمله دانش‌آموزان جدید خود را مورد رسیدگی قرار دهد و در صورت مشاهده نقص پرونده حدّاکثر تا یکماه پس از شروع هر نیمسال یا دوره تابستانی درصد رفع نقص برآید و چنانچه دانش‌آموزی برخلاف مقررّات به یک رشته تحصیلی هدایت شده باشد و یا در درسهایی قبول اعلام شده باشد نسبت به تعیین وضعیت استحقاقی وی اقدام کند. لیکن چنانچه بعد از موعد مذکور موارد نقص پرونده مشاهده شود لازم است پرونده دانش‌آموز مربوط، برابر مقرّرات جهت اقدام بعدی به اداره آموزش و پرورش متبوع ارسال شود.
ماده 35ـ دفتر آمار دانش‌آموزان حدّاکثر یکماه پساز شروع هر نیمسال یا دوره تابستانی باید تکمیل و توسّط مدیر واحد آموزشی و با نظارت اداره آموزش و پرورش مربوط برابر مقرّرات مسدود شود.
ماده 36ـ چنانچه برخی از واحدهای درسی دانش‌آموز در واحد آموزشی بزرگسالان محل تحصیل وی ارائه نشود و یا دانش‌آموز به دلایل مختلف قادر به انتخاب آن واحدهای درسی نباشد میتواند بهعنوان دانش‌آموز میهمان به سایر واحدهای آموزشی بزرگسالان معرّفی شود. شیوهنامه اجرائی مربوط توسّط دفاتر ذیربط تهيّه و ابلاغ خواهد شد.
تبصره ـ در شاخه کاردانش واحدهای آموزشی غیرانتفاعی مجاز به میهمان نمودن دانش‌آموز در درسهای مهارتی و تکمیل مهارت نمیباشند.
فصل چهارم ـ ضوابط سنجش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان
ماده 37ـ ارزشیابی، داوری و قضاوت در مورد آموختهها و سنجش تغییر رفتار دانش‌آموز در جهت نیل به هدفهای آموزشی و پرورشی است که از طریق سنجش و اندازهگیری حاصل می‌شود. ارزشیابی بخش جداییناپذیر فرایند یاددهی ـ یادگیری است و در موقعيّتهای مختلف و متعدّد انجام میگیرد.
ماده 38ـ ارزشیابی از آموختههای دانش‌آموز در هر درس به سه صورت ورودی، تکوینی و پایانی و با اهداف مشخص شده ذیل به عمل میآید:
الف ـ ارزشیابی ورودی (آغازین) به منظور آگاهی از توانائیها و آمادگیهای قبلی دانش‌آموز برای شروع مناسب فرایند یاددهی ـ یادگیری و جبران نارسائیها و کاستیهای احتمالی دانش‌آموز توسّط معلّمان انجام میگیرد.
ب ـ ارزشیابی تکوینی (مستمر) به منظور تقویت اعتماد به نفس ـ تحکیم آموختههای دانش‌آموز، آگاهی معلّمان از نقاط قوّت و ضعف درسی و نحوه عملکرد دانش‌آموز در فرآیند یاددهی ـ یادگیری و پرورش روحیه تحقیق، تفكّر، تلاش، ابتکار و فعاليّتهای گروهی، تدارک بازخورد مناسب به معلّمان، دانش‌آموزان، و اتخاذ روشهای مناسب به منظور بهبود فرایند یاددهی ـ یادگیری انجام می‌شود.
ج ـ ارزشیابی پایانی (تراکمی) به منظور حصول اطمینان از میزان تحقّق هدفهای آموزشی و پرورشی و حصول اطمینان لازم برای احراز شرایط قبولی در هر درس انجام میگیرد.
ماده 39ـ ارزشیابی تکوینی به صورت مستمر از نحوه مشارکت دانش‌آموز در فعاليّتهای یاددهی ـ یادگیری و به شیوههای گوناگون و با تکیه بر آزمونهای کتبی، شفاهی، عملی، بررسی تکالیف فردی و گروهی، فهرست وارسی مشاهده رفتار، میزان فعاليّت، تلاش، ابتکار و خلاقيّت و ... انجام میگیرد و نمره این ارزشیابی‌ها در هر مادّه درسی در هرنیمسال تحصیلی و دوره تابستانی تعیین و منظور می‌شود.
ماده 40ـ ارزشیابی پایانی در پایان هر نیمسال تحصیلی یا دوره تابستانی از تمام محتوای موادّ درسی انجام می‌شود.
ماده 41ـ ارزشیابی از درسها به صورت تک درس و مستقل می‌باشد و شرایط قبولی در یک ماده درسی ارتباطی به سایر درسها ندارد.
تبصره 1ـ در شاخه کاردانش ارزشیابی پایانی هر استاندارد مهارت در دو بخش نظری و عملی از کلیه محتوای آن استاندارد (درسهای مهارتی) توسّط یا با نظارت دستگاه متولّی مربوط به عمل میآید و قبولی در هر دو بخش آن منجر به صدور گواهینامه استاندارد مهارت مربوط توسّط دستگاه ذیربط می‌شود.
تبصره 2ـ در شاخه فنّی و حرفه‌ای شیوهنامه نحوه ارزشیابی درسهای کارگاهی، آزمایشگاهی و عمليّات میدانی توسّط دفتر ستادی مربوط تهيّه و ابلاغ می‌شود.
تبصره 3ـ در شاخه کاردانش، ارزشیابی پایانی هر استاندارد مهارت (درسهای مهارتی) پس از اتمام آموزش آن در دو بخش نظری و عملی از کلّيّه محتوای آن استاندارد یا درس مهارتی توسّط یا با نظارت دستگاه متولّی مربوط بعمل میآید. و چنانچه دانش‌آموزی از یکی از بخشهای نظری یا عملی استانداردهای مهارتی (درسهای مهارتی) نمره قبولی کسب کند این نمره تا اخذ نمره قبولی از بخش دیگر معتبر خواهد بود.
ماده 42ـ ارزشیابی درسهای انتخابی بصورت مستمر از مجموعه فعاليّتهای دانش‌آموز در طول هر نیمسال یا دوره تابستانی انجام می‌شود و ارزشیابی پایانی ندارد و لازم است نمرات دانش‌آموز در این درسها یک هفته قبل از شروع امتحان پایان نیمسال یا دوره تابستانی به دفتر واحد آموزشی تحویل شود.
تبصره 1ـ دانش‌آموز واحد آموزشی بزرگسالان در صورت تمایل میتواند بجای درسهای تربیت بدنی و درسهای انتخابی از درسهای سایر رشتهها با رعایت پیش‌نیاز و سایر ضوابط معادل تعداد واحدهای درس یا درسهای مربوط، درسهایی را انتخاب کند و بگذراند. نصاب قبولی و شیوه ارزشیابی از این درسها همانند ضوابط درسهای مذکور در رشته مربوط می‌باشد.
تبصره 2ـ دانش‌آموز واحد آموزشی بزرگسالان از گذراندن بخش عملی درس آمادگی دفاعی معاف بوده و نمره بخش نظری به عنوان نمره این درس منظور خواهد شد.
تبصره 3 ـ چنانچه دانش آموز واحدهای آموزشی ایثارگران، گواهی گذراندن آموزش نظامی را ارائه دهد، درس آمادگی دفاعی از وی (به صورت ضربدری) پذیرفته می شود.
ماده 43ـ برنامه امتحانات پایانی غیرنهایی نیمسال اوّل، نیمسال دوّم و دوره تابستانی توسّط واحد آموزشی ذیربط با عنایت به تقویم اجرایی تنظیم و امتحانات با همکاری مشترک کارکنان آموزشی و اداری واحد آموزشی و زیرنظر مدیر انجام می‌شود. برنامه امتحانات داخلی باید توسّط واحد آموزشی تنظیم و قبل از شروع هر نیمسال یا دوره تابستانی اعلام شود. طرح سؤالها (بجز امتحانات نهایی و هماهنگ) برعهده معلّمان مربوط می‌باشد.
تبصره 1ـ اداره کلّ آموزش و پرورش استان و اداره آموزش و پرورش شهرستان / منطقه / ناحیه می‌توانند در امتحانات پایان نیمسال یا دوره تابستانی، یک یا دو ماده درسی را به صورت هماهنگ برگزار کنند.
تبصره 2ـ در شاخه کاردانش برنامه امتحانات پایانی استانداردهای مهارت توسّط اداره کلّ آموزش و پرورش استان با همکاری دستگاه متولّی مربوط تنظیم و امتحانات (نهایی یا هماهنگ) با نظارت یا توسّط دستگاه متولّی استاندارد مهارت براساس موافقتنامه همکاری بین وزارت آموزش و پرورش و دستگاه مربوط انجام خواهد شد.
ماده 44ـ اوراق امتحانات پایانی غیرنهایی نیمسالهای اوّل و دوم و دوره تابستانی باید توسّط معلّم مربوط زیرنظر مدیر واحد آموزشی در محل واحد آموزشی تصحیح شود.
تبصره 1ـ مدیر واحد آموزشی میتواند با مسؤولیت خود اوراق امتحانی را جهت تصحیح در خارج از محل واحد آموزشی، در اختیار معلّمان قرار دهد.
تبصره 2ـ چنانچه معلّم مربوط ظرف مدّت 5 روز پس از انجام امتحان هر درس اوراق امتحانی را به هر علّتی تصحیح نکند مدیر واحد آموزشی ضمن گزارش موضوع به اداره آموزش و پرورش متبوع باید به تشخیص خود اوراق امتحانی را جهت تصحیح در اختیار یکی از معلّمان واجد شرایط قرار دهد.
تبصره 3ـ در صورت انتقال معلم، اوراق امتحانات داخلی دانش‌آموزان بنابه تشخیص مدیر توسّط یکی از معلّمان رشته مربوط تصحیح می‌شود.
ماده 45ـ نمرات ارزشیابی تکوینی دو هفته قبل از شروع امتحانات پایانی و نمرات ارزشیابی پایانی حدّاکثر یک هفته بعد از انجام امتحانات هر درس در آن نیمسال یا دوره تابستانی باید توسّط معلّم مربوط بدون خدشه و قلمخوردگی در برگ ریزنمرات ثبت و پس از امضاء و درج تاریخ بهدفتر واحد آموزشی تحویل شود.
تبصره ـ نمرات ارزشیابی مستمر باید در طول هر نیمسال یا دوره تابستانی و قبل از امتحانات پایانی به اطلاع دانش‌آموز برسد.
ماده 46ـ امتحانات پایانی نیمسال اوّل و دوّم و دوره تابستانی درسهایی از پایه سوّم متوسّطه (برابر جدول پیوست) به صورت امتحان نهایی با برنامه امتحانی و سؤالهای هماهنگ که بوسیله اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی تهيّه و طرح می‌شود زیر نظر اداره کلّ آموزش و پرورش استان و بوسیله عوامل اجرایی امتحانی که از طرف اداره آموزش و پرورش شهرستان / منطقه / ناحیه مربوط معيّن می‌شود، برگزار می‌شود.
تبصره 1ـ اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی برنامه امتحانات نهایی و هماهنگ را قبل از آغاز هر نیمسال یا دوره تابستانی تنظیم و ابلاغ می‌کند.
تبصره 2ـ ادارات کل آموزش و پرورش استانها و اداره کلّ آموزش و پرورش مدارس خارج از کشور ملزم به همکاری با اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی میباشند.
تبصره 3ـ معلّمی‌که درسهای مربوط به امتحانات نهایی را تدریس می‌کند موظّف است حدّاکثر دو روز پس ازبرگزاری امتحان درس مربوط، با تشخیص و برابر ابلاغی که از طرف اداره آموزش و پرورش منطقه صادر می‌شود، به حوزههای تصحیح مراجعه کند وحدّاقّل به تعداد دانش‌آموزان خود نسبت به تصحیح اوراق امتحانی همان درس با دریافت حقّالزحمه اقدام کند. در صورتی که معلّمی نسبت به تصحیح اوراق اقدام نکند موضوع از سوی رئیس حوزه تصحیح مربوط به اداره آموزش و پرورش محل گزارش تا برابر مقرّرات با وی رفتار شود.
تبصره 4ـ نمرات امتحانات نهایی حدّاکثر یک هفته پس از برگزاری آخرین امتحان باید از سوی رئیس حوزه تصحیح بوسیله اداره آموزش و پرورش منطقه به واحد آموزشی محل تحصیل دانش‌آموز اعلام شود.
تبصره 5 ـ سئوال های امتحانات نهایی در مواد درسی عربی (3)، زبان خارجی (3)، تعلیمات دینی و قرآن (3) برای دانش آموزان ناشنوا توسط اداره کل سنجش و ارزشیابی تحصیلی و با مشارکت و همکاری سازمان آموزش و پرورش استثنایی و با استفاده از دبیران واجد شرایط به صورت ویژه طراحی و بر اساس برنامه ریزی اداره کل سنجش و ارزشیابی تحصیلی در اختیار حوزه های امتحانی آنان قرار خواهد گرفت.
ماده 47ـ مدیر واحد آموزشی موظّف است فهرست مشخّصات دانش‌آموزان واجد شرایط را با قید موادّ درسی که باید آن را بصورت امتحان نهایی بگذرانند به همراه نمرات ارزشیابی تکوینی هر نیمسال یا دوره تابستانی آن درسها در برگهای نمونهای که از سوی اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی اعلام می‌شود تنظیم کند و تا یک هفته قبل از شروع امتحانات نهایی هر نیمسال و یا دوره تابستانی به اداره آموزش و پرورش منطقه تحویل دهد.
تبصره 1ـ مدیر واحد آموزشی شاخه کاردانش که در آن واحد آموزشی استاندارد مهارت آموزش داده می‌شود موظّف است فهرست مشخّصات دانش‌آموزان واجد شرایط را با قید عنوان استاندارد مهارت مطابق برگهای نمونه تنظیم و حدّاکثر یک ماه قبل از پایان آموزش آن استاندارد مهارت به اداره آموزش و پرورش شهرستان / منطقه / ناحیه تحویل دهد. اداره آموزش و پرورش نیز باید درخواستهای مربوط به انجام آزمونهای مهارت را حدّاکثر بیست روز قبل از پایان آموزش مهارت به اداره کلّ آموزش و پرورش استان ارسال کند و اداره کلّ آموزش و پرورش استان نیز باید حدّاکثر ده روز قبل از اتمام آموزش مهارت فهرست مشخصّات دانش‌آموزان را به دستگاه متولّی استاندارد مهارت ارسال کند.
تبصره 2ـ امتحانات عملی غیرکتبی و کارگاهی درسهای غیرنهایی توسّط واحد آموزشی و درسهای نهایی، توسّط افراد واجد شرایطی که از سوی اداره آموزش و پرورش انتخاب میشوند قبل از برگزاری امتحانات کتبی و در واحد آموزشی برگزار می‌شود.
تبصره 3ـ در شاخه کاردانش چنانچه دانش‌آموز گواهینامه مهارت ارائه دهد پذیرش این قبیل گواهینامههای مهارتی به شرط آنکه مشخّصات آنها در رشته مهارتی مربوط تعریف شده باشد پس از تأیید مرجع صادرکننده گواهینامه، به میزان واحدهای تعیین شده با رعایت سایر ضوابط بلامانع است.
ماده 48ـ نمره هر یک از امتحانات پایانی و ارزشیابیهای مستمر دانش‌آموز در هر درس از صفر تا بیست است.
تبصره ـ در شاخه کاردانش، نمرات ارزشیابی استاندارد مهارت (درسهای مهارتی) قبل از ثبت به تفکیک بخش نظری و عملی برمبنای صفر تا بیست محاسبه می‌شود.
ماده 49ـ نمره هر درس در هر نیمسال یا دوره تابستانی از مجموع نمره ارزشیابی مستمر با ضریب یک و نمره ارزشیابی پایانی با ضریب چهار بشرح جدول زیر بدست میآید.
| نمره درس | نمره ارزشیابی پایانی | نمره ارزشیابی مستمر |
| مجموع نمرات ارزشیابی‌ها با ضریب تقسیم بر پنج | ضریب 4 | ضریب 1 |
تبصره 1ـ برای درسهای غیرحضوری و همچنین استاندارد مهارت در شاخه کاردانش نمره ارزشیابی پایانی (برمبنای صفر تا بیست) به عنوان نمره درس منظور می‌شود.
تبصره 2ـ نمره درسهایی که صرفاً ناظر بر فعاليّت ضمن نیمسال یا دوره تابستانی دانش‌آموز است و ارزشیابی پایانی ندارد برمبنای ارزشیابی مستمر از فعاليّت دانش‌آموز توسّط معلّم مربوط تعیین می‌شود.
تبصره 3ـ در محاسبه نمره درس با ضرایب فوقالذکر عدد اعشاری نمرات به شرح ذیل تغییر مییابد و در برگ ریزنمرات ثبت و محاسبه می‌شود:
1ـ کمتر از 25/0 به 25/0
2ـ از 26/0 تا 49/0 به 50/0
3ـ از 51/0 تا 74/0 به 75/0
4ـ از 76/0 تا 99/0 به یک
ماده 50 ـ برای سنجش مهارت عملی، آزمون عملی و برای سنجش مهارت گفتاری آزمون شفاهی بعمل میآید.
ماده 51 ـ نظارت بر برگزاری امتحانات داخل و خارج از کشور برعهده معاونت آموزشی (اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی) می‌باشد.
ماده 52 ـ مسؤولیت حسن اجرای امتحانات داخلی و اعلام به موقع نتایج برعهده مدیر واحد آموزشی است و اداره آموزش و پرورش شهرستان / منطقه / ناحیه، اداره کلّ آموزش و پرورش استان و اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی در صورت لزوم می‌توانند اوراق امتحانی تصحیح شده را مورد بررسی و تجدیدنظر قرار دهند. در صورتیکه در بازبینی اوراق، نمره دانش‌آموزی تغییر یابد، آخرین نمره ملاک عمل خواهد بود و موضوع باید کتباً به اطلاع معلّم و دانش‌آموز مربوط برسد.
تبصره ـ در صورتیکه بازبینی اوراق امتحانات پایان نیمسال اوّل پس از فروردین‌ماه و اوراق امتحانات پایان نیمسال دوّم و دوره تابستانی هر سال پس از آبانماه انجام شود و نمره دانش‌آموزی تغییر یابد مراتب برای تصمیمگیری به کمیسیون معین ارجاع می‌شود.
ماده 53 ـ نتیجه امتحانات حدّاکثر تا دو هفته پس از پایان هر نیمسال یا دوره تابستانی کتباً توسّط مدیر واحد آموزشی به دانش‌آموز اعلام می‌شود.
ماده 54 ـ مهلت اعتراض به نمرات امتحانات پایانی هر نیمسال یا دوره تابستانی (اعم از نهایی و غیرنهایی) حدّاکثر 3 روز پس از اعلام نتیجه امتحانات آن نیمسال یا دوره تابستانی می‌باشد. در امتحانات داخلی مدیر واحد آموزشی موظّف است اوراق امتحانی معترضان را جهت تجدیدنظر در اختیار مصحح مربوط و یا به تشخیص خود، در اختیار مصحح مربوط و یکنفر دیگر از معلّمان همان درس قرار دهد. نمره ورقه تجدیدنظر شده با امضاء مصحح مربوط و یا مصحح مربوط و تجدیدنظر کننده حسب مورد تعیین می‌شود. در صورت اختلاف نظر، رای معلّم سوّم واجد شرط قطعی و لازمالاجرا است. در امتحانات نهایی رئیس حوزه تصحیح موظّف می‌باشد اوراق امتحانی معترضان را جهت تجدیدنظر در اختیار یک نفر از معلّمان همان درس (غیر از مصححین اوّل و دوم) قرار دهد و نمره وی ملاک عمل خواهد بود. در هر صورت باید حدّاکثر ظرف مدّت 5 روز پس از پایان مهلت اعتراض، نتیجه به اطلاع معترضان برسد.
تبصره ـ نمرات درسهای عملی (غیرکتبی) و کارگاهی و بخش عملی استاندارد مهارت و درسهای شفاهی قابل اعتراض و تجدیدنظر نمیباشند و نمره اعلام شده قطعی است.
ماده 55 ـ اوراق امتحانات پایانی نیمسال اوّل و دوّم و دوره تابستانی درسهای غیرنهایی به مدّت شش ماه در واحد آموزشی و اوراق امتحانات نهایی به مدّتیک سال در محلی که اداره آموزش و پرورش منطقه تعیین می‌کند نگهداری و سپس برابر مقرّرات محو می‌شود ولی فهرست دستنویس ریزنمرات معلّمان، دفتر امتحانات، برگ ریزنمرات قبولشدگان امتحان نهایی، صحافی و جزء اسناد و مدارک تحصیلی محسوب و به طور دائم در واحد آموزشی و اداره مربوط حسب مورد نگهداری می‌شود.
تبصره 1- در شاخه کاردانش فهرست مشخّصات و ریزنمرات ارزشیابی پایانی استانداردهای مهارت (درسهای مهارتی) پس از تأیید دستگاه متولّی استاندارد مهارت در هر سال تحصیلی همانند ریزنمرات سایر درسها در دو نسخه صحافی شده که یک نسخه در اداره منطقه و یک نسخه در واحد آموزشی به طور دائم نگهداری می‌شود.
تبصره 2ـ در شاخه کاردانش ثبت نمرات آن دسته از گواهینامههای مهارتی که دانش‌آموز رأساً نسبت به ارائه آنها اقدام می‌کند منوط به دریافت تأییدیه گواهینامه مهارت از دستگاه متولّی مربوط خواهد بود. تأییدیههای مذکور باید صحافی و در واحد آموزشی بطور دائم نگهداری شود.
ماده 56ـ در هر نیمسال تحصیلی به هر دانش‌آموز براساس رعایت موازین اسلامی، رفتار، اخلاق، رعایت اصول بهداشت و نظافت شخصی، وضعيّت حضور و غیاب، رعایت مقرّرات واحد آموزشی و حفظ اموال آن و گزارش رسیده از سوی معلّمان و مربیان و با رعایت آئیننامه انضباطی توسّط مدیر و معاون یا معاونان واحد آموزشی یک نمره انضباط تعیین و در برگ ریزنمرات مربوط ثبت و با امضاء مدیر تسلیم دفتر واحد آموزشی می‌شود.
تبصره 1ـ نمره انضباط در احتساب معدّل هر نیمسال معادل یک واحد درسی منظور می‌شود همچنین برای محاسبه معدّل کل به تعداد نیمسالهای تحصیلی دانش‌آموز نمرات انضباط وی لحاظ می‌شود.
تبصره 2ـ تعداد واحدهای انضباط در محاسبه 96 واحد درسی در نظر گرفته نمیشود.
تبصره 3ـ در دوره تابستانی نمره انضباط منظور نمیشود.
تبصره 4 ـ در واحدهای آموزشی ایثارگران برای دوره تابستانی نیز برای دانش آموز نمره انضباط معادل یک واحد درسی منظور می شود و در محاسبه معدل کل، تعداد واحدهای انضباط نیمسال های تحصیلی و دوره های تابستانی نیز لحاظ می شود.
ماده 57 ـ نمونه اسناد و مدارک تحصیلی دانش‌آموزان توسّط معاونت آموزشی تهيّه و به ادارات کل آموزش و پرورش کشور ابلاغ می‌شود.
ماده 58 ـ دفتر امتحانات در هر سال تحصیلی باید حدّاکثر تا پایان آبانماه سال بعد تنظیم شود و توسّط نمایندهای که از سوی اداره آموزش و پرورش تعیین می‌شود بررسی و پس از تأیید، مسدود شود.
ماده 59 ـ چنانچه دانش‌آموزی در زمان برگزاری امتحانات کتبی پایانی یا قبل از آن دچار مشکل و سانحهای شود که قادر به نوشتن نباشد میتواند از منشی معتمدی که از طرف مدیر واحد آموزشی برای امتحانات غیرنهائی و رئیس حوزه اجرا برای امتحانات نهایی تعیین می‌شود، استفاده کند.
ماده 60 ـ برای دانش‌آموز دارای نقص عضو و یا بیماری مؤثر مانع بر شرکت وی در امتحانات کتبی، شفاهی و عملی، مدیر واحد آموزشی یا رئیس حوزه اجراء تسهیلاتی متناسب با نقص عضو و یا بیماری او فراهم می‌کند. در صورت لزوم از امتحانات آن بخش از درس که از نظر جسمی قادر به انجام آن نمیباشد، معاف می‌شود و سهم نمره مربوط به این بخش به سایر بخشها اضافه می‌شود.
تبصره 1ـ برای دانش‌آموز موضوع این مادّه که درس تربیت بدنی را انتخاب کرده است باید امتحان عملی متناسب با توانائی جسمی وی توسّط معلّم مربوط انجام شود. شیوهنامه مربوط توسّط معاونت پرورشی و تربیتبدنی تهيّه و ابلاغ خواهد شد.
تبصره 2ـ دانش‌آموزان شاخههای فنّی و حرفه‌ای و کاردانش که به دلیل نقص عضو قادر به انجام فعاليّت عملی درسهای تخصصی رشته مربوط نیستند ملزم به تغییر رشته میباشند.
ماده 61 ـ دانش‌آموزان اقلّيّتهای دینی مذکور در قانون اساسی، برابر شیوهنامههای خاصّ وزارت آموزش و پرورش با سوالهای امتحانی خاصّ اقلّيّت دینی مربوط ارزشیابی می‌شود و این نمره جایگزین نمره (درس دینی و قرآن) می‌شود.
ضمناً در صورت تمایل دانش آموز به شرکت درامتحان تعلیمات دینی اسلامی منعی برای شرکت وی نخواهد بود.
ماده 62 ـ با متخلف یا متخلفان در امتحانات داخلی و نهایی برابر آیین‌نامه تخلفات امتحانی و قانون رسیدگی به تخلفات اداری حسب مورد رفتار خواهد شد.
ماده 63 ـ شرط قبولی در هر درس بشرح ذیل می‌باشد:
الف ـ در درسهایی که امتحان پایانی داخلی (غیر نهایی) دارند نمره درس کمتر از نصاب قبولی نباشد.
ب ـ در درس‌هایی‌که امتحان نهایی دارند علاوه بر کسب نمره 7 در امتحان نهایی نمره آن درس در پایان نیم سال یا دوره تابستانی نیز کمتر از نصاب قبولی نباشد.7
تبصره 1ـ نصاب قبولی در هر درس نمره 10 و در درسهای کارگاهی، آزمایشگاهی و علمیات میدانی و برخی از درسهای اختصاصی شاخه فنّی و حرفه‌ای 12 است (عناوین درسهای اختصاصی توسّط دفتر برنامه‌ریزی و تألیف آموزشهای فنّی و حرفه‌ای و کاردانش تعیین و از سوی معاونت آموزشی اعلام می‌شود) و در شاخه کاردانش نصاب قبولی در استاندارد مهارت در بخش نظری و عملی توسّط دستگاه متولّی استاندارد مهارت تعیین می‌شود.
تبصره 2ـ برای درسهایی که امتحان پایانی نهایی دارند و بصورت غیرحضوری ارائه میشوند ملاک، کسب نصاب قبولی در امتحان نهایی می‌باشد.
ماده 64 ـ چنانچه دانش‌آموزی در امتحانات پایان نیمسال و یا دوره تابستانی یک یا چند درس (اعم از نهایی یا غیرنهایی) غیبت غیرموجّه داشته باشد نمره ارزشیابی پایانی او در آن نیمسال یا دوره تابستانی در آن درس صفر محسوب می‌شود و در چنین مواردی کلمه غایب (غ) بجای نمره ارزشیابی پایانی قید شده لیکن در محاسبات کلمه غایب به منز‌‌له صفر خواهد بود و نمره درس یا درسهای موردنظر با لحاظ نمودن نمره مستمر محاسبه خواهد شد.
ماده 65 ـ اگر دانش‌آموزی در امتحانات پایان نیمسال و یا دوره تابستانی یک یا چند درس غیرنهایی با عذر موجّه غایب باشد در صورت درخواست دانش‌آموز، مدیر واحد آموزشی مجاز است حدّاکثر تا دو هفته پس از آخرین امتحان از درس یا درسهای مربوط با رعایت ضوابط مربوط امتحان بعمل آورد و در غیر اینصورت آن درس یا درسها از واحدهای انتخابی دانش‌آموز حذف می‌شود.
1ـ65 ـ در درسهایی که امتحان آنها به صورت هماهنگ برگزار می‌شود سوال دانش‌آموزان مشمول این مادّه به صورت هماهنگ خواهد بود.
ماده 66 ـ چنانچه دانش‌آموزی در امتحانات نهایی غیبت موجّه داشته باشد آن درس از درسهای آن نیمسال یا دوره تابستانی وی حذف می‌شود و باید با رعایت سایر شرایط مجدّداً آن درس یا درسها را انتخاب کند و بصورت نهایی امتحان دهد.
ماده 67 ـ اگر دانش‌آموزی در نیمسال تحصیلی یا دوره تابستانی به دلیل غیبت موجّه نمره ارزشیابی مستمر نداشته باشد نمره ارزشیابی پایانی وی (به استثنای درسهای موضوع تبصره دو مادّه 49) جایگزین نمره ارزشیابی مستمر می‌شود و این نمره توسّط معلّم مربوط در برگ ریزنمرات ثبت می‌شود.
ماده 68 ـ تشخیص غیبت موجّه براساس دلایل و مدارک ارائه شده از طرف دانش‌آموز در امتحانات داخلی، با شورای مدرسه و در امتحانات هماهنگ با کمیسیون خاصّ اداره آموزش و پرورش مربوط و در امتحانات نهایی با رئیس حوزه اجرا پس از هماهنگی با مدیر واحد آموزشی خواهد بود.
ماده 69 ـ برای محاسبه معدّل دانش‌آموز در هر نیمسال، تعداد واحدهای هر درس در نمره آن درس ضرب می‌شود و مجموع حاصلضربهای بدست آمده بر تعداد کلّ واحدهایی که دانش‌آموز در آن نیمسال برای آنها نمره (اعم از قبولی یا مردودی) دریافت داشته است تقسیم می‌شود. و برای دوره تابستانی معدّل گیری انجام نمیشود.
تبصره 1ـ درواحدهای آموزشی ایثارگران برای دورة تابستانی نیز معدل محاسبه می شود.
تبصره 2ـ چنانچه حداکثر شش نیمسال یا دوره تابستانی (اعم از متوالی یا متناوب) معدل دانش آموز واحدهای آموزشی ایثارگران کمتر از 10 بشود مجاز به ادامه تحصیل در واحدهای آموزشی ایثارگران نیست و چنین دانش آموزی می تواند با رعایت سایر شرایط در واحدهای آموزشی بزرگسالان عادی و یا به صورت داوطلب آزاد ادامه تحصیل دهد.
ماده 70ـ دانش‌آموزی فارغالتحصیل شناخته می‌شود که:
الف) در کلّیه واحدهای درسی دوره متوسّطه در رشته مربوط (حداقل 96 واحد درسی) قبول شده باشد.
ب) معدّل کلّ وی حدّاقّل 10 باشد.
تبصره 1ـ چنانچه دانش‌آموز از کلیه درسهای رشته مربوط نمره قبولی کسب کرده باشد و آخرین نمره درس وی در حدّاکثر دو عنوان درسی (اعم از نهایی و غیرنهایی) 7 و بیشتر و معدّل کل وی حدّاقّل 10 باشد نیز فارغالتحصیل شناخته خواهد شد. آن دسته از درسهای شاخه فنّی و حرفه‌ای که نصاب قبولی آنها 12 می‌باشد و همچنین استانداردهای مهارت (درسهای مهارتی) و کارورزی شاخه کاردانش مشمول این تبصره نمیشود.8
تبصره 2ـ علاوه بر مفاد تبصره یک چنانچه دانش‌آموز از درسهایی نمره کمتر از نصاب قبولی کسب کرده باشد ولی برابر مقرّرات از وی پذیرفته شده باشد و معدّل کلّ وی حدّاقّل 10 باشد نیز فارغالتحصیل شناخته خواهد شد.
تبصره 3ـ در صورتیکه دانش‌آموز شرط الف را احراز کند لیکن معدّل کلّ وی کمتر از10 باشد میتواند بمنظور تأمین شرط بند ب از درسهایی که نمره وی در آنها کمتر از 12 است یک نیمسال در واحدهای آموزشی بزرگسالان بصورت غیرحضوری و پس از آن بهعنوان داوطلب آزاد، درسهایی را انتخاب کند و امتحان دهد چنانچه، کمبود نمره دانش‌آموز، مربوط به درسهای انتخابی باشد باید بجای آنها از درسهای سایر رشتهها انتخاب کند و امتحان دهد.
تبصره 4 ـ دانش آموز واحدهای آموزشی ایثارگران علاوه بر دروس موضوع تبصره یک این ماده چنانچه از یکی از دروسی که نصاب قبولی آنها 10 می باشد نمره کمتر از 10کسب کند نیز فارغ التحصیل شناخته خواهد شد.
ماده 71ـ در پایان دوره متوسّطه برای هر یک از فارغالتّحصیلان براساس نمرات درسهایی که امتحان نهایی دادهاند معدّل کتبی نهایی محاسبه و در مدارک تحصیلی آنان ثبت می‌شود برای محاسبه معدّل کتبی نهایی تعداد واحدهای هر یک از درسهای نهایی در نمره پذیرفته شده امتحان نهایی آن درس ضرب می‌شود و مجموع حاصلضربهای بدست آمده بر تعداد واحدهای درسهای نهایی تقسیم می‌شود.
ماده 72ـ برای محاسبه معدّل کلّ نمرات هر دانش‌آموز در پایان دوره متوسّطه، تعداد واحدهای هر درس در نمره پذیرفته شده آن درس ضرب می‌شود و مجموع حاصلضربهای بدست آمده بر مجموع واحدهای این درسها تقسیم می‌شود، در محاسبه معدّل کل، نمرات و تعداد واحدهای مربوط به انضباط نیز لحاظ می‌شود.
تبصره 1ـ چنانچه واحدهای درسی گذرانده شده دانش‌آموز یک یا چند واحد درسی مازاد برحد مجاز واحدهای رشته مربوط باشد درسهای مازاد به عنوان جایگزین درسهای انتخابی، معاف و اختیاری شاخه کاردانش به نحوی که مجموع واحدهای پذیرفته شده دانش‌آموز 96 واحد و یا حتیالامکان به 96 واحد نزدیکتر باشد از وی پذیرفته می‌شود و مابقی درسهای گذرانده شده مازاد بر درسهای رشته مربوط در محاسبه معدّل کلّ دانش‌آموز منظور نمیشود.
تبصره 2ـ چنانچه دانش‌آموزان شاخه کاردانش علاوه بر گواهینامههای مهارتی رشته مربوط دارای گواهینامههای مهارتی دیگری باشند که مشخّصات (عنوان گواهینامه مهارت ـ شماره استاندارد و مدّت آموزش) آنها در مجموعه فهرست رشتههای مهارتی تعریف شده باشد. پذیرش آنها جهت جایگزینی درسهای اختیاری و کارورزی با موافقت مدیر واحد آموزشی بلامانع است.
ماده 73ـ به دانش‌آموزی که موفّق به گذراندن کلّیه واحدهای درسی دوره متوسّطه در رشته مربوط (حداقّل 96 واحد درسی بدون احتساب نمرات انضباط) شود با رعایت سایر ضوابط گواهینامه پایان تحصیلات دوره متوسّطه (دیپلم) اعطا می‌شود.
تبصره ـ نمونه گواهینامه پایان تحصیلات دوره متوسّطه اداره کلّ سنجش و ارزشیابی تحصیلی تهيّه و پس از تصویب شورای‌عالی آموزش و پرورش ابلاغ خواهد شد.9
فصل پنجم ـ شیوه هدایت تحصیلی دانش‌آموزان و ضوابط آن
ماده 74ـ هدایت تحصیلی دانش‌آموز به شاخه / رشتههای تحصیلی بر اساس استعداد و علاقه وی و به تناسب امکانات آموزشی مطابق با نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی و رعایت ضوابط ذیل انجام می‌شود.
1ـ74ـ رشته ریاضی فیزیک:
1ـ1ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درسهای ریاضی و علوم تجربی در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2ـ1ـ74ـ نمره درس ریاضی (1) در دوره متوسّطه حدّاقّل 12 باشد و درس فیزیک(1) و آزمایشگاه را با موفقيّت (کسب حداقّل نمره 10) گذرانده باشد.
3ـ1ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل دوره متوسّطه باید حدّاقّل 96 باشد و یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با رشته از 12 کمتر نباشد.
2ـ74ـ رشته علوم تجربی:
1ـ2ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درسهای ریاضی و علوم تجربی، در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2ـ2ـ74ـ در دوره متوسّطه درسهای ریاضی (1)، شیمی (1) و آزمایشگاه و علوم زیستی و بهداشت را با موفقیت (کسب نمره حداقّل 10) گذرانده باشد و حدّاقّل در یکی از سه درس مذکور نمره حداقّل 12 اخذ کرده باشد.
3ـ2ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل دوره متوسّطه باید حدّاقّل 108 باشد یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با رشته از 12 کمتر نباشد.
3ـ74ـ رشته ادبيّات و علوم انسانی:
1ـ3ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور، هر یک از درسهای ادبيّات فارسی (معدّل درسهای فارسی، دستور، املاء و انشاء) و عربی در سهپایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2ـ3ـ74ـ در درسهای ادبيّات فارسی (1)، زبان فارسی (1)، عربی (1) و مطالعات اجتماعی پایه اوّل متوسّطه نمره حدّاقّل 10 را کسب کرده باشد و نمره درس ادبيّات (معدّل درسهای ادبيّات فارسی(1) و زبان فارسی (1)) حداقّل 12 باشد.
3ـ3ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل دوره متوسّطه باید حداقّل 108 باشد یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با رشته از 12 کمتر نباشد.
4ـ74ـ رشته علوم و معارف اسلامی:
1ـ4ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور، هر یک از درسهای ادبيّات فارسی (معدّل درسهای فارسی، دستور، املاء و انشاء) و عربی در سه پایه در دوره راهنمایی تحصیلی، بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2ـ4ـ74ـ در درسهای ادبيّات فارسی (1)، زبان فارسی (1) (که معدّل آنها به عنوان نمره درس ادبيّات در نمون برگ ثبت می‌شود)، عربی (1) و تعلیماتدینی و قرآن (1) نمره حداقّل 10 را کسب کرده باشد و حداقّل در یکی از دو درس عربی (1) یا تعلیمات دینی و قرآن (1) نمره حداقّل 12 اخذ کرده باشد.
3ـ4ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل دوره متوسّطه باید حداقّل 108 باشد یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با رشته از 12 کمتر نباشد.
5ـ74ـ شاخه فنّی و حرفه‌ای:
1ـ5ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درسهای ریاضی، علوم تجربی و حرفه و فنّ در سه پایه در دوره راهنمایی بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2ـ5ـ74ـ در دوره متوسّطه از درس ریاضی (1) نمره حداقّل 10 و از درسکارگاه خوداتّکایی نمره حداقّل 12 کسب کرده باشد. چنانچه نمره درسکارگاه خوداتکائی دانش‌آموز کمتر از 12 باشد در هدایت تحصیلی منظور نمیشود.
3ـ5ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با شاخه در دوره راهنمایی و پایه اوّل دوره متوسّطه باید حداقّل 132 باشد و در صورت عدم انتخاب یا حذف درس کارگاه خوداتّکایی حداقّل 120 باشد. یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با شاخه از 12 کمتر نباشد.
6ـ74ـ شاخه کار دانش:
1ـ6ـ74ـ مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد و یا شهریور هر یک از درسهای حرفه و فن و هنر، در سه پایه در دوره راهنمایی بدون ضریب کمتراز 30 نباشد.
2ـ6ـ74ـ در دوره متوسّطه از درس کارگاه خوداتّکایی نمره حدّاقّل 10کسب کرده باشد. چنانچه نمره درس کارگاه خوداتکائی دانش‌آموز کمتر از10 باشد در هدایت تحصیلی منظور نمیشود.
3ـ6ـ74ـ مجموع نمرات درسهای مرتبط با شاخه در دوره راهنمایی و پایه اوّل متوسّطه دانش‌آموز در صورت انتخاب درس کارگاه خوداتّکایی حدّاقّل70 و در صورت عدم انتخاب یا حذف درس کارگاه خوداتّکایی حدّاقّل60 باشد یا به عبارت دیگر معدّل درسهای مرتبط با شاخه از 10 کمتر نباشد.
4ـ6ـ74ـ دانش‌آموز برای ورود به برخی از رشتههای مهارتی در شاخه کاردانش علاوه بر احراز شرایط فوقالذکر باید ضوابط خاصّ رشته (در محدوده درسهای سال اوّل) را که معاونت آموزشی تعیین می‌کند کسب کند.
تبصره 1ـ نمرات دوره راهنمایی دانش‌آموزی که به دلایل موجّه نظیر: شرکت در امتحانات جامع دوره راهنمایی، شرکت در امتحان تعیین پایه (موضوع مادّه هفتاد آئیننامه آموزشی دوره سه ساله متوسّطه روزانه)، تحصیل در مدارس غیرایرانی خارج از کشور، و بروز حوادثی از قبیل، سیل، زلزله، جنگ، آتشسوزی و ... فاقد نمرات پایه‌های اوّل و دوم و سوّم راهنمایی تحصیلی است به شرح ذیل محاسبه می‌شود.
الف ـ چنانچه نمرات پایه اوّل یا دوّم و یا هر دو پایه دوره راهنمایی موجود نباشد نمرات درسهای مرتبط پایه سوّم راهنمایی برای درسهای همنام پایه‌های مذکور نیز منظور می‌شود و با رعایت سایر ضوابط در نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی ثبت میگردد.
ب ـ چنانچه نمرات پایه سوّم دوره راهنمایی موجود نباشد نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی براساس نمرات درسهای مرتبط پایه اوّل متوسّطه با رعایت سایر ضوابط تنظیم می‌شود.
تبصره 2ـ بمنظور محاسبه امتیاز در نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی معدّل هر شاخه یا رشته در عدد پنج ضرب می‌شود.
ماده 75ـ نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی پس از دو نیمسال تحصیلی برای دانش‌آموزی که بدواً در واحد آموزشی بزرگسالان ثبت‌نام کرده است (بدون احتساب امتیاز بررسیهای مشاورهای) تنظیم می‌شود و پس از تأیید و امضاء آن توسّط مسئول ثبت نمرات و مشاور و مدیر واحد آموزشی، در اختیار دانش‌آموز قرار میگیرد.
ماده 76ـ دانش‌آموزی که در پایان زمان مقرّر (پس از دو نیمسال) شرایط ورود به هیچیک از شاخهها یا رشتهها و یا شاخه و رشته دلخواه را کسب نکند و یا شرایط شاخه یا رشتهای را کسب کند که در محل سکونت وی وجود ندارد چنانچه در نیمسالهای بعد مطابق ضوابط ذیل موفّق به احراز شرایط شود میتواند به شاخه یا رشته موردنظر هدایت شود و ادامه تحصیل دهد.
1ـ76ـ چنانچه علّت عدم احراز شرایط شاخه یا رشته موردنظر مربوط به نداشتن نمره (10) از درس یا درسهای مرتبط متوسّطه باشد دانش‌آموز میتواند پس از گذراندن آن درس یا درسها و اخذ نمره 10 و کسب سایر شرایط با صدور نمون برگ مجدّد هدایت تحصیلی به شاخه یا رشته مربوط هدایت شود.
2ـ76ـ چنانچه علت عدم احراز شرایط شاخه یا رشته موردنظر بدلیل نداشتن نمره 12 از درس یا درسهای اختصاصی باشد (ویژه رشتههای شاخه نظری) دانش‌آموز میتواند با نظر مشاور در امتحان تعیین رشته درس یا درسهای مربوط شرکت کند و در صورت کسب شرایط به شاخه یا رشته موردنظر هدایت شود.
3ـ76ـ در صورتی که دانش‌آموز شرایط شاخه یا رشته موردنظر را بدلیل عدم کسب حد نصاب (30) از درسهای مرتبط دوره راهنمایی احراز نکرده باشد به شرط داشتن معدّل حدّاقّل 12 از درسهای مرتبط پایه اوّل متوسّطه و یا کسب آن از طریق امتحان تعیین رشته میتواند به شاخه یا رشته موردنظر هدایت شود.
4ـ76ـ چنانچه مجموع نمرات درسهای مرتبط با شاخه یا رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل متوسّطه دانش‌آموز به حد نصاب مقرّر نرسد به شرط داشتن معدّل حدّاقّل 12 از درسهای مرتبط با شاخه یا رشته در پایه اوّل متوسّطه میتواند با نظر مشاور به شاخه یا رشته موردنظر هدایت شود. چنانچه معدّل درسهای مرتبط پایه اوّل متوسّطه دانش‌آموز 12 نباشد میتواند در امتحان تعیین رشته درس یا درسهایی که شرایط را برای وی فراهم میآورد شرکت کند و معدّل درسهای مرتبط با شاخه یا رشته پایه اوّل متوسّطه و یا معدّل درسهای مرتبط با شاخه یا رشته (معدّل مجموع نمرات درسهای مرتبط با شاخه یا رشته در دوره راهنمایی و پایه اوّل متوسّطه) را به حدّاقّل 12 برساند.
تبصره ـ دانش‌آموز متقاضی شاخه کاردانش مشمول بندهای 3ـ76 و 4ـ76 نمیشود و در صورت کسری نمره با نظر مشاور میتواند به شاخه مذکور هدایت شود.
5ـ76ـ دانش‌آموز در طول دوره میتواند در امتحان تعیین رشته درس یا درسهایی که شرایط را برای وی در شاخه و رشتههای موردنظر فراهم می‌کند همزمان با امتحانات سایر درسها شرکت کند.
6ـ76ـ در صورت اجرای بندهای 2ـ76، 3ـ76 ، 4ـ76 باید توضیحات لازم توسّط مشاور در قسمت ملاحظات نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی ثبت شود و به تأیید و امضای وی برسد و نمون برگهای مربوط عنداللزوم تکمیل شود.
ماده 77ـ امتحان تعیین رشته مطابق با فصل چهارم این آئیننامه برگزار می‌شود و نمره آن همانند امتحانات درسهای غیرحضوری محاسبه می‌شود و در کارنامه تحصیلی و نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی دانش‌آموز (با عنوان تعیین رشته) ثبت شده و تأثیر در معدّل نیمسال و معدّل کلّ دانش‌آموز ندارد و صرفاً در هدایت تحصیلی مورد استفاده قرار میگیرد. تعداد واحدهای درسهای تعیین رشته جزء نصاب تعداد واحدهای اخذ شده دانش‌آموز محسوب نمیشود.
تبصره ـ چنانچه دانش‌آموز پایه اوّل متوسّطه دوره روزانه به استناد تبصرههای مادّه 75 آیین‌نامه آموزشی دوره سه ساله متوسّطه روزانه قبول شده و به دوره بزرگسالان منتقل شده باشد مجاز است در امتحان تعیین رشته درسهای مذکور نیز شرکت کند.
ماده 78ـ مشاور باید بطور مستمر و از طرق مختلف اطلاعات لازم را در خصوص رشتههای تحصیلی، مشاغل مرتبط، سیاستهای توسعه و در اختیار دانش‌آموز قرار دهد و وی را نسبت به انتخاب رشته مناسب راهنمایی کند.
ماده 79ـ متصدی امور دفتری یا مسئول ثبت نمرات موظّف است نمرات درسهای مرتبط با شاخهها و رشتهها را در نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی ثبت و امضاء کند. مسؤولیت حسن اجرای امر هدایت تحصیلی دانش‌آموزان و تأیید نهایی نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی به عهده مدیر واحد آموزشی می‌باشد.
ماده 80 ـ دانش‌آموزی که شاخه یا رشتهای را انتخاب کرده است و در آن شاخه یا رشته مشغول ادامه تحصیل می‌باشد و متقاضی تغییر شاخه / رشته است چنانچه شرایط و ضوابط رشته مورد تقاضا را مطابق با آخرین نمون برگ شماره یک هدایت تحصیلی کسب کرده باشد و یا در طول تحصیل کسب کند تغییر رشته وی در طول تحصیل با نظر مشاور و رعایت سایر ضوابط بلامانع است.
ماده 81 ـ در صورت تغییر شاخه / رشته، نمرات درسهای گذرانده شده دانش‌آموز، چنانچه در جدول درسهای رشته جدید موجود باشد از وی پذیرفته می‌شود و سایر درسها حتیالامکان به عنوان درسهای انتخابی (یا درسهای اختیاری شاخه کاردانش) منظور می‌شود.
تبصره ـ درسهایی که از نظر محتوایی با درسهای رشته جدید تطبیق دارد براساس جدولی که سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی تهيّه و اعلام می‌کند به جای درسهای رشته جدید پذیرفته می‌شود.
ماده 82 ـ هدایت تحصیلی دانش‌آموزی که از نظامهای قبلی و یا فعلی آموزشی به این نظام منتقل می‌شود پس از تطبیق درسها براساس آئیننامه مربوط انجام خواهدشد.
فصل ششم ـ ضوابط تحصیل داوطلبان آزاد:
ماده 83 ـ انتخاب واحد و هدایت تحصیلی و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی داوطلبان آزاد براساس مفاد این آئیننامه و شیوهنامههای مربوط و با رعایت مقرّرات زیر انجام میگیرد:
الف) موادّ و تبصرههائی از این آئیننامه که ناظر بر تحصیلات ضمن سال دانش‌آموزان است شامل داوطلبان آزاد نمیشود.
ب) نمره انضباط برای داوطلبان آزاد منظور نمیشود.
ج) داوطلبان آزاد از گذراندن درسهای انتخابی و تربیت بدنی معاف هستند لیکن باید معادل درسهای فوق از درسهای سایر رشتهها انتخاب کرده و بگذرانند.
د) در رشتههای شاخه فنّی و حرفه‌ای ثبت‌نام و ادامه تحصیل به صورت داوطلب آزاد ضمن رعایت سایر ضوابط صرفاً برای هنرجویان پایه سوّم خواهد بود که شرایط ادامه تحصیل در رشته مربوط را در دوره روزانه از دست داده باشند. این قبیل دانش‌آموزان لازم است قبلاً در آموزشهای درسهای کارگاهی، آزمایشگاهی و عمليّات میدانی رشته مربوط شرکت کرده باشند.
ماده 84 ـ امتحان داوطلبان آزاد در هر منطقه آموزشی در درسهایی برگزار می‌شود که آن درسها در واحدهای آموزشی روزانه و یا بزرگسالان همان منطقه موجود باشد.
ماده 85 ـ ثبت‌نام و برگزاری امتحانات داوطلبان آزاد در واحدهای آموزشی بزرگسالان دولتی انجام خواهد گرفت و در مناطقی که واحد آموزشی بزرگسالان دایر نمیباشد ثبت‌نام آنان در یکی از واحدهای آموزشی روزانه که اداره آموزش و پرورش محل تعیین می‌کند به تفکیک جنسیت انجام خواهد گرفت.
تبصره 1 ـ ثبت‌نام داوطلبان آزاد در واحدهای آموزشی غیرانتفاعی و یا وابسته به سایر سازمانها مجاز نمیباشد.
تبصره 2 ـ ثبت نام و امتحان داوطلبان استثنایی (غیر از دروس امتحانات نهایی) در واحدهای روزانه استثنایی بلامانع می باشد.
ماده 86 ـ دارندگان دیپلم نظام جدید و یا نظام قدیم، در صورت تمایل به اخذ دیپلم مجدّد (در رشته غیرمتناظر) در شاخههای نظری و یا کاردانش پس از تطبیق درسها می‌توانند کسری درسهای رشته مربوط را همراه داوطلبان آزاد امتحان دهند و بر اساس این آئیننامه، موفّق به کسب گواهینامه دیپلم در شاخه یا رشته دلخواه شوند.10
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی مشترک و عمومی
پایه اول
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | عربی (1) | 2 | 4 | - | 1 | تعلیمات دینی و قرآن (1) | 2+2 | 4+4 | - |
| 2 | ادبیات فارسی (1) | 2 | 4 | - | 2 | زبان فارسی (1) | 2 | 4 | - |
| 3 | زبان خارجی (1) | 3 | 6 | - | 3 | شیمی (1) و آزمایشگاه | 5/2 | 6 | - |
| 4 | فیزیک (1) و آزمایشگاه | 5/2 | 6 | - | 4 | مطالعات اجتماعی | 3 | 6 | - |
| 5 | ریاضی (1) | 4 | 8 | - | 5 | علوم زیستی و بهداشت | 2 | 4 | - |
| 6 | تربیت بدنی (1) | 1 | 4 | - | 6 | درس انتخابی (پرورشی) | 1 | 4 | - |
| 7 | درس انتخابی (جبرانی، تکمیلی) | 1 | 4 | - | 7 | درس انتخابی (سایر درسهای انتخابی) | 1 | 4 | - |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 5/15 | 36 | | | جمع | 5/15 | 34 | |
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی رشته علوم تجربی شاخه نظری
پایه دوًم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیمات دینی و قرآن (2) | 1+2 | 2+4 | - | 1 | ادبیات فارسی (2) | 2 | 4 | |
| 2 | زبان فارسی (2) | 2 | 4 | زبان فارسی (1) | 2 | عربی (2) | 2 | 4 | عربی (1) |
| 3 | زبان خارجی (2) | 2 | 4 | زبان خارجی (1) | 3 | شیمی (2) و آزمایشگاه | 3 | 8 | شیمی (1) و آزمایشگاه |
| 4 | فیزیک (2) و آزمایشگاه | 3 | 8 | فیزیک (1) و آزمایشگاه | 4 | ریاضی (2) | 4 | 8 | ریاضی (1) |
| 5 | هندسه (1) | 2 | 4 | - | 5 | زیست‌شناسی (1) و آزمایشگاه | 4 | 8 | - |
| 6 | جغرافیای عمومی و استان | 3 | 6 | | 6 | تربیت بدنی (2) | 1 | 4 | - |
| 7 | آمادگی دفاعی | 2 | 4 | - | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 17 | 36 | | | جمع | 16 | 36 | |
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی رشته علوم تجربی شاخه نظری
پایه سوّم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیمات دینی و قرآن (3) | 1+2 | 2+4 | - | 1 | ادبیات فارسی (3) | 2 | 4 | - |
| 2 | زبان فارسی (3) | 2 | 4 | زبان فارسی (2) | 2 | زبان خارجی (3) | 2 | 4 | زبان خارجی (2) |
| 3 | عربی (3) | 2 | 4 | عربی (2) | 3 | شیمی (3) و آزمایشگاه | 3 | 8 | شیمی (2) و آزمایشگاه |
| 4 | فیزیک (3) و آزمایشگاه ویژه علوم تجربی | 3 | 8 | فیزیک (2) و آزمایشگاه | 4 | آمار و مدلسازی | 2 | 4 | - |
| 5 | ریاضی (3) | 3 | 6 | ریاضی (2) | 5 | زیست‌شناسی (2) و آزمایشگاه | 4 | 8 | زیست‌شناسی (1) و آزمایشگاه |
| 6 | زمین شناسی | 2 | 4 | - | 6 | تاریخ معاصر ایران | 2 | 4 | - |
| 7 | تربیت بدنی (3) | 1 | 4 | - | 7 | درس انتخابی (پرورشی) | 1 | 4 | - |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 16 | 36 | | | جمع | 16 | 36 | |
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی رشته ریاضی فیزیک شاخه نظری
پایه دوم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیمات دینی و قرآن (2) | 1+2 | 2+4 | | 1 | ادبیات فارسی (2) | 2 | 4 | - |
| 2 | زبان فارسی (2) | 2 | 4 | زبان فارسی (1) | 2 | زبان خارجی (2) | 2 | 4 | زبان خارجی (2) |
| 3 | تربیت بدنی (2) | 1 | 4 | | 3 | شیمی (2) و آزمایشگاه | 3 | 8 | شیمی (2) و آزمایشگاه |
| 4 | فیزیک (2) و آزمایشگاه | 3 | 8 | فیزیک (1) و آزمایشگاه | 4 | ریاضی (2) | 4 | 8 | ریاضی (1) |
| 5 | هندسه (1) | 2 | 4 | - | 5 | آمار و مدلسازی | 2 | 4 | |
| 6 | جغرافیای عمومی و استان | 3 | 6 | | 6 | عربی (2) | 2 | 4 | عربی (1) |
| 7 | آمادگی دفاعی | 2 | 4 | | 7 | درسهای انتخابی (پرورشی) | 1 | 4 | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 16 | 36 | | | جمع | 16 | 36 | |
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحدهای درسی رشته ریاضی فیزیک شاخه نظری
پایه سوم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیات دینی و قرآن (3) | 1+2 | 2+4 | - | 1 | ادبیات فارسی (3) | 2 | 4 | - |
| 2 | زبان فارسی (3) | 2 | 4 | زبان فارسی (2) | 2 | زبان خارجی (3) | 2 | 4 | زبان خارجی (2) |
| 3 | عربی (3) | 2 | 4 | عربی (21) | 3 | فیزیک (3) و آزمایشگاه ویژه ریاضی فیزیک | 4 | 10 | فیزیک (2) و آزمایشگاه |
| 4 | شیمی (3) و آزمایشگاه | 3 | 8 | شیمی (2) و آزمایشگاه | 4 | هندسه (2) | 3 | 6 | هندسه (1) |
| 5 | جبر و احتمال | 3 | 6 | ریاضی (2) | 5 | حسابان | 4 | 8 | ریاضی (2) |
| 6 | مبانی کامپیوتر و انفورماتیک | 2 | 4 | - | 6 | تاریخ معاصر ایران | 2 | 4 | - |
| 7 | تربیت بدنی (3) | 1 | 4 | - | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 16 | 36 | | | جمع | 17 | 36 | |
جدول مواد و ساعات تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی رشته ادبیات و علوم انسانی شاخه نظری
پایه دوم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیمات دینی و قرآن (2) | 1+2 | 2+4 | - | 1 | ادبیات فارسی (2) | 2 | 4 | - |
| 2 | زبان فارسی (2) | 2 | 6 | زبان فارسی (1) | 2 | جامعه‌شناسی (1) | 2 | 4 | - |
| 3 | عربی (2) ویژه علوم انسانی | 4 | 8 | عربی (1) | 3 | زبان خارجی (2) | 2 | 4 | زبان خارجی (1) |
| 4 | آمار و مدلسازی | 2 | 4 | | 4 | تاریخ ایران و جهان (1) | 4 | 8 | - |
| 5 | اقتصاد | 2 | 4 | - | 5 | جغرافیا (1) | 3 | 8 | - |
| 6 | تاریخ ادبیات ایران و جهان (1) | 2 | 4 | - | 6 | درسهای انتخابی (پرورشی) | 1 | 4 | - |
| 7 | تربیت بدنی (2) | 1 | 4 | - | 7 | آمادگی دفاعی | 2 | 4 | - |
| | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 16 | 36 | | | جمع | 16 | 36 | |
جدول مواد و ساعت تدریس هفتگی و تعداد واحد های درسی رشته ادبیات و علوم انسانی شاخه نظری
پایه سوم
| نیمسال اول | نیمسال دوم | ||||||||
| دیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز | ردیف | نام درس | تعداد واحد | ساعات هفتگی | پیش‌نیاز |
| 1 | تعلیمات دینی و قرآن (3) | 1+2 | 2+4 | | 1 | ادبیات فارسی تخصصی | 2 | 4 | - |
| 2 | زبان فارسی تخصصی | 2 | 6 | زبان فارسی (2) | 2 | زبان خارجی (3) | 2 | 4 | - |
| 3 | عربی (3) (ویژه علوم انسانی) | 4 | 8 | عربی (2) | 3 | روان شناسی | 2 | 4 | زبان خارجی (2) |
| 4 | جامعه شناسی (2) | 2 | 4 | جامعه‌شناسی (1) | 4 | تاریخ ایران و جهان (2) | 3 | 6 | - |
| 5 | ریاضی (ویژه علوم انسانی) | 2 | 4 | - | 5 | جغرافیا (2) | 3 | 8 | - |
| 6 | تربیت بدنی | 1 | 4 | - | 6 | فلسفه و منطق | 3 | 6 | - |
| 7 | تاریخ ادبیات ایران و جهان (2) | 2 | 4 | - | 7 | آرایه های ادبی | 2 | 4 | - |
| | | | | | | | | | |
| | جمع | 16 | 36 | | | جمع | 17 | 36 | |