هیأت وزیران در جلسات مورخ 29/7/1369 و 27/8/1369 به استناد ماده ( 7 ) قانون وظائف و اختیارات ریاست جمهوری آئیننامه اعطای نشانهای دولتی را به شرح زیر تصویب نمود:

آئیننامه اعطای نشانهای دولتی
مصوب 1369,08,27با اصلاحات و الحاقات بعدی

فصل اول - نشانها و شرایط اعطای آنها

ماده 1 - نشانهای دولتی ( کشوری ) که طبق مقررات این آئیننامه به افراد شایسته دریافت نشان اعم از اتباع جمهوری اسلامی ایران یا اتباع خارجی اعطا می شود به ترتیب تقدم عبارتند از:

الف - نشانهای عالی که به ترتیب ارجحیت به شرح زیر می باشند:
1 - «انقلاب اسلامی »
2 - «استقلال »
3 - «آزادی»
4 - «جمهوری اسلامی »

ب - نشانهای تخصصی که عبارتند از:
«دانش »، «پژوهش »،«لیاقت و مدیریت »و«عدالت »

ج - نشانهای عمومی ، که عبارتند از:
«سازندگی »،«خدمت »، «کار و تولید»،«شجاعت »، «ایثار»، «تعلیم و تربیت »، «فرهنگ و هنر» و «ادب پارسی » نشان «انقلاب اسلامی » بعنوان عالیترین نشان جمهوری اسلامی ایران مخصوص رئیس جمهور وقت است . سایر نشانها را رئیس جمهور به پیشنهاد وزرای ذیربط و تصویب هیات وزیران ، اعطا مینماید.

الف - نشانهای عالی

ماده 2 - نشان «انقلاب اسلامی » که برای هر دوره ریاست جمهوری یک عدد است و پس از تنفیذ حکم ریاست جمهوری ، به وی تعلق می گیرد.

ماده 3 - نشان «استقلال » به کسانی اعطا میشود که با قبول مسئولیتهای مهم ، تلاش همه جانبه در تبیین اصول و مواضع ، ابتکارات شایان توجه در نیل به خودکفائی و استقلال در زمینه های مختلف ، رهانیدن نظام از خطرات احتمالی ، کمک به اشاعه جهانی مبانی فکری انقلاب اسلامی و خدمات ارزنده دیگر در مقاطع حساس و سرنوشت ساز، برای به ثمر رساندن اهداف عالی نظام جمهوری اسلامی ایران نقش اساسی ایفا کرده اند.

ماده 4 - نشان «آزادی» به اشخاصی اعطا میشود که دارای یکی از نشانهای درجه یک عمومی یا تخصصی باشند و همچنان در جهت به ثمر رساندن اهداف مقدس نظام اسلامی ابراز شایستگی می نمایند.

تبصره - نشانهای «استقلال » و «آزادی» تنها دارای یک درجه می باشند. در هر دوره ریاست جمهوری از نشان استقلال حداکثر ( 4 ) و از نشان آزادی حداکثر ( 8 ) عدد اعطا میشود.

ماده 5 - نشان «جمهوری اسلامی » به روسا و دیگر مسئولان کشورهای خارجی ، عالیترین مقام اجرائی سازمانهای بین المللی و یا شخصیتهای برجسته فرهنگی ، سیاسی ، بین المللی که به یکی از جهات ذیل واجد شرایط شناخته شوند، اعطا میشود:

1 - اعلای کلمه اسلام و گسترش مبانی فکری انقلاب اسلامی

2 - دفاع از حقوق مستضعفان جهان .

3 - اقدام به رهائی کشور خود از استعمار فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی .

4 - حفظ و حراست کشور خود از تجاوز ابرقدرتها یا دست نشاندگان آنها.

5 - اکتساب آزادیهای سیاسی و حقوق بشر برای مردم کشور خود.

6 - حمایتهای حساس و شایسته از موضع ایران در صحنه های مهم بین المللی .

7 - اتخاذ مواضع ضداستکباری .

8 - همکاری صمیمانه در ایجاد یا توسعه روابط سالم بین جمهوری اسلامی ایران و کشور متبوع شخصیت مسئول .

9 - تلاش بی وقفه برای ایجاد صلح و امنیت و آسایش در جهان .

ماده 6 - نشان «جمهوری اسلامی » دارای سه درجه است که با پیشنهاد وزیر امور خارجه و تصویب هیات وزیران به شرح زیر به افراد واجد شرایط اعطا میشود:
نشان درجه یک: روسای جمهور و نخست وزیران و شخصیتهای همتراز.
نشان درجه دو: وزرا و شخصیتهای همتراز.
نشان درجه سه: سفرا و شخصیتهای همتراز .

تبصره - تشخیص همترازی در مقامات هر کشور و سازمانهای بین المللی مطابق قوانین کشور متبوع دریافت دارندگان ، نشان انجام می گیرد.

ب - نشانهای تخصصی

ماده 7 - نشان «دانش » به افرادی اعطا میشود که به جهتی از جهات ذیل در ارتقای سطح علمی کشور تلاش چشمگیر و کم سابقه داشته باشند:
1 - ارائه تالیفات و آثار ارزشمند علمی
2 - تلاش و خدمت صادقانه ، در جهت ارتقای سطح علمی دانش پژوهان از طریق تدریس در دانشگاههای کشور.

ماده 8 - نشان «پژوهش» به افرادی اعطا میشود که به جهتی از جهات ذیل منشاء ایجاد تحول اساسی یا خدمت کم سابقه شوند:
1 - عرضه شیوه ها و روشهای جدید تحقیق .
2 - مطالعات و تحقیقاتی که منشاء تغییر و تحول علمی باشد.
3 - یافتن شیوه های جدید تحقیق .
4 - انتقال تحقیقات بنیادی به زمینه های کاربردی .
5 - هر نوع ابداع ، ابتکار، اختراع و اکتشاف مهم .

ماده 9 - نشان «لیاقت و مدیریت » به افرادی اعطا میشود که در مدیریت یا انجام فعالیتهای شایسته و کمک رسانی به محرومان و مستضعفان و یا بهره برداری صحیح از امکانات و یا ارائه روشهای بدیع ، موفقیت استثنایی کسب نمایند.

ماده 10 - نشان «عدالت » به کسانی اعطا میشود که به جهتی از جهات زیر در اجرای احکام و حدود الهی و برقراری حق و عدل در جامعه سهم موثر داشته اند و یا دارای سابقه قضائی و تقنینی شایسته باشند:
1 - کوشش در تدوین علمی و فنی قوانین .
2 - سابقه درخشان در امر قضایا یا تقنین .
3 - دفاع از حق و عدل و احقاق حقوق مردم .
4 - کشف و تعقیب جرایم .
قوه قضائیه از طریق وزیر دادگستری افراد واجد شرایط را به کمیسیون موضوع ماده ( 22 ) معرفی می نماید تا به ترتیب مقرر اقدام کند.

ماده 11 - نشان "سازندگی " به منظور ارج نهادن به کوششهائی که در جهت سازندگی کشور انجام می پذیرد به افرادی اعطا میشود که در یکی از جهات ذیل تلاش چشمگیر داشته باشند:
1 - توسعه عمران و آبادی کشور به ویژه در نقاط محروم .
2 - بازسازی نقاط آسیب دیده از جنگ و حوادث .
3 - ارائه طرحها و برنامه های موفق عمرانی .
4 - افزایش کمی و کیفی محصولاتی که در رونق اقتصادی کشور نقش اساسی دارند.

ماده 12 - نشان "خدمت " به منظور تقدیر از خدمات انجام یافته در مسیر تحقق آرمانهای جمهوری اسلامی به افرادی اعطا میشود که در زمینه های زیر موفقیتی چشمگیر کسب کرده باشند:
1 - تلاش مستمر وصادقانه در انجام مسئولیتها و ارائه خدمات
2 - مدد رسانی به اقشار محروم و مستضعف .

ماده 13 - نشان «کار و تولید» به اشخاصی اعطا میشود که در صنعت یا کشاورزی به نتایج قابل توجه در یکی از زمینه های زیر دست یافته باشند:
1 - افزایش توان تولید کشور از نظر کمی و کیفی .
2 - استفاده مناسب از امکانات فنی و منابع اقتصادی .
3 - طراحی یا اجرای طرحهای مهم صنعتی و کشاورزی .
4 - ابتکار و نوآوری در زمینه بهبود شیوه های کار و تولید و افزایش بهره وری .
5 - بالا بردن سطح دانش فنی و حرفه ای .
6 - ایجاد بهترین روابط اسلامی و انسانی در محیط کار.

ماده 14 - نشان "شجاعت " به افرادی اعطا میشود که بواسطه برخورداری از این خصیصه والای انسانی در جهتی از جهات ذیل موفق گردند:
1 - داوطلب شدن در انجام امور دشواری که برای کشور از حساسیت خاصی برخوردار است .
2 - پذیرفتن ماموریتهای خطیر دولتی یا وظائف مهم اجتماعی که با خطرات احتمالی همراه هستند.
3 - استفاده بجا و شایسته از مجموعه نیروها و مهارتهای بدنی در جهت نیل به هدفی والا.

ماده 15 - نشان "ایثار" به منظور تکریم این خصلت ارزنده ، به افرادی اعطا میشود که به جهتی از جهات ذیل ممتاز شناخته شوند:
1 - جانبازی و از خود گذشتگی در راه اهداف و مقاصد مقدس نظام اسلامی .
2 - تحمل خسارتهای مادی برای ارائه خدمتی حساس و ضروری .
3 - ممارست در نیکوکاریهای موثر اجتماعی و بنیانگذاری نهادهای خیریه و تاسیس موسسات علمی و تحقیقاتی و آموزشی در جامعه .

ماده 16 - نشان «تعلیم و تربیت » بمنظور تاکید بر اهمیت علم و ضرورت انتقال تربیت اسلامی در جامعه ، به اشخاصی اعطا میشود که در امور ذیل ابراز لیاقت نموده باشند:
1 - توسعه و انتقال علم و دانش و فن و حرفه .
2 - طراحی و اجرای شیوه های ابتکاری و موفق در امر تعلیم و تربیت .
3 - تلاش چشمگیر و موفقیت آمیز در مودب و متخلق نمودن تعلیمگیرندگان به آداب اسلامی و اخلاق پسندیده اجتماعی .

ماده 17 - نشان «فرهنگ و هنر» به کسانی اعطا میشود که فکر، ذوق و احساس خود را در راه بیان مفاهیم ارزشمند اسلامی - انسانی و اشاعه فرهنگ در یکی از جهات زیر به کار می گیرند:

1 - اشاعه فرهنگ غنی اسلامی و پیرایش جامعه از فرهنگ منحط بیگانه.

2 - گسترش مبانی نظری و استدلالی معارف مذهبی .

3 - گسترش فرهنگ ملی و احیاء سنتهای ارزشمند اجتماعی .

4 - ابراز خلاقیت و عرضه آثار بدیع هنری یا ادبی .

5 - بذل توجه خاص به میراثهای فرهنگی ، هنری یا ادبی کشور، به گونه ای که در احیا، نگهداری و بهره برداری آن موثر باشد.

6 - معرفی ، شرح ، تبیین ، نقد و عرضه یکی از رشته های هنری یا ادبی در سطوح بین المللی .

7 - ابداع سبکی نو در یکی از رشته های هنری یا ادبی .

8 ـ ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه

9ـ خلق آثار فرهنگی هنری شاخص و ارزشمند درجهت انتقال آرمانها و ارزشهای انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به نسلهای بعد.

ماده 18 ـ به منظور ارج نهادن به مقام ومنزلت زن درجمهوری اسلامی ایران علاوه برامکان برخورداری زنان از دیگر نشان ها ، نشان مهر به زنانی اعطا می شود که دریکی از زمینه های زیر منشا آثار ارزنده باشند:
1 ـ مشارکت سازنده و فعال دراموراجتماعی ، اقتصادی و سیاسی .
2 ـ معرفی الگوی زن مسلمان درجامعه و تلاش برای تبیین وترویج مبانی عقیدتی و اجتماعی آن .
3 ـ ارایه عملی الگوی مادر یا همسر نمونه به ویژه در میان مادران و همسران شهدا، جانبازان و آزادگانی که با فداکاری در حفظ و تحکیم خانواده، در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی و یا پژوهشی خدمات برجسته‌ای را ارایه نموده باشند.
4 ـ ابراز شایستگی درعرصه های بین المللی به نحوی که موجب افتخار برای کشور ومعرف شخصیت زن درجمهوری اسلامی ایران باشد.

ماده 18 - نشان ادب پارسی به افرادی تعلق میگیرد که در یکی از زمینه های زیر دارای ویژگی یا تلاش چشمگیر باشند:
1 - خلق آثاربدیع ادبی ( اعم از نظم یا نثر ) .
2 - احیای ذخایر ایران از طریق تحلیل و یا عرضه آن آثار.
3 - معرفی ادیبان و سخنوران گذشته به نحوی که در توانایی و رسائی زبان و ادبیات فارسی موثر باشد.
4 - فراهم آوردن موجبات آشنائی مردم جهان با زبان و ادب فارسی .

ماده 20 ـ به برگزیدگان فرهنگستان‌ها نشان دو‌لتی اعطا شود. نوع و درجه نشان بر اساس ضوابط دو‌لت توسط هیأ‌تی که برگزیدگان را انتخاب می‌کنند تعیین شود.

د - تعداد و مزایای نشانهای تخصصی و عمومی

ماده 19 - هر یک از نشانهای تخصصی و عمومی دارای سه درجه اند که در هر سال حداکثر به تعداد ذیل اعطا میشود:
1 - نشانهای تخصصی درجه یک برای هر مورد حداکثر ( 5 ) عدد
2 - نشانهای تخصصی درجه دو برای هر مورد حداکثر ( 10 ) عدد
3 - نشانهای تخصصی درجه سه برای هر مورد حداکثر ( 15 ) عدد
4 - نشانهای عمومی درجه یک برای هر مورد حداکثر ( 3 ) عدد
5 - نشانهای عمومی درجه دو برای هر مورد حداکثر ( 5 ) عدد
6 - نشانهای عمومی درجه سه برای هر مورد حداکثر ( 7 ) عدد

ماده 20 - مزایای نشانهای تخصصی و عمومی بشرح زیر است:
1 - نشانهای تخصصی و عمومی درجه یک یکصد سکه بهار آزادی .
2 - نشانهای تخصصی و عمومی درجه دو پنجاه سکه بهار آزادی .
3 - نشانهای تخصصی و عمومی درجه سه سی سکه بهار آزادی .

فصل دوم - کمیسیونهای بررسی پیشنهادها

ماده 21 - نشانهای استقلال ، آزادی و جمهوری اسلامی و نشانهای تخصصی و عمومی به پیشنهاد هر یک از وزراء در کمیسیونهای موضوع مواد ( 22 ) تا ( 25 ) این آئین نامه که با مسئولیت دفتر اعطای نشانهای دولتی تشکیل میشود مورد بررسی قرار میگیرد. گزارش کمیسیونها پس از تائید کمیسیون فرهنگی به هیات دولت تقدیم میشود و نشانها پس از تصویب هیات وزیران اعطا میگردد.

تبصره - عضویت در کمیسیونهای موضوع مواد ( 22 ) تا ( 25 ) این آئیننامه برای مدت سه سال می باشد و عضویت مجدد با رعایت مفاد مواد مربوط بلامانع است

ماده 22 - کمیسیون بررسی پیشنهاد اعطای نشانهای «استقلال »، «آزادی» و «جمهوری اسلامی » و نشانهای تخصصی و نیز اعطای نشانهای تعلیم و تربیت ، فرهنگ و هنر و ادب پارسی مرکب از اعضای زیر است:

1 - دو نفر از شخصیتهای برجسته علمی ( آموزشی و پژوهشی ) و فرهنگی کشور به انتخاب کمیسیون فرهنگی هیات دولت .

2(منسوخه 28/07/1370)ـ یک یا دو نفر از اعضای پیوسته هر یک از فرهنگستانهای کشور به پیشنهاد آن فرهنگستانها و تأیید کمیسیون فرهنگی هیات دولت اعضای فوق الذکر حسب مورد در جلساتی که موضوعات مربوط مطرح می شود شرکت می نمایند و در صورت تمایل می توانند با حق رای در سایر جلسات کمیسیون نیز شرکت کنند.

3 - یک نفر صاحبنظر در مدیریت به پیشنهاد کمیسیون رفاه اجتماعی هیات دولت و یک نفر صاحبنظر در اقتصاد به پیشنهاد کمیسیون اقتصاد هیات دولت .

4 - نماینده دستگاه ذیربط.

ماده 23 - کمیسیون بررسی پیشنهاد اعطای نشانهای «سازندگی » و «خدمت » مرکب از اعضای ذیل است:
1 - پنج نفر از کارشناسان برجسته در امور اجرائی به انتخاب کمیسیون اقتصاد هیات دولت .
2 - سه نفر از اعضای علمی و آموزشی به انتخاب کمیسیون فرهنگی هیات دولت .
3 - نماینده دستگاه ذیربط.

ماده 24 - کمیسیون بررسی پیشنهاد اعطای نشان کار و تولید مرکب از اعضای ذیل است :
1 - سه نفر از کارشناسان برجسته در امور کار و کارگری و صنعت و کشاورزی به انتخاب جلسه مشترک کمیسیونهای امور زیر بنائی و صنعت و رفاه اجتماعی هیات دولت .
2 - یک نفر از سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی به انتخاب کمیسیون فرهنگی هیات دولت .
3 - نماینده دستگاه ذیربط.

ماده 25 - کمیسیون بررسی پیشنهاد اعطای نشانهای «ایثار» و «شجاعت » مرکب از اعضای ذیل است:
1 - سه نفر از کارشناسان برجسته ، به انتخاب کمیسیون سیاسی ، دفاعی هیات دولت .
2 - سه نفر از کارشناسان برجسته ، به انتخاب کمیسیون رفاه اجتماعی هیات دولت .
3 - رئیس بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی .
4 - نماینده دستگاه ذیربط.

فصل سوم - دفتر اعطای نشانهای دولتی و وظایف آن

ماده 26 - دفتر اعطای نشانهای دولتی مستقر در دفتر رئیس جمهور مسئول هماهنگی امور مربوط به اعطای نشانها و اجرای این آئین نامه در بخش مربوط به وظایف دفتر است .

ماده 27 - وظایف دفتر اعطای نشانهای دولتی عبارتند از:

1 - انجام کلیه امور مربوط به طراحی ، جنس ، ساخت و نگهداری نشان .

2 - دریافت پیشنهاد اعطای نشان از وزارتخانه های ذیربط و تنظیم و تکمیل پرونده های مربوط و انجام مقدمات صدور حکم نشان و برگزاری مراسم رسمی .

3 - پیگیری دعاوی مربوط به استفاده غیرمجاز از نشان و هر نوع جعل در آن .

4 - پرداخت مزایای نشان به دارندگان آنها، برطبق این آئین نامه .

5 – جمع آوری اطلاعات از وزارتخانه های ذیربط در خصوص پیشنهاد استرداد نشان افرادی که شایستگی داشتن نشان را از دست می دهند و ایرانیانی که ترک تابعیت می نمایند و ارائه آنها به هیات وزیران

6 - تشکیل کمیسیونهای مذکور در این آئیننامه برای بررسی پیشنهاد اعطای نشانها.

تبصره - شکل و جنس نشانها پس از تائید رئیس جمهور، ابلاغ و به مورد اجرا گذاشته میشود.

ماده 28 - کلیه وزارتخانه ها مشخصات کامل فردی و شغلی دارندگان شرایط دریافت نشانهای «استقلال »، «آزادی» و «جمهوری اسلامی » و نیز کلیه نشانهای تخصصی و عمومی را با ذکر درجه و دلایل اعطای آن ، حداکثر تا پایان خرداد ماه هر سال به دفتر اعطای نشانهای دولتی ارسال می نمایند.
مهلت مزبور برای سال 1369 تا پایان آذر ماه می باشد.

ماده 29 - زمان اعطا و نحوه استفاده از نشانهای موضوع این آئیننامه و نیز چگونگی استفاده همزمان آنها و نشانهای خارجی در مراسم رسمی بموجب دستورالعملی خواهد بود که دفتر اعطای نشانهای دولتی تنظیم می نماید.

ماده 30 - نشان ایرانیانی که ترک تابعیت نمایند و افرادی که شایستگی داشتن نشان را از دست بدهند، به پیشنهاد وزیر ذیربط یا دفتر اعطای نشانهای دولتی و تصویب هیات وزیران از درجه اعتبار ساقط میشود و افراد مزبور از مزایای موضوع این آئیننامه محروم خواهند شد.

تبصره - استرداد نشان توسط دفتر اعطای نشانهای دولتی انجام می گیرد. نشانهای اعطائی به خارجیان در صورتیکه از درجه اعتبار ساقط شده باشند، مسترد شده تلقی و ملغی الاثر می گردد.
این تصویبنامه جایگزین تصویبنامه شماره 114470 / ت 926 مورخ 26/10/1368 می گردد.

حسن حبیبی
معاون اول رئیس جمهور