هیئت وزیران در جلسه مورخ 3 /4 /1360 بنا به پیشنهاد مشترک شماره 900 /40232 مورخ 19 /11 /1359 سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشاورزی و عمران روستائی آئین نامه اجرائی قانون ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری مصوب جلسه مورخ 14 /3 /1359 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران را که در اجرای تبصره ۵ قانون فوق الذکر مشترکاً توسط سازمان برنامه بودجه و وزارت کشاورزی و عمران روستائی تهیه و تدوین شده بشرح زیر تصویب نمودند:
آئین نامه اجرائی قانون ایجاد مراکز خدمات کشاورزی و روستائی و عشایری
مصوب 1360,04,03
اول ـ هدف:
بر اساس مفاد ماده واحده مربوط به تشکیل مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری مصوب جلسه مورخ 14 /3 /59 شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران هدف از تشکیل این مراکز توسعه فعالیتهای کشاورزی، روستائی و عشایری، عرضه خدمات فنی، اعتباری، زیربنائی، رفاهی، آموزشی، تحقیقی و ترویجی، تهیه و تجهیز و توزیع وسایل و لوازم و نهادهای کشاورزی و ارائه تسهیلات خدمات بازرگانی و سایر فعالیتهای مرتبط با امور مذکور بر اساس نیازهائی که از طریق شوراها اعلام میشود و با جلب همکاری و مشارکت مستمر مردم میباشد.
دوم ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان و حوزه عمل آن:
ماده 1 ـ مراکز خدمات دهستان محلی برای ایجاد فضای لازم جهت ارائه خدمات مندرج در هدف فوق الذکر و محل تلاقی نیازهای کشاورزان، روستائیان و عشایر با امکانات منطقه و امکانات دولتی میباشد.
ماده 2 ـ دهستان (مجموعه ای از دهات که بعلت شرایط طبیعی و جغرافیائی در یک محدوده واقع شده و حدود آن عرفاً برای روستائیان شناخته شده) بعنوان واحد عملیاتی عرضه خدمات شناخته میشود.
ده یا روستائی که بر اساس تبصره یک قانون مذکور بعنوان مرکز دهستان شناخته شده محل استقرار کارکنان مرکز خدمات و عرضه خدمات مربوطه است.
ماده 3 ـ روستاهای مرتبط و یا زیر پوشش هر دهستان در هر حوضه آبریز با توجه به موقعیت طبیعی، جغرافیائی ارتباطی، سنتی، قومی و یا بالاخره بر اساس عرف محل مشخص میباشد. در مواردیکه بعلت ایجاد تغییرات اجتماعی و یا بعلت ایجاد تسهیلات ارتباطی جدید، جدا شدن یک یا چند روستا از یک دهستان و پیوستگی آن به یک دهستان همجوار ضروری مینمایاند، مراکز خدمات و شورای شهرستانهای ذیربط با کمک شورای دهستانهای ذیربط مجاز به اعمال تغییرات لازم بوده و موظفند فهرست این تغییرات را با توجیهات مربوطه به مقامات مسئول استان گزارش نمایند.
ماده ۴ ـ مرکز دهستان که محل تلاقی نیازها با عرضه خدمات بر اساس مفاد این آئین نامه خواهد بود ده یا قصبه ای است که خارج از تاثیرات سیاسی و عرفاً بصورت کانون ارتباطات و مبادلات دهستان درآمده و مرکزیت آن در طول زمان گذشته و حال عملاً تحقق پیدا کرده باشد.
تبصره ۱ ـ چنانچه در قبول این مرکزیت تردید وجود داشته باشد و یا از لحاظ امکانات و ظرفیتها ده یا قصبات مناسبتری در همان دهستان وجود داشته باشد بایستی بر اساس روشهای پیشنهادی شورای اجرائی ایجاد و توسط مراکز خدمات بانتخاب ده یا قصبه مناسبتری در همان دهستان اقدام گردد.
تبصره ۲ ـ در موارد استثنائی که بعلت وسعت و شرائط خاص طبیعی و اجتماعی دهستان یک مرکز خدمات به تنهائی نتواند جوابگوی نیازهای آن دهستان باشد، وزارت کشاورزی و عمران روستائی میتواند مراکز خدمات دیگری با حوزه عمل خاص برای تعداد معینی از دهات ایجاد نماید.
ماده ۵ ـ مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان و شهرستان مکلف اند با کسب مجوز از وزارت متبوع از تمام امکانات فنی، ساختمانها و تجهیزات متمرکز و یا پراکنده و وزارتخانه در حوزه عمل هر یک از مراکز خدمات دهستان و شهرستان که در حال حاضر مورد استفاده کامل نیست و میتواند در رفع نیاز کشاورزان، روستائیان و عشایر مورد استفاده قرار بگیرد، استفاده نمایند. در صورتیکه از این قبیل امکانات و ساختمانها و تجهیزات متعلق بسایر دستگاههای دولتی و یا نهادهای انقلابی در حوزه دهستان و شهرستان وجود داشته باشد. کارکنان مراکز فوق الذکر مکلفند فهرست و موقعیت این امکانات و ساختمانها و تجهیزات را بشورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری اعلام دارند تا از طریق قانونی اقدام لازم برای استفاده از آنها معمول گردد. بدیهی است انتخاب ده مرکزی دهستان صرفاً بستگی به وجود تاسیسات در آن ده نخواهد داشت.
تبصره ـ در مناطقی که امکانات مسکونی و اداری و ساختمانهای لازم برای شروع کار وجود ندارد، مرکز خدمات دهستان ابتدا اقدام به ایجاد هیچگونه تاسیسات فیزیکی مسکونی و اداری نخواهد نمود بلکه با تامین موقت اینگونه واحدها ابتدا بتامین نیازهای روستائیان خواهد پرداخت و سپس اقدام به تامین اینگونه تاسیسات که به تائید شورای دهستان و شهرستان و تصویب شورای اجرائی ایجاد توسعه مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری نیز رسیده باشد، خواهد نمود.
سوم ـ شرح وظایف و مسئولیتهای مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان:
ماده 6 ـ کمک به شورای اسلامی دهستان در انجام امور مدیریت تولیدی، فنی، اقتصادی و اجتماعی دهستان.
ماده ۷ ـ شناخت منابع و امکانات و تطبیق آن با نیازها و ارسال گزارش بشهرستان جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۸ ـ بررسی نیازها و احتیاجات دهستان (ارائه شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهات و شورای اسلامی خدمات دهستان) و ارسال آن بشهرستان جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۹ ـ تهیه و تنظیم برنامه های کشاورزی، روستائی و عشایری بر اساس نیازها و احتیاجات و اولویتهای اعلام شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهات و شورای اسلامی خدمات دهستان و ارسال به شهرستان (برنامه از پائین به بالا) جهت هماهنگی در سطح شهرستان.
ماده ۱۰ ـ ارائه خدمات عمومی، فنی، زیربنائی، رفاهی، اعتباری، آموزشی، تحقیقی، ترویجی و ارائه تسهیلات خدمات بازرگانی منظور شده در برنامه تصحیح شده در مرحله برگشت (برنامه از بالا به پائین) بر اساس امکانات موجود منطبق با شرائط اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی منطقه.
ماده ۱۱ ـ تهیه آمار و اطلاعات مورد نیاز در امر تولید، قیمت، عرضه، مصرف، ذخیره محصولات کشاورزی، نیروی کار شاغل و مورد نیاز و ظرفیتهای انسانی و فیزیکی و آمار مورد نیاز بررسیهای اقتصادی ـ اجتماعی منطبق با شرائط محلی.
ماده ۱۲ ـ تنظیم "شناسنامه ده" هر یک از دهات دهستان با کمک شورای اسلامی خدمات هر ده و مردم روستائی و اصلاح مستمر آن.
ماده ۱۳ ـ تعیین و نظارت بر خدماتیکه بایستی گروه سیار عرضه خدمات شهرستان در حوزه دهستان ارائه نماید.
مرکز خدمات دهستان هسته برنامه ریزی، اجرائی، تحقیقی، آموزشی، ترویجی است و برنامه های لازم را بر اساس نیازها و اولویتهای تنظیمی شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان تهیه و به شورای شهرستان و مرکز خدمات شهرستان پیشنهاد مینماید.
چهارم ـ هر مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان پس از تعیین نیازها و اولویت آنها توسط شورای اسلامی خدمات دهات با توجه با امکانات میتواند در حیطه خدمات زیر به تامین نیازها اقدام نماید:
الف ـ خدمات عمومی
ماده ۱۴ ـ کمک به تشکیل شورای اسلامی خدمات دهستان.
ماده ۱۵ ـ کمک به شورای اسلامی خدمات ده و دهستان در اداره امور تولیدی، فنی، اقتصادی و اجتماعی ده و دهستان.
ماده ۱۶ ـ بررسی نیازها و اولویتهای تعیین شده در دهستان.
ماده ۱۷ ـ تعیین ظرفیتها و امکانات بالقوه و بالفعل، منابع اعتباری، انسانی، فنی، اجرائی، فیزیکی و بیولوژیکی.
ماده ۱۸ ـ انتقال مسائل و مشکلات کشاورزی، روستائی و عشایری بمؤسسات و ایستگاههای تحقیقاتی و ارائه نتایج حاصله و توسعه و آموزش و ترویج نتایج تحقیقات در زمینه کاربرد شیوه های نوین و علمی و فنون پیشرفته متناسب با شرائط اقلیمی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی دهستان به کشاورزان، روستائیان و عشایر در کلیه زمینه های کشاورزی، روستائی و عشایری.
ماده ۱۹ ـ همکاری و ارتباط با ایستگاههای تحقیقاتی بمنظور تهیه و تامین بذر و نهال مرغوب و اصلاح شده دام و طیور اصلاح نژاد شده در منطقه از طریق مرکز خدمات شهرستان و توسعه و ترویج آن.
ماده ۲۰ ـ استفاده از نتایج حاصله از بررسیهای مراکز تحقیقاتی در تهیه نقشه مصرف اراضی و آب در ده و دهستان و تعیین امکانات بالقوه و بالفعل آب و خاک دهستان.
ماده ۲۱ ـ مطالعه وضع مالکیت و نظامهای بهره برداری از اراضی (شامل مراتع) و منابع آب و روشهای دامداری و مسائل ارضی موجود در ده و دهستان با همکاری شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان و ارائه نتایج حاصله بمراجع ذیصلاح.
ماده ۲۲ ـ کمک به حفظ و بهره برداری صحیح از منابع ملی ده و دهستان.
ماده 23 ـ همکاری با شورای اسلامی خدمات دهستان در نظارت بر احداث و اجراء و تحویل موقت و قطعی پروژه هائی که توسط مرکز خدمات مطالعه شده و در سطح دهستان انجام میشود.
ب ـ خدمات فنی کشاورزی: شامل خدمات دامپزشکی، دامپروری، حفظ نباتات و ...
ماده ۲۴ ـ تشویق کشاورزان و روستائیان به تلفیق زراعت و دامداری، تشویق نظام بهره برداری گروهی و جمعی، توسعه کشت نباتات علوفه ای، رعایت تناوب زراعی مناسب با کشتهای منطقه و نحوه آماده کردن زمینهای زراعتی با توجه به نوع زراعت آبی و دیم ـ مصرف کودهای شیمیائی و حیوانی و نباتی (کشت کودهای سبز) مبارزه با آفات و بیماریهای نباتی و حیوانی با تاکید به مبارزه بیولوژیکی و رعایت اصول حفظ محیط زیست و گسترش برداشت دو محصول از زمین در یکسال زراعی در اقلیمهای مساعد و ترویج روشهای به زراعی در مورد زراعتها و اشجار مثمر و غیر مثمر.
ماده ۲۵ ـ کمک به ازدیاد خوراک دام از طریق تشویق و توسعه کشت و افزایش بازده علوفه ای، ذرت، جو و افزایش مصرف محصولات فرعی کشاورزی و مازاد کارخانجات تبدیلی کشاورزی و نیز افزایش علوفه حاصله از مراتع.
ماده 26 ـ کمک فنی و اعتباری برای توسعه و گسترش سطح اراضی زیر کشت آبی از طریق احیاء اراضی بایر و موات محدوده ده و دهستان (در صورت نیاز با همکاری و کمک گروه سیار عرضه خدمات شهرستان) و کمک به بالا رفتن میزان تولید در انواع نباتات زراعی و محصولات باغی عمده و تولید در واحد دام.
ماده ۲۷ ـ کمک به افزایش بهره وری کشت دیم و توسعه و گسترش تحقیقات در مورد زراعت دیم و بکار گرفتن نتایج این تحقیقات در مناطق مستعد و مناسب و کمک فنی به تبدیل مجدد اراضی دیم بمراتع در مواردیکه مراتع بمنظور حفظ مالکیت به زراعت دیم تبدیل شده است.
ماده ۲۸ ـ شناسائی، پیشگیری و ارشاد و راهنمائی در امر مبارزه با آفات و بیماریهای گوناگون نباتی و علفهای هرز در مزارع و انبارها و مبارزه با بیماریهای دامی و اجرای مقررات قرنطینه نباتی و دامی (واصله از شهرستان) و استفاده صحیح مصرف سموم نباتی و داروهای دامی.
ماده ۲۹ ـ انجام خدمات دامپزشکی و دامپروری در دامداریهای سنتی و صنعتی.
ماده ۳۰ ـ گسترش برنامه اصلاح نژاد گوسفند و گاو و فراهم ساختن امکانات و تسهیلات در جهت افزایش بازدهی واحد دام و بهبود کیفیت آن، از طریق راهنمائی و آموزش روستائیان (حداقل یکنفر از هر روستا، در نحوه انتخاب دام برای پرورش، تلقیح مصنوعی و دورگیری و آموزش اصول صحیح و نحوه پرواربندی، اخته کردن، بهداشت دام و بهداشت اصطبل و تهیه و توزیع قوچهای اصلاح شده بومی و تلبسه های شیری اصیل و گاوهای نر و بره و بز اصیل، توزیع نیمچه مرغ تخمی در دهستان و تعیین جیره غذائی اقتصادی و متناسب منطقه برای دام هائیکه از تلقیح مصنوعی یا گاو نر سرویس میگیرند و انعکاس آن بمراکز خدمات شهرستان و مراکز تحقیقاتی.
همچنین ارشاد روستائیان و بهره برداران خانوادگی و دهقانی به پرورش کرم ابریشم و زنبورداری و توزیع ملکه زنبورهای اصلاح شده بین این بهره برداران و مبارزه با آفات و بیماریهای آن و کمک به تهیه و استفاده از وسائل و لوازم زنبورداری و آموزش تبدیل کندوها به کندوهای استاندارد.
ماده ۳۱ ـ تشویق عشایر به اجرای طرحهای مرتعداری، اصلاح مراتع، اصلاح و بهبود روشهای دامداری عشایری، معالجه و مبارزه با بیماریهای دامی، تلقیح مصنوعی، تغذیه متعادل دامها و پرواربندی از طریق تشکیل شرکت های تعاونی دامداران عشایری متکی به رسوم و سنن عشایری و دادن کمکهای فنی و مالی به آنان و تامین علوفه خشک مورد نیاز دام روستائیان و عشایر در زمستان.
ماده ۳۲ ـ توسعه خدمات بهداشتی و ریشه کنی و مبارزه با بیماریهای مشترک انسان و دام از طریق استفاده از واحدهای سیار دامپزشکی و سایر واحدهای ذیربط بمنظور کمک به دامداران سنتی و عشایری.
ماده ۳۳ ـ کمک در ایجاد مزارع نمونه آزمایشی بمنظور افزایش تولید و کاربرد روشهای کشت در مزارع زارعین ده و دهستان زیر نظر کارشناسان ایستگاههای تحقیقاتی و آزمایشی منطقه با مشارکت روستائیان.
ج ـ خدمات زیربنائی، رفاهی و فعالیتهای غیر کشاورزی شامل: تسطیح، زهکشی، راهسازی، امور آب و برق، احداث سیلو و انبار و ایجاد سدهای خاکی کوچک، مرمت و نفوذ ناپذیر کردن کانالهای موجود و احداث کانالهای آبرسانی و تاسیسات مورد نیاز، خدمات آموزشی، بهداشتی، درمانی و غیره، واحدهای کوچک تولید مصالح ساختمانی، صنایع دستی و سنتی، واحدهای کوچک صنعتی وابسته به کشاورزی.
ماده 34 ـ توسعه منابع آب از طریق استحصال و استفاده صحیح از آبهای سطحی و زیرزمینی در جهت توسعه امور کشاورزی و عشایری در حوزه دهستان از طریق تامین و عرضه خدمات مهندسی زراعی از قبیل تسطیح اراضی، احداث شبکه آبیاری، تاسیسات آبرسانی، زهکشی، احیاء و لایروبی و تنقیه و مرمت و پیشبرد قنوات احداث سدها و بندهای خاکی و سیمانی کوچک برای نگهداری سیلابها و آبهای اضافی بهار دوآب قنوات در زمستان، نفوذ ناپذیر کردن شبکهها و کانالها و جویهای آبرسانی، مرمت و یا ایجاد استخرهای نگهداری آب زمستانی، حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق در صورت نیاز و انجام مطالعات مربوطه.
ماده ۳۵ ـ حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق مورد نیاز روستائیان دهات قلمرو دهستان که اعتبار حفر آن توسط مرکز خدمات تامین میشود در نقاطی که زارعین داوطلب انجام کار گروهی باشند و به تائید شورای اسلامی خدمات ده و دهستان و وزارت نیرو رسیده باشد.
تبصره ۱ ـ روستائیان با کمکهای فنی و ارشادی مرکز خدمات نسبت به حفر و تجهیز چاه و بهره برداری از آن اقدام خواهند نمود و اعتبارات مورد نیاز (کمک دولت) در حفاری به تناسب پیشرفت کار با تائید شورای اسلامی خدمات ده و دهستان در اختیار روستائیان مذکور قرار خواهد گرفت.
تبصره ۲ ـ هزینه های تجهیز و بهره برداری بعهده روستائیان بوده و مرکز خدمات در حد امکانات کمکهای فنی در این زمینه به بهره برداران خواهد نمود.
ماده ۳۶ ـ خدمات زیربنائی، با استفاده از امکانات گروه عرضه خدمات سیار مرکز خدمات شهرستان که دارای ماشین آلات سنگین است به روستائیان عرضه خواهد شد.
ماده ۳۷ ـ دادن اولویت در ارائه خدمات زیربنائی مورد پیش بینی در این آئین نامه به زارعینی که بصورت دسته جمعی و گروهی در قطعات مناسب عمل میکنند و موجبات بهره برداری صحیح از منابع آب و خاک و کار ماشین آلات کشاورزی را فراهم مینمایند. همچنین زارعینی که به تائید شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان از امکانات و عوامل تولیدی کمتری نسبت به سایر زارعین برخوردار هستند در دریافت خدمات مقدم میباشند.
ماده ۳۸ ـ همکاری و اقدامات لازم بمنظور توسعه و احیاء و بهره برداری از جنگلها و مراتع و ایجاد نهالستانها، تولید بذر و جنگل کاری و غیره.
ماده ۳۹ ـ بررسی امکانات و استعدادهای موجود در ده و دهستان و ایجاد واحدهای کوچک صنایع وابسته به تولیدات زراعی، باغی، دامی، جنگل (شامل صنایع تبدیلی و غذائی) ایجاد واحدهای کوچک تولید مصالح ساختمانی با استفاده از مواد تولیدی محلی ـ توسعه و بهبود صنایع دستی و سنتی روستائی ازقبیل قالیبافی از طریق ارائه کمکهای فنی، آموزشی و مالی.
ماده ۴۰ ـ کمک فنی و مالی به توسعه زیربنای کشاورزی، روستائی و عشایری از طریق احداث راههای روستائی و ارتباط بین روستاها با مرکز دهستان و راههای عشایری، تامین آب آشامیدنی سالم و بهداشتی، برق رسانی صنایع روستائی و عشایری و کشاورزی و غذائی، احداث تعمیرگاه ماشین آلات کشاورزی، سیلو، انبارهای چند منظوره، سردخانه و سایر تسهیلات رفاهی از قبیل خدمات آموزشی (مدرسه، مسجد، کتابخانه)، درمانی (درمانگاه و ...)، بهداشتی (حمام و غسالخانه و کشتارگاه و ...)
د ـ تهیه و توزیع وسائل و لوازم و نهادهای کشاورزی و ارائه خدمات بازرگانی:
ماده ۴۱ ـ کمک به تهیه و تامین و عرضه بموقع و توزیع عادلانه نهادهای کشاورزی و عوامل تولید و مواد مصرفی روستائیان شامل بذر و نهال مرغوب و اصلاح شده آبی و دیم، سموم آفات نباتی و حیوانی، کودهای شیمیائی و حیوانی، خوراک دام و طیور، ویتامینها و مکملهای غذائی، دام اصیل، مرغ و خروس آمیخته شده متناسب لوازم و تجهیزات دامداری و مرغداری، واکسنها و داروهای مورد نیاز دامداران و لوازم و وسائل آبیاری و صنایع تبدیلی و جنبی، مواد مصرفی و سوختی مورد نیاز روستائیان.
ماده ۴۲ ـ بررسی و کمک لازم به شوراها و تعاونیها در تعیین نوع و میزان ظرفیت و تدارک وسائلی که برای حمل و نقل نهادهای کشاورزی، محصولات کشاورزی و مواد غذائی ضرورت دارد و بالاخره همکاری لازم با شوراها و تعاونی های سنتی برای رسانیدن بموقع این محصولات به بازار مصرف.
ماده ۴۳ ـ کمک به تهیه و تامین و عرضه ماشین آلات مورد نیاز با تاکید بر شناخت و تشخیص لزوم مکانیزاسیون در مقایسه با عرضه و تقاضای نیروی انسانی، شرائط جغرافیائی و شرائط آب و خاک و سایر شرائط اقتصادی و اجتماعی و فنی منطقه و تامین و عرضه همزمان ادوات و لوازم و قطعات یدکی و فراهم کردن امکانات تعمیر و تکنسین ماشین آلات کشاورزی و برآورد تعداد و انواع ماشین آلات مورد نیاز دهستان با توجه بشرایط فوق الذکر و ارائه خدمات فنی و آموزشی در نگهداری و بهره برداری از ماشین آلات و تعمیر آن در مراکز خدمات دهستان.
تبصره ۱ ـ واگذاری ماشین آلات و ادوات کشاورزی به روستائیان با در نظر گرفتن اولویت برای دهات و روستائیانی که از امکانات کمتری برخوردار میباشند و با رعایت جلوگیری از انحصاری شدن بشرط استفاده گروهی و تعاونی از ماشین آلات. بمنظور دریافت اعتبارات وامی جهت خرید ماشین آلات و ادوات مربوط پس از تائید شورای اسلامی خدمات دهستان توسط نماینده مرکز دهستان در شورای اسلامی خدمات دهستان به شعبه بانک محل معرفی میگردند.
تبصره 2 ـ در مناطقی که تشکیل این گروهها در کوتاه مدت امکان پذیر نباشد و یا تامین اینگونه ماشین آلات و ادوات در حد نیازها ممکن نباشد مرکز خدمات دهستان با کمک شوراهای اسلامی خدمات دهات و دهستان تدابیر لازم بمنظور استفاده از ماشین آلات و ادوات تامین شده اتخاذ خواهد نمود.
ماده ۴۴ ـ برآورد قیمت منطقه ای خرید محصولات کشاورزی از تولید کننده و پیشنهاد آن به شورای شهرستان و استان برای هماهنگی در سطح کشور و تضمین حداقل قیمت تصویب شده برای محصولات اساسی کشاورزی و خرید این محصولات توسط مراکز خدمات دهستان و شهرستان با کمک شوراهای اسلامی خدمات بقیمت تضمین شده در مواقعی که حفظ قیمت و خرید این محصولات ضروری باشد. قیمت محصولات با توجه به هزینه های واقعی در مناطق مختلف کشاورزی برآورد میگردد.
ماده 45 ـ روستائیان مستقلاً مخیر بفروش محصولات تولیدی خود میباشند و مرکز خدمات دهستان به ایجاد سیستم و شبکه و کانال اطلاعاتی بازاریابی بین دهستان و مناطق تولید و مراکز سایر دهستانها و شهرستان و بررسی و انعکاس مازاد محصولات کشاورزی و کمک به عرضه بموقع آن اقدام مینماید.
پنجم ـ حوزه عمل خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان:
ماده ۴۶ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان با توجه به نیازهای تعیین شده توسط شوراهای اسلامی خدمات دهستانها و برنامه تعیین شده توسط مراکز خدمات دهستانهای ذیربط نسبت بتأمین نیازهائی که مراکز خدمات دهستان قادر بعرضه و تامین آن نیستند اقدام خواهد نمود.
ماده ۴۷ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری در شهرستان دارای دو گروه ثابت و سیار عرضه خدمات بوده و سازمان آن بترتیبی خواهد بود که بتواند در تأمین نیازها و احتیاجات شهرستان و دهستانهای تابعه که توسط شوراهای اسلامی خدمات دهستان و شهرستان اعلام شده است کمک لازم بنماید.
میزان عملیات و وسعت سازمان مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری در شهرستانهای مختلف متفاوت و متناوب با نیازهای منطقه خواهد بود.
ماده ۴۸ ـ گروه سیار عرضه خدمات شهرستان، نهادهائی را که امکان تهیه آن فراتر از محدوده دهستان است و همچنین خدمات فنی و زیربنائی و تسهیلات رفاهی را در دهستانها عرضه خواهد نمود.
ماده ۴۹ ـ با این ترتیب بتدریج مراکز خدمات شهرستان جایگزین واحدهای سازمانی وزارت کشاورزی و عمران روستائی و نهادهای انقلابی ذیربط در سطح شهرستان خواهد شد.
ماده ۵۰ ـ در سطح شهرستان نیازهای تحقیقاتی مبتنی بر نیازهای روستائیان و شورای اسلامی خدمات دهستانها، توسط مرکز خدمات شهرستان به ایستگاهها و مراکز تحقیقاتی شهرستان و استان ارائه و نتایج حاصله جهت حل مشکل کشاورزان، روستائیان و عشایر از طریق مرکز خدمات شهرستان در اختیار مراکز خدمات دهستانهای تابعه قرار خواهد گرفت.
ششم ـ شوراهای خدمات ده، عشایر، دهستان، شهرستان، استان مرکز:
ماده ۵۱ ـ ده پایه و واحد برنامه ریزی کشاورزی، روستائی و عشایری خواهد بود و این واحد بعنوان یکواحد اقتصادی، اجتماعی شناخته میشود، مدیریت تولیدی، فنی، اقتصادی ده بر عهده شورای نسق یا شورای سربنه هاست که با اضافه شدن نماینده سایر اقشار از جمله خوش نشینان، دامداران بدون زمین، کارگران و ...(به نسبت وزنی جمعیت آنها) شورای اسلامی خدمات ده تکمیل خواهد شد.
شورای اسلامی خدمات ده در رابطه با اجرای مفاد ماده واحده و آئین نامه اجرائی آن تنها مرجع رسمی ده و جانشین کلیه نهادها و سازمانهای قبلی میباشد.
الف ـ ترکیب اعضاء و نحوه کار شورای اسلامی خدمات ده:
ماده ۵۲ ـ ترکیب اعضاء: در هر ده پس از تعیین مسئول مرکز خدمات دهستان ابتدا لیست خانوارهای هر ده به تفکیک نوع فعالیت غالب توسط مسئول مرکزخدمات دهستان با مشارکت مردم تنظیم خواهد شد، سپس نسبت تعداد خانوارها در هر یک از اقشار زیر تعیین خواهد گردید:
۱ ـ صاحبان نسق زراعی
۲ ـ خوش نشینان
۳ ـ کارگران زراعی اعم از مزدبگیر، سهم بر یا اجاره دار
۴ ـ برزگران (در مناطق برزگری)
۵ ـ دامداران بدون زمین
۶ ـ صیادان، قالی بافان و غیره
ملاک تعلق فرد به اقشار فوق الذکر آنست که معیشت فرد بطور عمده از آن فعالیت تامین شود. پس از تعیین نسبت در اقشار فوق بازاء هر ۱۰ تا ۵۰ خانوار یک نماینده و بازاء هر ۵۰ خانوار اضافی یک نماینده اضافی از هر قشر انتخاب خواهد شد. این نمایندگان شورای اسلامی خدمات ده را تشکیل میدهند. اقشاریکه زیر ۱۰ خانوار را دارا باشند نماینده ای نخواهند داشت.
تبصره ـ چنانچه تعداد خانوار ده کمتر از 10 خانوار باشد ساکنان این ده در تعیین نمایندگان جزو ساکنان نزدیکترین ده از نظر مسافت و شرایط اجتماعی و منطقه ای محسوب میشوند.
ماده 53 ـ نحوه کار شورای اسلامی خدمات ده: یکی از اعضاء شورای اسلامی خدمات ده مسئول جمع آوری نظرات و پیشنهادات برای تنظیم نیازها و اولویتهای آن است پس از تنظیم و شور و تائید در شورای اسلامی خدمات ده به شورای اسلامی خدمات دهستان و مرکز خدمات دهستان ارسال میگردد.
تبصره ۱ ـ در صورت استعفا، اخراج یا خودداری هر نماینده، قشر مربوطه نماینده مجدد خود را تعیین خواهد کرد.
تبصره ۲ ـ با سه بار غیبت متوالی غیر موجه در شورای اسلامی خدمات ده، نماینده غایب خود بخود مستعفی است و باید نماینده جدیدی تعیین شود.
تبصره ۳ ـ تعیین مجدد نماینده یا نمایندگان جدید بر اساس ضوابط و خط مشی های تشکیل شورای اسلامی خدمات خواهد بود.
تبصره ۴ ـ اولین شورای اسلامی خدمات هر ده برای یکسال بصورت آزمایشی تشکیل میشود و در پایان سال اول پس از جمع بندی تجارب برای سه سال بطور منظم تشکیل خواهد شد.
ماده ۵۴ ـ شوراهای اسلامی خدمات تنها شامل دهات نبود بلکه در نواحی عشایری متناسب با ساخت اجتماعی ایلی و در قلمرو تقسیمات طایفه ای تشکیل میشود، و از انعطاف محلی برخوردار خواهند بود. ضمناً تعداد اعضاء شورای هر طایفه، تیره یا ایل به نسبت جمعیتشان و متناسب با تقسیمات داخلی هر یک معین خواهد شد. بعلت پراکندگی انواع تشکل های طایفه ای در میان ایلات لازم است طرح تشکیل شوراهای اسلامی خدمات عشایری و نحوه همکاری آنها با شوراهای اسلامی خدمات ده، دهستان، شهرستان در هر ناحیه عشایری جداگانه تهیه و ارائه گردد.
تبصره 1 ـ در مناطقی که بخشی از سال گروههای عشایری در محدوده اراضی و مراتع روستائی دارای منافعی هستند در مدت زمانی که این گروهها و محدوده ده بسر میبرند، نماینده یا نمایندگان آنها به نسبت های منظور شده در ماده 54 بعنوان اعضاء شورای اسلامی خدمات ده شناخته شده و در جلسات شورا شرکت خواهند نمود. شرکت نماینده یا نمایندگان مزبور بمعنی عضویت دائم در شورا نیست. منافع مشترک گروههای عشایری و ده در هر حال برای شوراهای ده و عشایری لازم الرعایه است.
ب ـ ترکیب اعضاء و نحوه کار نمایندگان دهات شورای اسلامی خدمات دهستان:
ماده 55 ـ شورای اسلامی خدمات هر ده یکنفر از میان اعضاء خود برای عضویت در مجمع عمومی دهستان تعیین و معرفی میکند. اعضاء تعیین شده در مرکز دهستان مجمع عمومی دهستان را تشکیل میدهند.
مجمع عمومی از میان اعضاء خود حداکثر 7 نفر را با رای مخفی و مستقیم بعنوان اعضاء شورای اسلامی خدمات دهستان و دو نفر دیگر را بعنوان بازرس انتخاب میکند.
تبصره ۱ - مجمع عمومی فاصله زمانی تشکیل جلسات شورای اسلامی خدمات دهستان را با توجه بشرائط محل و فصول مختلف و حجم کار تعیین مینمایند مشروط بر آن که حداکثر فاصله تشکیل بین دو جلسه شورای اسلامی خدمات دهستان از یکماه تجاوز ننماید.
تبصره ۲ ـ نمایندگان دهات در شورای اسلامی خدمات دهستان و بازرسان در هر دوره بمدت یکسال انتخاب میشوند.
تبصره ۳ ـ مجمع عمومی دهستان هر ششماه یکبار در مرکز دهستان تشکیل جلسه میدهد. در مواقع ضروری مجمع عمومی میتواند طبق درخواست یک سوم اعضاء خود جلسات فوق العاده داشته باشد.
تبصره ۴ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان پس از هر جلسه گزارش تصمیمات خود را باید توسط اعضاء مجمع عمومی باطلاع شوراهای اسلامی خدمات دهات تابعه برساند.
ج ـ ترکیب اعضاء و نحوه کار شورای اسلامی خدمات دهستان:
ماده ۵۶ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان که یک شورای مشورتی و فنی است مرکب از نمایندگان دهات و عشایر قلمرو دهستان و مسئول مرکز خدمات دهستان و لزوماً یکنفر دیگر نماینده از مرکز خدمات دهستان میباشد. این شورا در سطح دهستان تنها مرجع مشورتی و فنی در امور مذکور در ماده واحده و آئین نامه اجرائی آن بشمار میرود.
ماده ۵۷ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان مرجع رسمی برای برنامه ریزی فعالیتهای تولیدی و خدماتی و رفاهی دهستان است و از آنجائیکه این برنامه ریزی میبایست بر اساس امکانات و واقعیات باشد، در این صورت برنامه ریزی این شورها باید:
ـ مبنی بر نیازهای اولیه روستائیان بر حسب اولویت تهیه شده توسط شوراهای اسلامی خدمات ده.
ـ بر اساس سیاستهای کشاورزی، روستائی و عشایری.
ـ با توجه بامکانات، تسهیلات و اعتبارات تخصیص یافته و یا قابل تخصیص توسط دولت باشد.
د ـ شورای شهرستان، استان و مرکز:
ماده ۵۸ ـ شورای اسلامی خدمات شهرستان مرکب از نمایندگان شوراهای اسلامی خدمات دهستانهای تابعه (از هر دهستان یکنفر) و دو نفر نمایندگان مرکز خدمات شهرستان میباشد. از آنجا که، هماهنگی و تلفیق برنامه های پیشنهادی دهستانهای تابعه شهرستان، در سطح شهرستان با همکاری شورای شهرستان علمی خواهد شد لذا شورای شهرستان به لحاظ ضرورت با ترکیب فوق الذکر تشکیل و بانجام وظایف محوله اقدام خواهد نمود.
ماده ۵۹ ـ چنانچه در حد منطقه یا استان یا بین استانها و یا مملکت نیاز به تشکیل جلسات مشورتی فنی شوراها باشد بترتیب نمایندگان شوراهای اسلامی خدمات شهرستان و استان در جلسات شرکت خواهند نمود و هرگونه تصمیم گیری با نظرات این شوراها که منبعث از شوراهای اسلامی خدمات ده، عشایر و دهستان و شهرستان میباشند بعمل خواهد آمد.
هفتم ـ وظایف و حدود اختیارات شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان در رابطه با مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان:
ماده ۶۰ ـ وظایف و اختیارات شورای اسلامی خدمات ده:
۱ ـ شناخت و تعیین نیازهای ده و اولویتهای مربوطه بر اساس ماده واحده و مفاد آئین نامه اجرائی آن.
۲ ـ برقراری ارتباط بین مردم و کادر مراکز خدمات دهستان و بالعکس.
۳ ـ بررسی امکانات و ظرفیتهای مشارکت خود مردم.
۴ ـ پیشنهاد محدوده ده، مطالعه وضع مالکیت و نظامهای بهره برداری از اراضی و منابع آب و روشهای دامداری و مسائل ارضی زمینهای موات، مسلوب المنفعه، بایر، مرتع، اراضی جنگلی، تجاوزات ارضی، زمینهای بلاکشت طبق عرف و سنت محل ارائه پیشنهاد در موارد فوق الذکر نظیر تقسیم یا احیاء اراضی با در نظر گرفتن اولویت برای افراد بی زمین به مراجع ذیصلاح.
۵ ـ جمع آوری و پیشگیری کلیه اعتراضات یا شکایات مربوط به قوانین اصلاحات ارضی یا اجرای آن و ارائه پیشنهادات اجرائی به مراجع ذیصلاح.
۶ ـ کمک به مرکز خدمات دهستان در جهت احیای اراضی بایر و موات محدوده ده.
۷ ـ ارائه راه حل اختلافات میان اهالی ده در زمینه های تولیدی.
۸ ـ حفظ و نگهداری و بهره برداری از تاسیسات و تجهیزات عمومی موجود در ده از طریق مشارکت مؤثر روستائیان در احداث و حفظ و بهره برداری از آن.
9 ـ کمک به حفظ و بهره برداری صحیح از منابع طبیعی در قلمرو ده.
۱۰ ـ اجرای آن تعداد از برنامه های عمرانی که با استفاده از اعتبارات دولت در سطح ده اجرا میشود و شورای ده به تشخیص شورای اسلامی خدمات دهستان مستقلاً قادر به اجرای آن است و مشارکت در نظارت بر اجرای سایر برنامه ها که بعهده مرکز خدمات در سطح ده محول میگردد.
۱۱ ـ توزیع کلیه خدمات و نهادهای تولیدی و کالاهای سرمایه ای (کود، بذر، سم، جوجه یکروزه، خوراک دام، واکسن ها، داروها و مکملهای غذائی، قطعات و لوازم یدکی و ماشین آلات و لوازم آبیاری و سوخت و ...) که از طریق مرکز خدمات دهستان به ده عرضه میشود.
۱۲ ـ کمک به مرکز خدمات دهستان در تهیه آمار و اطلاعات ده.
۱۳ ـ برنامه ریزی کشاورزی، تولیدی، عمرانی و رفاهی با همکاری شورای اسلامی خدمات دهستان و راهنمائی مرکز خدمات دهستان.
۱۴ ـ ارائه راه حلهای پیشنهادی مرکز خدمات دهستان به روستائیان.
۱۵ ـ همکاری در برآورد میزان خسارات حاصله از حوادث طبیعی و غیر مترقبه مانند سیل، زلزله، سرمازدگی و غیره و پیگیری در اخذ کمکهای فنی و اعتباری و جنسی دولتی (در حد امکانات دولتی) و غیردولتی با کمک شورای دهستان و مرکز خدمات دهستان.
ماده ۶۱ ـ وظایف و اختیارات شورای دهستان:
۱ ـ کمک در جمع آوری اطلاعات و مستندات لازم برای انجام مطالعات در مورد مشخصات اقتصادی و اجتماعی بویژه نظام بهره برداری از اراضی و روشهای دامداری و مالکیت آب و اراضی زراعی، زمینهای بایر و مراتع کلیه دهات در قلمرو دهستان با کمک شوراهای اسلامی خدمات دهات.
۲ ـ مطالعه وضع مالکیت آب و اراضی و نظام بهره برداری از اراضی و روشهای دامداری در محدوده های فراتر از حد ده و یا در موارد اختلاف بین دهات و پیشنهاد راهحلها بمراجع ذیصلاح.
۳ ـ جمع آوری شکایات و ارائه پیشنهاد رفع اختلاف تولیدی بین روستائیان دو یا چند ده همجوار دهستان و ارجاع آن بمراجع ذیصلاح.
4 ـ همکاری در توسعه، حفظ و بهره برداری اصولی و کنترل شده از منابع طبیعی ملی واقع در محدوده های مشترک دهستان.
۵ ـ نظارت در تعیین شکل بهره برداری و صدور پروانه چرا در مورد مراتع ملی شده بجز آن قسمت که عرفاً در اختیار شورای اسلامی خدمات ده قرار دارد.
۶ ـ ارائه پیشنهادات بمنظور فراهم آوردن موجبات احیاء و بازسازی قنوات و سایر منابع سنتی آب دهات حوزه عمل و ایجاد مقدمات لازم جهت جلب مشارکت زارعین در حفظ منابع آب موجود و تهیه آب مورد نیاز در مشترکات دهات و استفاده از هرز آبها.
۷ ـ پیشنهاد و نظارت در صدور اجازه در صدور اجازه بهره برداری از آبهای سطحی و زیرزمینی بمنظور آبیاری.
۸ ـ شورای اسلامی خدمات دهستان مسئول ارتباط با مرکز خدمات دهستان میباشد.
۹ ـ شناخت نیازها و تعیین اولویتها برای گنجاندن در برنامه های آتی دهات تابعه در زمینه های مختلف و ارسال آن به شورای اسلامی خدمات شهرستان جهت هماهنگی.
۱۰ ـ مطالعه و ارائه پیشنهاد در مورد تعیین تکلیف اراضی زراعتی متروکه، اراضی و املاک مسلوب المنفعه و نیز نحوه احیاء اراضی موات واقع در محدوده دهستان بر اساس پیشنهاد شورای دهات جهت ارائه به مراجع ذیصلاح.
۱۱ ـ مشارکت مؤثر در برنامه ریزی، اجرا، بهره برداری کلیه امور تولیدی، عمرانی، رفاهی و تاسیساتی که مورد استفاده اهالی چند ده در قلمرو دهستان قرار میگیرد.
۱۲ ـ اگر تأثیرات ناشی از ایجاد مؤسسه تولیدی از محدوده یک ده فراتر رفته بقلمرو دهستان مربوط باشد
مسائل مربوط به تأسیس و بهره برداری باید با نظر و تصویب شورای اسلامی خدمات دهستان باشد. در مواردی که اینگونه اقدامات با منافع عامه و ملی مرتبط باشد و شورای دهستان باید مورد مشورت مرکز خدمات قرار گرفته و در صورت بروز اختلاف، مسئله جهت اخذ تصمیم نهائی باید بشورای اسلامی خدمات شهرستان و مرکز خدمات شهرستان ارجاع گردد.
هشتم ـ نحوه ارتباط مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان با یکدیگر و با مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان:
ماده 62 ـ مرکز خدمات دهستان که هسته برنامه ریزی ـ اجرائی است، برنامه لازم را بر اساس نیازها و اولویتهای ارائه شده تنظیم و بشورای اسلامی خدمات شهرستان و بمرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان پیشنهاد مینماید. پیشنهاد برنامه به شهرستان و استان فقط بمنظور تطبیق برنامه ها با سیاستهای کلی کشاورزی و امکانات و ظرفیتهای منطقه بوده و مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان از نظر اجرائی بر اساس ماده واحده مستقل میباشد.
ماده ۶۳ ـ در سطح شهرستان نیز برنامه ریزی و سیاست گزاری با توجه به هدفها و سیاستهای کلی و بر اساس نیازهای تعیین شده توسط مراکز خدمات و دهستانها و شوراهای مربوطه انجام خواهد شد و باین ترتیب ارتباط دو طرفه اطلاعات و برنامه ها با مراکز دهستانها و از طرف دیگر با مراکز استان خواهند داشت.
همچنین نظارت و ارزشیابی برنامه های اجرا شده در سطح شهرستان و دهستان توسط این مراکز انجام خواهد شد.
ماده ۶۴ ـ در سطح استان واحد کشاورزی، روستائی و عشایری بعنوان یکواحد ستادی دارای ارتباط دو طرفه با مراکز خدمات شهرستانها و با مرکز خواهد بود. برنامه ریزی استانی با توجه به نیازهای تعیین شده از سطح ده و مرکز دهستان و مراکز شهرستانها و از طرف دیگر با توجه بهدفها و سیاستهای کلی کشاورزی، روستائی و عشایری و امکانات و ظرفیتهای منطقه انجام و برنامه های از پائین به بالا تلفیق و هماهنگ و بمرکز ارسال خواهد شد.
تبصره 1 - در مرکز استان تفکر برنامه ریزی، تلفیق و هماهنگی برنامه ها اصلاح آنها در مرحله برگشت (در انطباق با امکانات و ظرفیتها) تعیین هدفها و سیاستهای کلی استانی، تهیه و تنظیم آمار استانی بعمل خواهد آمد.
ماده ۶۵ ـ در مرکز، وزارت کشاورزی و عمران روستائی فقط بصورت ستادی جهت تهیه و تنظیم هدفها و سیاستهای کشاورزی، روستائی و عشایری در بخش کشاورزی، روستائی و عشایری و در سطح مملکتی، تلفیق برنامه های تهیه شده از سطح پائین و منطبق با نیازها و تطبیق آن با امکانات و ظرفیتها و منابع مالی و اعتباری انسانی و ظرفیتهای واقعی فیزیکی کشور و با توجه به لزوم ایجاد تعادل بین استانها و شهرستانها و دهستانها و برقراری هماهنگی با سایر بخشها، انجام خواهد شد.
نهم ـ پرسنل مرکز خدمات دهستان و شهرستان:
الف ـ پرسنل مرکز خدمات دهستان:
ماده ۶۶ ـ مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان از بین کارشناسان متعهد و معتقد و با تجربه و خبره کشاورزی، دامپزشکی، امور دام و یا جنگل داوطلب دارای سابقه کافی و واجد شرائط و مرجحاً بومی انتخاب میشود.
تبصره 1 ـ در مواردیکه انتخاب افراد واجد شرائط ماده فوق امکان پذیر نباشد انتخاب کارشناسان با تجربه و واجد شرائط سایر رشته ها در صورت داوطلب بودن به تشخیص شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات بلامانع است.
تبصره ۲ - در صورت موجود نبودن داوطلب واجد شرائط در بین کارشناسان، شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات مسئول مرکز خدمات را از بین تکنسینهای واجد شرایط مندرج در ماده فوق انتخاب خواهد نمود.
تبصره ۳ ـ روش انتخاب و مصاحبه بر اساس روشهائی است که از طرف شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات مورد عمل قرار میگیرد.
ماده ۶۷ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری دهستان مجری برنامه های مصوب شورای دهستان و مسئول ایجاد هماهنگی بین فعالیتهای تمام عوامل اجرائی مربوطه در سطح دهستان میباشد. از آنجائی که بر اساس تبصره ۲ قانون تشکیل مراکز خدمات هر مرکز یک واحد مستقل اداری است، لذا مسئول مرکز خدمات دهستان در قبال مسئولیت سنگینی که برای انجام وظایف محوله بمنظور میل به هدف فوق الذکر بر عهده دارد از کلیه اختیارات مالی و اداری لازم برای اداره امور مربوطه و ایجاد هماهنگی در حوزه عمل خویش و به خصوص در تصمیم گیری در امور فنی، اداری و مالی پرسنل مربوطه برخوردار است.
ماده ۶۸ ـ حداقل نیروی انسانی لازم برای تجهیز اولیه هر مرکز خدمات دهستان عبارتست از تکنسین یا کارشناس یکی از رشته های زراعت، باغداری، دامپروری، دامپزشکی، جنگل و مرتع، ماشین آلات کشاورزی، دفع آفات و تکنسین یا کارشناس یکی از رشته های خدمات زیربنائی و تاسیسات و تسهیلات رفاهی و فعالیتهای جنبی کشاورزی و یک مامور مالی و اعتباری، متناسب با شرایط و نیازهای منطقه.
تبصره ۱ ـ نیروی انسانی یا کادر مراکز خدمات دهستان چند پیشه خواهند بود و تعداد و تخصص آنها با توجه به امکانات و ظرفیتها و نیازها و جمعیت و تعداد آبادی موجود در یک دهستان به پیشنهاد مسئول مرکز و تائید شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات تعیین خواهد شد و تصویب تشکیلات با مقامات ذیربط استان خواهد بود. انتخاب افراد کادر مرکز خدمات دهستان با پیشنهاد مسئول مرکز میباشد و در مواقع ضروری شورای اجرائی نسبت بتأمین کادر، راهنمائی و اقدام لازم را خواهد نمود.
تبصره ۲ ـ کارکنان شاغل مرکز خدمات دهستان زیر نظر و مدیریت مستقیم مسئول مرکز خدمات کشاورزی روستائی و عشایری دهستان میباشند.
ب ـ پرسنل مرکز خدمات شهرستان:
ماده ۶۹ ـ مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان از بین کارشناسان متعهد و معتقد و با تجربه و خبره کشاورزی، دامپزشکی، امور دام، جنگل و مرتع دارای سابقه و تجربه کافی و واجد شرائط و مرجحاً بومی انتخاب میشود.
تبصره ۱ ـ در موارد استثنائی که انتخاب افراد واجد شرایط ماده فوق امکان پذیر نباشد با تائید شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات میتوان از کارشناسان با تجربه و واجد شرایط سایر رشته ها انتخاب نمود.
تبصره ۲ ـ مسئول مرکز خدمات شهرستان از کلیه اختیارات مالی و اداری لازم برای اداره امور مربوطه و ایجاد هماهنگی در حوزه عمل خویش و بخصوص در تصمیم گیری در امور اداری و مالی پرسنل مربوطه برخوردار میباشد.
ماده ۷۰ ـ مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان مجری برنامه های مصوب شورای اسلامی خدمات شهرستان و مسئول ایجاد هماهنگی بین فعالیتهای کلیه عوامل اجرائی مربوط در سطح شهرستان میباشد.
ماده ۷۱ ـ حداقل نیروی انسانی لازم برای تجهیز اولیه هر مرکز خدمات شهرستان عبارت است از:
کارشناس دامپزشکی یکنفر
کارشناس دامپروری آلات کشاورزی یکنفر
کارشناس ماشین آلات کشاورزی یکنفر
کارشناس حفظ نباتات یکنفر
کارشناس مسائل آب و خاک و رشته های مربوطه دو نفر
نقشه بردار یکنفر
کارشناس خدمات جنبی یا صنایع غذائی و تبدیلی یا فعالیتهای غیر کشاورزی یکنفر
کارشناس کشاورزی عمومی یکنفر
کارشناس اقتصادی، اجتماعی و آمار یکنفر
کارشناس جنگل و مرتع یکنفر
کارشناس امور عشایری یکنفر
مسئول امور مالی و اعتباری دو نفر
مکانیک ماشین آلات کشاورزی و سنگین دو نفر
کمک مکانیک ماشین آلات کشاورزی و سنگین دو نفر
مسئول تهیه و تامین و توزیع نهادها لوازم یدکی و وسائلی که توسط دولت تهیه میگردد یکنفر
تبصره 1 ـ حداقل پرسنل فوق الذکر بسته بشرایط و نیازهای هر منطقه متغیر میباشد.
ماده 72 ـ با توجه بشرایط و نیازهای منطقه هر قسمت از کادر مرکز خدمات شهرستان که برای عرضه خدمات ثابت و سیار قابل تامین باشد این قسمت تشکیل و به عرضه خدمات مربوطه اقدام مینماید و مسئول مرکز خدمات شهرستان تدریجاً نسبت به تکمیل سایر پرسنل اقدام خواهد نمود.
ماده ۷۳ ـ تعداد و تخصصهای کادر خدمات شهرستان با توجه بامکانات و ظرفیتها و نیازها و جمعیت و تعداد دهستانها موجود در شهرستان به پیشنهاد مسئول مرکز خدمات شهرستان و تائید شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات تعیین خواهد شد و تصویب تشکیلات با مقامات ذیربط استان میباشد.
ماده ۷۴ ـ انتخاب افراد کادر مرکز خدمات شهرستان با پیشنهاد مسئول مرکز خدمات شهرستان میباشد و در مواقع ضروری شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات نسبت بتأمین کادر راهنمائی لازم را خواهد نمود.
تبصره 1 ـ کارکنان مرکز خدمات شهرستان زیر نظر مستقیم مسئول مرکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری شهرستان میباشند.
دهم ـ منبع تامین وام و اعتبارات و امکانات و تجهیزات و لوازم تولیدی:
ماده ۷۵ ـ بانک ـ در مرکز دهستان شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی بعنوان تنها منبع تامین و توزیع اعتبارات وامی و کمکهای بلاعوض دولتی برای امور کشاورزی، روستائی و عشایری است. این بانک با نظر شورای اسلامی خدمات دهستان (با آگاهی از امکانات موجود) اعتبارات وامی و کمکهای بلاعوض لازم برای روستاهای زیر پوشش هر دهستان را برای سال بعد برآورد و برای تامین آن اقدام خواهد نمود.
تبصره ۱ ـ کلیه اعتبارات عمرانی و تنخواه مورد نیاز و استفاده مرکز خدمات دهستان بحساب این مرکز در شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی محل واریز خواهد شد.
تبصره ۲ ـ چنانچه در مرکز دهستان امکان ایجاد شعبه یا نمایندگی بانک کشاورزی میسر نباشد اعتبارات عمرانی و تنخواه مورد استفاده مرکز خدمات بحساب این مرکز در نزدیکترین شعبه بانک واریز خواهد شد.
تبصره ۳ ـ نظارت فنی بر هزینه اعتبارات وامی و کمکهای بلاعوض (بنمایندگی از طرف بانک کشاورزی) بمرکز خدمات دهستان واگذار میگردد.
تبصره ۴ ـ مبلغ و نحوه توزیع اعتبارات وامی و کمکهای بلاعوض به روستائیان با تائید شورای اسلامی خدمات دهستان و طبق ضوابط بانک کشاورزی میباشد تا توزیع عادلانه و صحیح و بموقع اعتبارات عملی گردد.
تبصره ۵ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستائی موظف است اقدام لازم برای یکپارچه کردن امور مربوط به توزیع اعتبارات عمرانی را معمول نماید.
ماده ۷۶ ـ آن قسمت از نهادها و ابزار تولید و لوازم یدکی که بر اساس نیاز دهستان و توسط بخش دولتی تامین میشود بوسیله مرکز خدمات تامین و با کمک شورای اسلامی خدمات دهستان از طریق شوراهای اسلامی خدمات دهات نسبت به توزیع عادلانه آن اقدام خواهد شد.
ماده ۷۷ ـ تهیه و توزیع مواد مصنوعی و نهادها و ابزار تولید و لوازم یدکی که تهیه و تامین آن بر عهده دولت نمیباشد توسط شورای اسلامی خدمات دهات و یا شورای دهستان و با کمک فنی و ارشادی مرکز خدمات انجام خواهد شد.
یازدهم ـ سایر موارد کلی:
ماده ۷۸ ـ یکی از عوامل و انگیزه های تشکیل مراکز خدمات در دهستانها، ضرورت ایجاد تماس مستمر کارکنان متعهد این مراکز با روستائیان از طریق زندگی در روستاها است و از این طریق است که کارکنان این مراکز میتوانند بعمق مسائل و مشکلات روستائی پی برده و در مقام چاره جوئی برآیند.
بدین سبب محل استقرار و زندگی کارکنان مرکز خدمات در مرکز دهستان و یا روستاهای زیر پوشش همان دهستان است. بمنظور تسهیل در انجام این مهم وزارت کشاورزی و عمران روستائی مکلف است با همکاری سازمان برنامه و بودجه برای ایجاد انگیزه لازم برای کارکنان این مراکز آئین نامه ویژه ای تدوین و بتصویب هیئت وزیران برساند.
ماده ۷۹ ـ اجرای کلیه عملیات موضوع این آئین نامه که بعهده مراکز خدمات دهستان و شهرستان میباشد با مشارکت کامل و مستمر شوراهای اسلامی خدمات ده و دهستان بصورت امانی با استفاده از پرسنل امکانات مرکز خدمات دهستان و شهرستان خواهد بود.
تبصره ـ در مواردیکه انجام عملیات موضوع بند بالا بطور امانی امکان نداشته باشد با تائید شورای اسلامی خدمات دهستان و شهرستان و با نظر مرکز خدمات شهرستان از خدمات پیمانکاران محلی استفاده خواهد شد.
ماده ۸۰ ـ اجرای مفاد این آئین نامه بمدت ۳ سال آزمایشی بوده و در خلال این مدت شورای اجرائی ایجاد و توسعه مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری موظف است کلیه پیشنهادات و نظرات اصلاحی را بر اساس مطالعه و بررسی مراکز خدمات آزمایشی تشکیل شده و ارائه گزارش توجیهی لازم جمع آوری نموده و جهت تصویب به هیئت دولت ارائه نماید.
تبصره 1 ـ پس از انقضای مدت 3 سال آئین نامه قطعی بر اساس نظرات و گزارشات و اصلاحات ارائه شده و بررسیهای انجام شده تهیه و بتصویب هیئت دولت خواهد رسید.
ماده ۸۱ ـ تعداد و مناطق و نحوه ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری و شوراهای ده و عشایر و دهستان و در مدتی که آئین نامه آزمایشی میباشد با توجه به ظرفیتها و امکانات و شرایط تدریجاً و با نهایت دقت تعیین خواهد شد.
تبصره ۱ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستائی موظف است پیشرفت کار هر یک از مراکز خدمات تشکیل شده را بررسی نماید. نتایج بررسیهای فوق الذکر درمورد این مراکز در اصلاح آئین نامه برای اجرای یا عمل در سایر مراکز مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
تبصره ۲ ـ برای هر مرکز خدمات طرح جداگانه ای شامل اطلاعات مختصری از دهات زیر پوشش دهستان، گزارش توجیهی در مورد علل انتخاب دهستان برای ایجاد مرکز خدمات، نیازهای واصله از شوراهای اسلامی خدمات دهات و برنامه های پیشنهادی مرکز خدمات، مشخصات پرسنل داوطلب خدمت و اعتبارات تقریبی عمران، جاری و تنخواه مورد نیاز تهیه و توسط وزارت کشاورزی و عمران روستائی بررسی و جهت مبادله آن اقدام میگردد.
تبصره ۳ ـ مسئول هر مرکز خدمات دهستان مجری طرح مصوب آن مرکز میباشد.
ماده 82 ـ کلیه عملیات مالی با امضای مجری طرح (مسئول مرکز خدمات) و جمع دار مرکز خدمات (مسئول مالی و اعتباری) قابل هزینه میباشد و جمع دار موظف است در اولین جلسه شورای اسلامی خدمات دهستان کلیه عملیات مالی را باطلاع نمایندگان شوراهای اسلامی خدمات دهات عضو شورای اسلامی خدمات دهستان، رسانده و اسناد مالی پس از تأئید در این شورای معتبر خواهد بود.
ماده ۸۳ ـ وظایفی که در اجرای این آئین نامه بعهدۂ اعضای شوراهای اسلامی خدمات ده، عشایر، دهستان، شهرستان، استان، مرکز و مجمع عمومی محول گردیده افتخاری میباشد و هیچگونه اعتباری در رابطه با این آئین نامه برای آنان منظور نخواهد شد.
ماده ۸۴ ـ امور مربوط به مراکز خدمات در وزارت کشاورزی و عمران روستائی توسط معاونت مستقلی به نام معاونت مراکز خدمات کشاورزی، روستائی وعشایری انجام خواهد گردید.
تبصره 1 ـ شورایی مرکب از وزارت کشاورزی و جهاد سازندگی و معاون و نماینده تام الاختیار وزارتخانه های ذیربط تشکیل و مسئول ایجاد هماهنگی کلیه فعالیتها و وظایف منظور در آئین نامه های ذیربط خواهند بود. ریاست این شورا بعهدۂ وزارت کشاورزی خواهد بود که از طریق معاونت مراکز خدمات روستائی و عشایری انجام وظیفه خواهد کرد.
ماده ۸۵ ـ کلیه مراحل اجرائی این آئین نامه نظیر مطالعه، تشکیل، ایجاد، توسعه، تهیه موافقتنامه و مبادلهٔ آن، تهیه دستورالعملها و آئین نامه های لازم، هدایت، نظارت، ارزشیابی، نتیجه گیری، اصلاحات آئین نامه ای بعهده وزارت کشاورزی و عمران روستائی میباشد.
ماده ۸۶ ـ وزارت کشاورزی و عمران روستائی در اجرای تبصره ۶ قانون ایجاد مراکز خدمات کشاورزی، روستائی و عشایری، تشکیلات پیشنهادی سازمان خود را در ارتباط با مراکز خدمات تهیه و به مراجع ذیصلاح ارائه می نماید.
تبصره 1 ـ تا تصویب تشکیلات نهائی وزارت کشاورزی و عمران روستائی جهت انجام امور مندرج در ماده 85 وزارت کشاورزی و عمران روستائی نسبت به تشکیل ستاد مرکزی در وزارت کشاورزی و عمران روستائی مبادرت میکند.
ماده ۸۷ ـ جهاد سازندگی ناظر و هماهنگ کننده طرحهای مراکز خدمات خواهد بود. وزارت کشاورزی و عمران روستائی میتواند وظایف خود در مراکز را به جهاد سازندگی واگذار نماید در اینصورت جهاد سازندگی مسئول تشکیل، گسترش و مجری طرحهای مراکز خدمات واگذار شده خواهد بود.
تبصره ۱ ـ وظیفه ای که جهاد سازندگی به موجب آئین نامه اجرائی قانون ایجاد مراکز خدمات مستقیماً مسئول اجرای آن میباشد طبق ضوابط اجرائی تشکیلاتی خود انجام خواهد داد.
تبصره 2 ـ در مواردیکه اجرای طرحها مستقیماً به جهاد سازندگی ارجاع میشود بودجه و کلیه امکانات و همکاریهای لازم و مربوط به وزارتخانه های ذیربط در اختیار جهاد سازندگی قرار خواهد گرفت.
ماده 88 ـ با تصویب مفاد این آئین نامه در 11 فصل و 88 ماده، وزارت کشاورزی و عمران روستائی بر اساس ماده واحده مورخ 14 /3 /59[1359] شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران موظف به تشکیل مراکز خدمات دهستان و شهرستان میباشد و هیچیک از ارگانهای دولتی و نهادهای انقلابی مستقلاً مخیر به تشکیل این مراکز نمیباشند.
در این جلسه هیئت دولت تصویب نمودند که پس از تشکیل هسته اصلی مراکز خدمات روستائی و عشایری به شرح آئین نامه فوق الذکر، بلافاصله وزارتخانه های ذیربط و جهاد سازندگی آئین نامه اجرائی نحوه همکاری با این مراکز را تهیه و به تصویب هیئت دولت برسانند.
نخستوزیر - محمدعلی رجائی