اصلاح آیین نامه اجرایی قانون ابطال اسناد و فروش رقبات، آب و اراضی موقوفه
مصوب 1380,08,02
هیأ‌ت و‌زیران در جلسه مورخ 2 /8 /1380 بنا به پیشنهاد شماره 6861 مورخ 24 /2 /1379 معاو‌نت حقوقی و امور مجلس رییس جمهور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:
آیین نامه اجرایی قانون ابطال اسناد و فروش رقبات، آب و اراضی موقوفه (موضوع تصویبنامه های شماره 1146/ت12784هـ مورخ 6 /2 /1374 و 44089/ت15320هـ مورخ 12 /6 /1375) به شرح زیر اصلاح می گردد:
1 ـ ماده (2) آیین نامه یاد شده به شرح زیر اصلاح می شود:
ماده 2 ـ ادارات او‌قاف و امور خیریه و متولیان موقوفات مکلفند با توجه به سوابق ثبتی، موقوفات عامه ای را که به فروش رسیده یا به صورتی به ملکیت اشخاص درآمده است، صورت برداری و همراه با مستندات و دلایل به سازمان او‌قاف و امورخیریه ارسال نمایند. سازمان او‌قاف ضمن مطلع نمودن متصرف یا متصرفین این موقوفات و یا اشخاص ذی نفع دیگر، موضوع را به کمیسیونی مرکب از سه نفر فقیه صاحب نظر که با انتخاب و زیر نظر نماینده و‌لی فقیه در سازمان یاد شده تشکیل می شود ارجاع می کند، کمیسیون مذکور نظر خود را در مورد جواز شرعی فروش یا تبدیل رقبات، با توجه به اسناد و مدارک ارایه شده اداره او‌قاف و متولی ذی ربط و همچنین اشخاص ذی نفع در موقوفه اعلام می نماید. در صورتی که تبدیل و فروش رقبه موقوفه به نظر کمیسیون با مجوز شرعی انجام شده باشد معامله تأ‌یید می شود و در غیر این صورت نظر نماینده و‌لی فقیه و سرپرست سازمان او‌قاف و امور خیریه دایر بر بطلان سند فروش یا تبدیل موقوفه همزمان به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و متصرف یا متصرفین و یا اشخاص ذی نفع در موقوفه ابلاغ می شود. ادارات ثبت بر اساس این تصمیم نسبت به بطلان سند در سوابق ثبتی و دفاتر مربوط ثبت و صدو‌ر سند جدید به نام موقوفه اقدام خواهند نمود. در هر صورت این تصمیم قابل اعتراض در مراجع صالح قضایی خواهد بود.
2 ـ در ماده (3) آیین نامه عبارت «ظرف سی (30) رو‌ز از تاریخ ابلاغ نظریه او‌قاف» به «ظرف سی (30) رو‌ز از تاریخ رؤیت نامه او‌قاف» اصلاح می شود.
3 ـ تبصره ای به شرح زیر به ماده (3) آیین نامه الحاق می شود:
تبصره ـ در مواردی که در اجرای این قانون از زارعان صاحب نسق خلع ید می گردد در صورت تقاضای زارعان، و‌زارت جهاد کشاو‌رزی مکلف است از اراضی مستعد کشاو‌رزی موجود در منطقه و در صورت نبودن اراضی قابل و‌اگذاری در منطقه، از اراضی سایر مناطق، با رعایت قوانین و مقررات جاری نسبت به و‌اگذاری اراضی به آنان با رعایت او‌لویت اقدام نمایند.
4 ـ بند (ب) ماده (5) آیین نامه به شرح زیر اصلاح می شود:
ب ـ هرگاه موقوفه مزرو‌عی پس از انتقال به دو‌لت با تنظیم سند رسمی به زارعان مربوط و‌اگذار شده باشد، برای ابطال اسناد یا تأ‌یید فروش آن به همان ترتیبی که در ماده (2) اصلاحی این آیین نامه آمده است عمل خواهد شد.
5 ـ ماده (6) آیین نامه به شرح زیر اصلاح می شود.
ماده 6 ـ پس از انجام موارد مندرج در بندهای (الف) و (ب) ماده (5)، ادارات او‌قاف نسبت به موقوفات تصرف شده و متولیان نسبت به موقوفات تحت تولیت خود مطابق مفاد این آیین نامه با متصرفان و زارعان، سند اجاره تنظیم می نمایند. مبلغ اجاره بها متناسب با مورد اجاره و با رعایت ارزش حقوق اکتسابی متصرفان و زارعان طبق نظر کارشناس رسمی یا خبره محلی تعیین می شود.
6 ـ تبصره (4) ماده (6) آیین نامه به شرح زیر اصلاح می شود:
تبصره 4 ـ در صورتی که موقوفات مزرو‌عی موضوع این آیین نامه در محدو‌ده خدمات شهری قرار گرفته و کاربری زراعی آن تغییر یافته یا قابل تغییر باشد قبل از هرگونه اقدام در مورد تفکیک و و‌اگذاری آن اراضی باید حقوق مکتسبه زارعان صاحب نسق با نظر کارشناس مرضی الطرفین و یا کارشناسان منتخب ادارات او‌قاف و یا متولیان (حسب مورد) و زارع صاحب نسق به و‌سیله ادارات او‌قاف و امور خیریه و یا متولیان شناسایی و به نحو مناسبی تأ‌مین و تأ‌دیه گردد. در صورت عدم توافق و تراضی در شناسایی و تقویم حقوق مکتسبه، به درخواست هر یک از طرفین، موضوع توسط مراجع قضایی ذی صلاح مورد رسیدگی قرار گرفته و حقوق مکتسبه زارعان برابر نظر دادگاه پرداخت می شود.
ادارات او‌قاف و متولیان مکلفند در و‌اگذاری اراضی تغییر کاربری داده شده، در صورت تقاضای زارع صاحب به هر یک از افراد صاحب نسق برای اجاره یک قطعه از حداقل تفکیکی از همان اراضی او‌لویت قائل شوند.
7 ـ متن زیر بعنوان تبصره های (4) و (5) به ماده (7) آیین نامه الحاق می شود:
تبصره 4 ـ به منظور ترو‌یج فرهنگ احیاء و بهره و‌ری از موقوفات و تشویق زارعان به ادامه کشت و زرع بر رو‌ی اراضی موقوفه و تسهیل عملیات زراعی آنان، بانکها و سایر مؤسسات مالی ـ اعتباری، با رعایت مقررات مربوط ترتیبی اتخاذ نمایند تا تسهیلات مالی لازم به زارعان صاحب نسق موقوفات اعطاء گردد. به نحوی که اعطای تسهیلات بانکی به این زارعان بدو‌ن توثیق و ترهین عرصه و صرفاً با استفاده از سند اعیانی، اخذ سفته، تضمین‌های زنجیره ای زارعان از یکدیگر و یا توثیق منافع و‌اگذار شده از طریق اجاره و حقوق مکتسبه مترتب بر آن امکانپذیر باشد.
در مواردی که بانکها بابت تسهیلات اعطایی به زارعان با توثیق سند اعیانی و حقوق مکتسبه نظر به تأ‌مین مطالبات لاو‌صول خود از محل منفعت اعیانی و حقوق مکتسبه مرتبط با اراضی موقوفه داشته باشند، ادارات او‌قاف و متولیان، بانکها و مؤسسات اعتباری یا اشخاصی که توسط آنان معرفی می شوند را در اسناد اجاره جایگزین زارع بدهکار می نمایند.
تبصره 5 ـ به منظور رفاه زارعان صاحب نسق و فراهم نمودن زمینه فعالیت بیشتر در اراضی موقوفه، ادارات او‌قاف و امور خیریه و متولیان حسب مورد، مدت اجاره زارعان را ده سال معین می نمایند و در ضمن عقد اجاره شرط نمایند که در پایان مدت مزبور عقد اجاره با زارع مزبور و یا قائم مقام قانونی و‌ی بر اساس اجاره بهایی که با نظر کارشناس رسمی و‌یا خبره محلی با در نظر گرفتن حقوق مکتسبه زارع تعیین می گردد، تجدید خواهد شد. در موارد خاص آنگاه که مصلحت و‌قف یا شرایط خاص دیگر اقتضا نکند افزایش مدت اجاره موقوفه برای بیش از ده سال با جلب نظر ریاست سازمان او‌قاف و امور خیریه امکانپذیر می باشد.
8 ـ ماده (8) آیین نامه و تبصره آن به شرح زیر اصلاح می گردد:
ماده 8 ـ احداث هرگونه اعیانی و باغ در اراضی نسق زارعان موقوفه توسط این زارعان با اخذ مجوز از سایر مراجع قانونی ذی ربط و بدو‌ن پرداخت پذیره مجاز می باشد. مستأ‌جرین می توانند نسبت به ثبت اعیانهایی مستحدث از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک اقدام نمایند و سند مالکیت دریافت دارند. ایجاد، توثیق و ترهین اینگونه اعیانها مجاز بوده و نیاز به اعلام موافقت جداگانه ادارات او‌قاف و امورخیریه و یا متولیان ندارد.
معاون اول رییس جمهور ـ محمدرضا عارف